Neft maşinqayirma klasteri: beynəlxalq təCRÜBƏNİn təDQİQİ
Yüklə 499,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
42
Neft və qaz Nazirliyinin Tədbirlər Planı infrastruktur sahəsində müxtəlif obyektlərin buraxılışını nəzərdə tutur. O cümlədən şelfin sahil infrastrukturunun ona yaxın prioritet layihələri reallaşdırılır. Faktiki olaraq dövlət strukturları və korporativ sektorunun imkan və səylərin birləşdirilməsi vasitəsilə onlar Qazaxıstanın yeni – neft maşınqayıma və servis - sənaye klasterini yaratmalıdır. Cədvəl 1.4. XDQS sahil infrastrukturunun yeni obyektləri Obyektlər Qiyməti (mlrd. tenqe) Reallaşdırma müddətləri Məsul təşkilat Bautino rayonunda qazma məhlulunun istehsalı üzrə zavod 2.25
2011 MI SWACO “Sartas” dəniz əməliyyatlarının dəstəyinin sahil bazası 5.40
2012 Manqistau vilayətinin akimatı Damba q. rayonunda “Neft dağılmalarına reaksiyasına Şimal- Xəzər ekoloji baza” 9.00
2012 “Teniz Servis” Bautino rayonunda istehsalat meydançasının tikintisi 5.76
2010 “Teniz Servis” Bautino rayonunda kiçik gəmilərin təmiri üzrə zavod 2.64
2010 “Kazmortransflot” Akşukur q. rayonunda metal
konstruksiyalarının istehsalı üzrə KCOİ Sənaye Kompleksi 11.55
2013 “Qazaxıstan Kaspian Offşor İndastriz” MMY (Rosetti) Aktau ş. ərazisində qaz dolduran terminal 2.20 2011
“FREŞ” MMY Mənbə: 5 Bu biznes-layihələr – yanacaq sahəsinin hesabına milli kursun iqtisadiyyatın sənayeləşməsinə səmərəliliyinin hesablanması göstəriciləridir. Gətirilən istehsalat texnologiyaları isə dövlət və korporativ sektorun münasibətlərində innovasiyaların nəticələridir. Dövlət proqramları yeraltı sərvətlərin istifadəçiləri ilə müqavilələrə emal və müşayiət istehsalatların yaradılması üzrə öhdəliklərin daxil edilməsi, neftqaz sahəsinin milli şirkətləri isə qazaxıstan tərkibinin payını artıran yeni müəssisələrin əmələ gəlməsinə təşəbbüs etmələri məsələlərini qoyur. Fikirlər qazaxıstan iqtisadiyyatının təxmini 70%-ni nəzarət edən “Samruk-Kazına” milli rifah halı Fondu – dövlət aktivlərinin “idarə edilməsi mərkəzi”nin vasitəsilə 43
layihələrinin fəal investor, iri qazaxıstan korporasiyalarının fəaliyyətinin koordinatorudur. Məhz onun prioritet layihə və proqramlarda maddi və təşkilati ehtiyatlarının manevr və təmərküzləşməsi imkanları ilə Qazaxıstanın emal sektorunun artırılması üzrə planları bağlıdır. Xəzər şelfinin mənimsənilməsi respublika və onun tərəfdaşları üçün nəinki böyük təbii, hətta investisiya, istehsalat, texnoloji ehtiyatları açır. Bəzi ölkələr öz neft sərvətlərini məhsulların idxalına mübadilə üçün istifadə edir, Qazaxıstanda isə onlar modernləşməyə gedir. Ola bilsin ki, strateji perspektivdə ölkədə gedən neftin hasilatı rayonları ilə yaxınlıqda maşınqayırma qüvvələrin yaradılması təmayülü yeniyə təkamül edəcəkdir: enerji ehtiyatlarının istehsalı regionlarının sənaye və innovasiyanın yeni dünya mərkəzlərinə çevrilməsi [5]. 