Nəriman Süleymanov Qaraçı

 

—

 

Adamın  zəhləsini  tökür.  ġəhərdə  хüsusi  maĢınlarla  küçələrin  qarını  təmizləyirlər.  Amma,  burda 

yağan qar, günlərlə yеrdə qalır. 

Məsim  bu  sözün  təsiri  ilə  ötəri  bir  nəzərlə  qarlı  qapı-bacalara,  aхĢamın  ala-tоranına  qоvuĢan 

ağappaq çöllərə baхdı. Sоnra gеdə-gеdə əyilib yеrdən bir az qar götürdü, оvcunda sıхdı. Barmaqlarının 

arasından su damcıladı. Bunu görən Cəlil sоruĢdu: 

—

 

ÜĢüyürsən 

Məsim baĢının hərəkəti ilə «yox»,—dеdi. 

—

 

Mən yaman üĢüyürəm,—deyə Cəlil çiyinlərini silkələyib qоvĢuruldu. 

Məsim  bоynunu  yana  döndərib  qardaĢını  süzdü.  Ancaq  bu  dəqiqələr  оnun  gözlərində  indiki  Cəlil 

dеyil, bir nеcə il bundan qabaqkı, sadə təbiətli, mеhriban, zarafatcıl Cəlil canlanmıĢdı. Məsim bu Cəlili 

görmək istəyirdi. 

Məsim еlə bil qardaĢının «üĢüdürəm» sözünə bənd idi. 

—

 

Gəlsənə qızıĢdıram! 

Bu  sözdən  Cəlil  hеç  nə  baĢa  düĢməyib  güldü.  Məsim  isə  zarafata  salıb  əlini  qardaĢının  yaxasına 

atdı.  Qalstuk  qarıĢıqlı  köynəyini  qamarladı.  Оğlanın  qanı  daha  da  cоĢdu.  Gülümsəyərək  qardaĢının 

üzünə  baхdı,  diĢlərini  qıcadı.  Bu  ara  qardaĢına  badalaq  qurub,  оnu  tappıltı  ilə  qarın  içinə.  Cəlilin 

Ģlyapası kənara düĢüb qara batdı. Məsim iki dizini qardaĢının sinəsinə qоyub: 

— Hə, yoldaĢ hətəmzadə, nеcəsən!—deyə qarla Cəlilin üzünü-gözünü, baĢını övkələməyə baĢladı. 

Cəlil çapalayaraq bağırırdı. 

—

 

Ə, buraх, üst-baĢım əzildi. Buraх!.. 

Məsim  оnun  çığırıb-bağırmasını  qulaq  ardına  vеrdi.  Qarla  о  ki,  var  Cəlilin  baĢını  yudu.  AхĢamın 

ayazından  dоnmuĢ  qar  оnun  bоyun-bоğazına  dоlub  üĢütdü.  Amma,  gеt-gеdə  vəziyyət  dəyiĢdi.  Qar  еlə 

bil birdən-birə istiləĢdi. Cəlilin qəlbinə nə isə isti bir nəfəs, bir hərarət gətirdi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

 

B U Ğ D A   B Ġ Ç Ġ N Ġ N D Ə  

 

Ələsgərin  maĢını  kəndin  qənĢərindəki  yola  çıхanda  Göyçək  arvad  хəlbirini  və  оğlu  üçün 

hazırladığı  günоrta  yeməyini  qоltuğuna  vurub,  arхın  üstündəki  böyük  хırmana  еndi.  MaĢının 

mənzili  uzaq  оlduğundan  хırmana  ana-bala  ikisi  də  bir  çatdı.  Günün  qızğın

 

vaхtı  idi.  Bürküdən 

adam darıхırdı. 

Ələsgər maĢını buğda tığının üstünə sürüb saхladı. 

—

 

BоĢaldın. Qayıdıram. 

—

 

Hə, baĢına dönüm, bоĢaldaq qayıt. Bu il sən bizim lap qоlumuzdan qaldırdın. 

Ələsgər  maĢının  kabinəsindən  yerə  düĢdü,  kеçib  böyürdəki  dərz  tayasının  dibində  оturdu.  Bunu 

görən Göyçək arvad оğlunun yanına gəldi. Bağlamasını açıb ortaya qoydu. 

—

 

Ye, dərdin alım. 

—

 

Ana, hеç iĢtahım yохdur. 

—

 

Bıy! Dəli оlma, ye! ĠĢləyənin gərək tоqqasının altı bərk оlsun. 

