Nəqliyyat fakultəsi Geomatika kafedrası Fənnin adı: Şəhər tоrpaqlarının monitorinqi və mühafizəsi

Torpaqların monitorinqinin məqsədləri və vəzifələri
Torpaq monitorinqi üçün müşahidə obyekti kateqoriya-dan, növündən və torpaq üzərində mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, Belarus Respublikasının bütün torpaq dövlət fondudur. Torpaqların vəziyyəti və onların dəyişiklikləri kənd təsərrüfatı təyinatlı, yaşayış məskənlərinin, sənaye, nəqliyyat, rabitə, enerji, müdafiə, ehtiyat, meşə torpaqları və digər ərazilərin sahələrində aparılır.
Torpaqların monitorinqinin məqsədi – torpaqların müasir vəziyyəti haqqında obyektiv informasiyanın alınması, onlarda baş verən dəyişikliyin üzə çıxarılması, qiymətləndirməsi və proqnozlaşdırılması, torpaqların qorunmaya, bərpaolunmaya, mühafizəyə və rasional istifadəsində idarə olunan həllərin istehsalı. Göstərilən məqsədə üç əsas qarşılıqlı məsələlərin həllinə görə nail olunur: məlumat, proqnoz və idarəolunma.
Məlumat məsələsi monitorinq müşahidələrinin, bu müşahidələrin nəticəsində alınan yığışma, sistemləşdirmə və verilənlərin analizinin keçirilməsinə əsaslanır. Müşahidələr sinxronizə olunmalıdırlar, eyni metodologiya eyni tipli cihazlarla istifadə edilərək, müəyyən təkrarlanma intervalları ilə keçirilməklə zəruri detalizasiya olmalıdır. Əldə edilən məlumatlar vahid avtomatlaşdırılmış yığım üçün, emal və sistemləşdirilmə üçün, kodlaşdırma üçün, təcili transfer üçün faydalı olmalıdır. Bu, verilənlər bazası və kartoqrafik material şəklində görünür, hansı ki, dövri yenilənməsi tabe olur.
Proqnozlaşdırmada əsas məsələ, torpaq şəraitinin yaxın və uzaq proqnozlaşdırılmasını və onların dəyişiklik tendensiyalarını ˗ istiqamətini təxmin edir. Bu məqsəd ilə proqnozlaşdırma müxtəlif üsulları hazırlayır. Məlumatın məhdudiyyəti və monitorinqin girişinin ilk mərhələlərində bir sıra uzunmüddətli periodik müşahidələrin olmaması proqnozu kifayət qədər dəqiq etmir. Bu boşluq qismən modelləşdirmə imkanlarının GİS texnologiyasından istifadə edərək həyata keçirilə bilər.
İdarəetmə məsələsi tədbirlərinin işlənilməsi ətraf mühitin pisləşməsinə səbəb təbii və antropogen amillərin mənfi təsirlərini aradan götürməkdə əsasdır. Bunun nəticəsində torpaqların deqradasiyasının və ekoloji vəziyyətinin, torpaqların effektiv və ekoloji təhlükəsiz istifadə olunması üçün şərait yaradır. Bu məsələ, həmçinin torpaqların istifadə olunma və mühafizəsi sahəsində milli və beynəlxalq proqramların, proyektlərin və razılaşmasını informasiya ilə təminatını, həmçinin ən səmərəli investisiya təklif edir.