Neriman Qurban indd

107

yola düşəcək paroxodu gözləyirdi) oğlanı heç maraqlandır-

mırdı.

Səhəri  gün  Abram  Nussimbaum  vəziyyətdən  xəbər  tut-

maq üçün limana getdi, Leo da frau Şultenin etirazlarına fikir 

vermədən onun dalınca yollandı. Əlləri ciblərində, qayğısız 

halda sahil boyu gəzişmək, arabir rast gələn yerli və mühacir 

qızlara baxmaq, qəhvəxanaların masaları arxasında əyləşmiş 

cürbəcür  geyimli,  müxtəlif  dillərdə  danışan  adamlara  göz 

qoymaq xoşuna gəlirdi. Bakıda dayəsinin və mühafizəçilərinin 

daimi “qayğısı” ucbatından belə sərbəst anları az olmuşdu. 

İndi Leo özünü böyümüş, yeni dünyanın, üstəlik, Avropanın 

kandarında dayanmış yetkin adam sayırdı.

Axşam qayıdanda atasının frau Şulteyə şikayətləndiyinin 

şahidi oldu:

“Başa düşürsünüz, frau Şulte, indi bizim Azərbaycan pas-

portumuz  heç  nəyə  yaramır,  Gürcüstan  pasportumuz  da 

yoxdu.  Pasportsuz  da  bilet  satmaqdan  qəti  imtina  elədilər. 

Neyləyəcəyimi bilmirəm”.

“Yəqin,  bu  limanda  yığışanların  əksəriyyəti  elə  bu 

vəziyyətdədi. – Frau Şulte ona ürək-dirək verməyə çalışırdı. 

– Ola bilməz ki, bir çıxış yolu tapılmasın”.

 “Tiflisdə tədarük elədiyim pulumuz da tükənir, – Abram 

köksünü  ötürdü,  –  olan-qalanımdan  satmasam,  yolxərci  də 

düzəlməyəcək”.

“Siz  ev  sahibiylə  məsləhətləşin,  bəlkə,  bir  çıxış  yolu 

göstərdi”, – frau Şulte məsləhət verdi.

Amma  ev  sahibi  Abramı  ürəkləndirən  bir  söz  demədi. 

Pasport məsələsinə görə hökumətlə əlaqəsi olan axtarıb tap-

maq  lazımıydı,  qiymətli  şeyləri  satmaqsa,  ondan  da  çətin 

məsə ləydi. Limana yığışan adamların, az qala, hamısı nəsə – 

qızıl  külçəsi,  sikkə,  qızıl  şamdan,  gümüş  xəncər,  üzük,  bo-

yunbağı... – satırdılar, alansa az idi, həm də hər şey dəyərdən 

düşmüşdü, bir üzüyün puluna üç-beş gün ancaq dolanmaq 

olurdu.

---

108

  Günlər  acıbağırsaq  kimi  uzanırdı. Abram  Nussimbaum 

hər gün səhər tezdən çıxır, axşamacan limanda dolaşır, axşam 

yorğun-arğın  geri  dönür,  eyni  şikayət  dolu  səslə  başına 

gələnləri danışırdı. Leo da atasından sonra gedir, küçələri do-

laşır,  sahildə  vurnuxur,  qəhvəxana  müştərilərinə,  qayğısız-

qayğısız gəzən qızlara, mühacir qızların dalınca düşən yerli 

oğlanlara baxırdı. Bakıdakı həyatı ona bu cür yaşamaq imka-

nı  verməmişdi,  indisə  yad  şəhərdə  özünü  necə  aparacağını 

bilmirdi,  ona  görə  də  xəyallarının  və  fantaziyalarının 

kölgəsində daldalanmalı olurdu.