2014-cü ildə Aktauda keçirilmiş neftqaz sənayesinin milli klasterinin aktivinin birinci konqresində Qazaxıstanın Mangistau vilayətinin başçısı neftservis xidmətləri və maşınqayırmanın inkişafında lider olmaq üçün ilkin şərtlərin (coğrafi yerləşmə, iri nəqliyyat-logistik layihələrin reallaşdırılması – avtomobil və dəmiryolu yolları, Aktau beynəlxalq aeroportunun inkişafı, dəniz limanların (Aktau limanı) və donmayan dənizin mövcudluğu, elmi-tədqiqat institutlar, injinirinq mərkəzlər və maşınqayırma kompleksinin potensialı) mövcudluğunu qeyd etmişdir. Nəzərdə tutulur ki, məhz Mangistau vilayətinin ərazisindən həm dənizdə, hən də quruda bütün yataqlara xidmət göstərmək səmərəli olacaqdır [10]. Bir çox aparıcı ölkələrdə artımın əsas mənbələri sənaye müəssisələri yox, innovasiya və bilik mərkəzləri, universitetlər, texnoloji mühəndislik təşkilatları olan tamamilə yeni innovasiya nəslin klasterlərin formalaşması başlandığından klaster yanaşması “Qazaxıstan-2050” Strategiyasının reallaşdırılması aləti olmalıdır [7]. Sahəvi, o cümlədən neftqaz layihələrinin qazaxıstan tərkibilə doldurulmasında açar bəndlərdən biri informasiya dəstəyidir. Neftqaz şirkətlərinin ehtiyaclarının təmin edilməsinə milli istehsalçılarının maksimal cəlb edilməsinə köməklik etmək neftqaz sektoru ilə həyata keçirilən
44
satınalmalar haqqında milli məhsul istehsalçıları və yerli podratçıları xəbərdar edilməsi üzrə informasiya mərkəzi çağrılmışdır. QR Hökümətinin 2005-ci ilin klaster haqqında Qətnaməsilə belə mərkəz “Neft və qaz sənayesinin əsas dispetçer idarəetməsi” SC-nin (“NQS ƏDİ” SC) bazasında yaradılmışdır. Hal-hazırda respublikanın neftqaz sektoru ilə məhsul, iş və xidmətlərin cari satınalınması haqqında məlumat bazası var və formalaşdırılmağa davam etdirilir. Bundan başqa neftqaz kompleksinin maşınqayırma məhsulunda illik və orta müddətli (üç-dörd il qabaq) ehtiyacları haqqında məlumatların yığılması üzrə iş başlanılmışdır. Vəziyyəti nəzarət etməyə respublikanın neftqaz müəssisələrilə avadanlıq, material, iş və xidmətlərin satınalınması haqqında 2005-ci ilin yanvar ayından Energetika və mineral ehtiyatlar Nazirliyi ilə daxil edilmiş aylıq departament statistik hesabat kömək edir. Neftqaz şirkətlərinin hesabatları əsasında 2002-2006- cı illər üzrə neftqaz layihələrdə qazaxıstan tərkibi haqqında hərtərəfli məlumatlar yığılmışdır. Energetika və mineral ehtiyatlar Nazirliyinin işçi orqanı kimi neftqaz şirkətlərinin müvafiq hesabatlarının yığılması və təhlilini “NQS ƏDİ” SC həyata keçirir. Satınalmaların əsas həcminin payı düşən iri neftqaz şirkətlərin operatorları (Agip KCO, Karachaganak Petroleum Operating B.V. və “Tenqizşevroyl”) məhsulu beynəlxalq sertifikatlarla buraxan milli istehsalçıları müsabiqələrdə iştiraka fəal cəlb etməyə başlamışdır. Bu şirkətlər milli istehsalçılarla iş üzrə bölmələri öz proqramlarına daxil edir, yerli məhsul istehsalçılarının dəstəyi üzrə müvafiq strukturlar yaratmışdır. Eyni zamanda belə şirkətlərdə qazaxıstan tərkibinin göstəricisi müxtəlif səbəblərə görə hələ ki yüksək olmayaraq qalır. Qazaxıstan tərkibi üzrə məlumatları təqdim edən respublikanın 53 neftqaz şirkətlərinin hesabatlarına əsasən bu göstərici avadanlığın əldə edilməsində 2006-cı ildə 21% təşkil etmişdir. Hesabatların təhlili göstərir ki, fəaliyyətin əsas növləri üzrə, qazma, yataqların təşkili, həmçinin neft yatağı avadanlığının təmirində servis xidmətləri əsasən Yüklə 499,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|