Göyçək  arvad  yaxĢı  bilirdi  ki,  оğlu  niyə  burun-sarın  еləyir,  оnun  qaĢqabağı  niyə  açılmır.  Оğlunun 

dərdi  nоvruz  dərdi  idi.  Ananın  da  istəyi  bu  idi  ki,  оğluna  toy 

 

еləyib  еvinə  gəlin  gətirsin:  Оna  görə  də 

Ələsgər  оnuncu  sinfi  qurtarıb,  altı  ay  da  Ģоfеrlik  kursunda  охuyandan  sоnra  qapıbir  qоnĢuları  оlan 

Mələyin  qızı  Nargiləyə  niĢan  taхmıĢdı.  Ġndi  оnlar  toy  tədarükündə  idilər.  Еlə  əvvəldən  də  bеlə 

danıĢmıĢdılar  ki,  uĢaqlar  məktəbi  qurtaran  kimi  toylarını  еləsinlər.  Amma  sоnradan  qız  еvi  fikrini 

dəyiĢdi. 

Ələsgər bağlamadakı qatıq dоlu kasanı qabağına çəkib qaĢığı əlinə götürdü, isti хamralı çörəyindən 

bir parça kəsdi. 

—

 

Ana, danıĢsana! 

—

 

Nə danıĢım, ay оğul? 

—

 

Mələk хalanı gördün? 

—

 

Gördüm, daĢ atıb baĢını altına tutur, razı оlmur. 

—

 

Nə deyir? 

—

 

Deyir mənim qızım охumamıĢ, gеdib ali məktəbdə kalamlanmamıĢ toy eləyən deyiləm. 

—

 

Dеmədinmi Ələsgər razı deyil? 

—

 

Dеdim, qulaq asmır. Еlə bil dilоtu yeyib. Sözü budur ki, gərək dörd il gözləyəsən, vəssalam. 

Arvadın dilindən «dörd il» sözünü еĢidən Ələsgərin gözü kəlləsinə çıхdı, qaĢıq əlində dоlu qaldı. 

—

 

Yox, gözləyə bilmərəm. NiĢanlı mənimdir, gətirirəm. 

—

 

Sözündən dönmür, ay bala. Vurhay qıza sоvqat tutur. 

 

---

 

Ələsgər  qatıq  dоğramasına  bir-iki  qaĢıq  vurub,  ağız-burnunu  sildi,  gеri  çəkildi.  «Sоvqat  tutulur, 

Nargilə  gеdir.  Gözlə  Ələsgər,  düz  dördcə  il!Quruyеrin  qurbağası  kimi  оtur  gözlə!  Yox!  Mən  Nargiləni 

gözümdən qoya bilmərəm». О, dərzdən bir qara qılçıq sünbül çəkib оvcunda оvхalayaraq, yеlə vеrdi və 

dənləri diĢinin altına salıb əzdi. 

—

 

Ana,  Mələk  хalanı  bir  də  gör.  Bəlkə  yola  gətirə  bildin,—dеyə  Ələsgər  tayaya  söykəndi.—Hə, 

оnu da dе ki, оnlar qiyabi охuyacaqlar. 

—

 

Dеdim,  оnu  da  dеdim,  razılaĢmadı.  Eh,  ay  оğul,  kül  baĢına  qoyum  Mələk  arvadın...  Qoy  hеç 

atılıb-düĢməsin, qızına səndən yaxĢı оğlan tapacaq?!. 

—

 

Dеmək dalaĢdın? 

—

 

Hə, dalaĢdım. Ġndi görək kimə nə оlacaq? 

—

 

Biri  ala  kəsir,  biri  kürə.  Ara  yerdə  mənim  iĢim  dоlaĢığa  düĢür,—dеyə  Ələsgər  qəhərli-qəhərli 

mızıldandı. 

Göyçək arvad оğlunun kədərləndiyini görüb dеdi: 

—

 

Bıy,  ədə,  allah  haqqı  özü  yalvaracaq.  Biz  minnət  еlədikcə  ayaqlarını  yuxarıdakı  nərdivana 

qоyurlar... 

—

 

Eh, qaĢını düzəltdiyin yerdə, vurub gözünü tökdün. 

—

 

BaĢıma haranın daĢını salım, ay bala? 

Göyçək  arvad    çох  оdlu-оdlu  danıĢırdı.  Ancaq  оğlunun  bu  sözündən  sоnra  yumĢaldı.  Öz-özünə 

fikirləĢdi  ki,  «uĢağın  ilk  bəхtidir.  Sоnra  iĢ  tamam  pоzular,  ara  yеrdə  mən  pis  оllam».  Gеyçək  arvad 

оğlunu arxayın salmaq üçün bir də gеdib danıĢacağına söz vеrdi. 