***

Günlərin birində Abram Nussimbaum evə kefikök halda 

qayıtdı:  axır  ki,  həkimlərdən  birinə  yol  tapıb,  “hörmətini 

eləyib” peyvənd olunması haqqında arayış yazdırmış, italyan 

paroxodu  “Kleopatra”ya  bilet  ala  bilmişdi.  Üstəlik,  bəxti 

üzünə gülmüş, köhnə tanışı, vaxtilə Batumda yaxşı vəzifə tut-

muş  knyaz  Zaxari  Mdivaniyə  rast  gəlmişdi.  Zaxarinin 

hökumət orqanlarıyla yaxşı əlaqəsi varmış, ondan ötrü Gür-

cüstan pasportu düzəldəcəyinə söz veribmiş. Əlbəttə, Abram 

da borclu qalmamışdı, nəticədə şalvarının astarı bir qədər də 

yüngülləşmişdi, amma bu onun sevincinə kölgə salmaq iqti-

darında deyildi.

“Bilirsiniz, frau Şulte, – deyirdi, – bəxtimiz necə gətirdi! 

Konstantinopola  çatanacandı,  ordan  Avropaya  bir  addım 

qalır!”

  “Görünür, Allahın  mərhəməti  üstümüzdən  əskik  deyil-

miş, – frau Şulte yaşaran gözlərini sildi. – ümidvaram, pas-

port məsələsi də düzələr”.

 “Leo, oğlum, gedirik, başa düşürsən?! – Ata sevincindən 

onun saçlarını qarışdırdı. – Sənə söz vermişəm, Avropadan 

təhsil alacaqsan, atanın ümidlərini doğruldacaqsan!”

 Əlbəttə, Leo Avropaya gedəcək, məşhur universitetlərin 

birində oxuyacaq, avropalı həyatı yaşayacaq, hamının tanıdı-

---

109

ğı,  hörmət  elədiyi  adam  olacaqdı.  Onda  qadınlara  belə 

həsrətlə  baxmayacaqdı,  özləri  onun  xoşuna  gəlmək  üçün 

dəridən-qabıqdan  çıxacaqdılar.  Çünki  Leo  bu  veyl-veyl 

gəzən,  qızların  dalınca  düşən,  bir-birinə  nifrət  eləyən,  bir-

birilə dalaşan yaşıdlarının heç birinə oxşamırdı.

  Zaxari  Mdivaninin  havayı  vəd  verməklə  arası  yoxmuş: 

dediyini elədi, pasportları gətirdi, üstəlik, məlum oldu ki, özü 

də  Avropaya  üz  tutmaq  qərarına  gəlib:  Gürcüstan  Milli 

hökuməti  nə  qədər  müqavimət  göstərsə  də,  daxildəki 

bolşeviklərin və Azərbaycan tərəfdən get-gedə artan qırmızı 

təhlükənin qarşısında duruş gətirə bilməyəcəkdi.

  “Mən  Vətənimi  sevirəm,  –  Zaxari  deyirdi,  –  amma 

üstümüzə gələn o nəhəng və iyrənc qüvvənin qarşısında du-

ruş gətirə bilməyəcəyimizi də dərk eləyirəm”.

 Leo da Zaxarinin oğlu Aleksiylə dostlaşmışdı. Paroxoda 

minəcəkləri günü gözləyə-gözləyə sahildə dolaşır, adamlara 

baxır, qarşılaşacaqları dünyayla bağlı fikirlərini bölüşürdülər.

 Əlbəttə, üfüqdən o yandakı dünya tamam başqaydı, orda 

müharibə  getmirdi,  hökumətləri  yıxmır,  adamları 

həbsxanalara doldurmur, sorğu-sualsız güllələmirdilər.

  O  dünyada  böyük,  gözəl,  səliqəli  şəhərlər  vardı,  həmin 

şəhərlərin geniş küçələri əzəmətli binaları, yaraşıqlı qadınları 

vardı...

  O  dünyada  əmin-amanlıq  içində  oxumaq,  abırlı  işlərdə 

çalışmaq, ecazkar kurortlarda dincəlmək, kefin istədiyi yerə 

getmək olurdu...

 Leo aradabir ayaq saxlayıb əlini qərbə uzadır, gözlərində 

xəyalpərvər parıltıyla deyirdi:

 “Ora! Avropaya!”

---