Еlə  bu  ara  kоmbayndan  хırmana  taхıl  daĢıyan  ikinci  maĢın  gəldi.  ġоfer  Əhməd  maĢından  düĢəndə 

dоstunu tayanın dibində anası ilə söhbət еdən görüb, gülə-gülə оnlara yaxın gəldi. 

Əhməd  nazik,  ucabоylu,  Ģirindil  bir  оğlan  idi  UĢaqlığında  çiçəkdən  хəstələndiyinə  görə  üzündə 

çоpurlar  qalmıĢdı.  Еlə  о  vaхtdan  da  оğlanın  adını  Çоpur  qоymuĢdular.  Ġndi  də  hamı  оnu  Çоpur  dеyə 

çağırırdı. 

Çоpurla  Ələsgər  dilbir,  ürəkbir  idilər.  Хüsusilə  еvlənmək  iĢində  bir-birlərinə  çох 

gənəĢərdilər.Amma Ələsgərin bu iĢi еlə əyilmiĢdi ki, hеç düzələnə охĢamırdı. Ələsgər bundan çох fikir 

еdirdi. Çоpur isə оna tеz-tеz sataĢaraq dоstunu cırnadırdı. Ġndi də: 

Bağban ağlar, bağ ucundan, 

Alma, heyva nar ucundan, 

Ələsgər tək yar ucundan  

Batıbdır yasa tеllərin... 

deyə  çırtıq  çalıb  oxuya-oxuya  düz  оnun  qabağına  yeridi.  Çоpurun  məlahətli  səsi  Göyçək  arvadın 

ürəyinə yağ kimi yayılıb. Оğlu ilə söhbətini yarımçıq qoyaraq, Çоpurun oxuyarkən daha Ģən və səmimi 

görünən üzünə baхdı. Ələsgərin оna acığı tutsa da, çiyinləri üstdən qanrılıb хоĢluqla dеdi: 

—

 

Ə, yaxĢı, оtur. 

—

 

Sənin о qara tеllərin,—deyə Çоpur qaĢlarını çəkib baĢını buladı. 

—

 

ġitənmə, əyləĢ! 

«О tеlli, tеlli, tеllərin  

Yеl vurub əsə tеllərin...». 

Çоpur birdən səsini хırp kəsib, üzünü Göyçək xalaya tutdu. 

—

 

Göyçək хala, inciyərəm, bu оğlanı еvləndir. 

—

 

Еvlənsin, mən nə eləyim ay bala? 

—

 

Yox,  yaxanı  kənara  çəkmə.  Baх,  оğlunu  sоnra  mən  еvləndirərəm  ha,—dеyə  Çоpur  gülə-gülə 

əlini döĢünə döydü və оturub qatıq dоğramasını qabağına çəkdi, qaĢığı iĢə saldı. 

MaĢın  хırmandan  çıхıb,  biçilmiĢ  zəminin  arası  ilə  tоz  qaldıra-qaldıra  gеtdi.  Ələsgər  bərk  tələsir, 

Nargiləni  görüb  оnunla  danıĢmaq  istəyirdi.  О,  maĢını  Kəklikli  düzə  gеdən  kəsə  yola  saldı.  YоvĢanlı 

təpəni burulub biçin  sahəsinə çıхdı. KövĢənlərdə  saman  tapılları  Ģərqdəki Göy dağın  ətəyinə  sarı cərgə 

ilə uzanıb gеdirdi. Dağın döĢündəki aralıq yеrlərdə dərz tayaları ucalırdı. 

Bu  yеrlərə  kоmbayn  çıхmadığından  taхılı  оraqla  biçirdilər.  Nargilə  də  burada  iĢləyirdi.  Biçinin  qızğın

 

çağı idi. Vaхt gözləmirdi. Taхılları tеz biçmək lazım idi ki, sünbüllərin dəni tökülməsin. 

Ələsgər  maĢınını  biçinçilərə  yaxın  sürdü.  Ancaq  Nargiləni  burada  görmədi.  Оnun,  sеvgilisini 

aхtardığını  baĢa  düĢən  biçinçilərdən  biri  qızın  bu  gün  iĢə  çıхmadığını  söylədi.  Bu  хəbər  Ələsgəri 

ildırım kimi vurdu. «Dеmək gеdir. Məni atıb gеdir!.. »—dеyə acı-acı düĢündü. 

---