tutulur - N. Y.) artıq cəhənnəmə vasil oldular. Dünyanın faşist ünsürlərini də bir-
bir təmızləyəcəyik. Bundan belə dünya əbədi bir sülh içində yaşayacaqdır...”
Vaşinqton belə deyirdi: “Yaşasın sülh və demokratiya. Dünya iki qanlı
diktatorundan artıq xilas olmuşdur. Əlimizdəki qara vərəqələr üzrə bütün faşist
ünsürlərini də bir-bir təmizləyəcəyik. Dünya üzərində nəhayət əbədi bir sülh
bayrağı dalğalanacaqdır”. (177, s. 123-124)
Legionerlər arasında aparılan təbliğata inanmayanların sayı çox idi.
Əksəriyyət yenidən Stalin rejiminin təsiri altında yaşamaq istəmir, etirazını
bildirirdi. Odur ki, legionerlərin zorla sovetlərə verilməsi bəzən qanlı çarpışmalarla
nəticələnirdı. Rananın “Onlar türklərdir” kitabında bu hadisə belə təsvir olunurdu:
“İşğal qüvvələri komandanlığının təbliğinə görə bütün “Rus
vətəndaşları” vətəninə
dönəcəkdilər. Yalnız Baltik məmləkətlərindən gələn qaçqınlar Amerikanın
himayəsində qala biləcəkmişlər. Çünki, Birləşmiş Amerika dövləti, üç Baltik
məmləkətini Sovetlər birliyinə birləşdirməyi hələ qəbul etməmişdi. Baltiklilər artıq
fəallaşaraq antisovet təbliğat aparmağa və qərb aləmini məlumatlandırmağa
başladılar. Bir çox başqa millət mənsubları da pasportlarını dəyişərək baltikli
olmağa çalışırdılar. Baltiklilər çox mədəni və alicənab insanlardır. Milli düşmənləri
olan rusları həmçinin (təbii antibolşevik rusları) “Baltiklidir” deyə, - himayə
etdilər.
Türklər isə milii mənsubiyyətlərini inkar etməmək qərarına gəldilər. Fəqət
özlərini Yunanıstanlı türk deyə təqdim edəcəkdilər. Bu bəhanə ilə Rusiyaya güclə
aid edilməzdilər bəlkə... Qaçqın düşərgələrini tez-tez ziyarət edən rus zabitləri
günün birində Baltiklilər düşərgəsinə də soxulmaq istədilər. Fəqət cəsur baltiklilər
onları qapıdan içəri buraxmayaraq hamısı bir ağızdan çığırdılar: - Bizdə təbliğat
aparmağa gəlmisiniz? Çəkiliniz, alçaq həriflər. Sizin də nə düşündüyünüzü əzbər
bilirik. Baltik məmləkətləri də Sovet cənnətinin bir guşəsində yer almışdı. Xeyr.
Biz oradan gəldik. Cənnət vətənimiz sizin qanlı işğalınız altında bir cəhənnəm
oldu. Qəhr olsun sovet cəhənnəmi... Yaşasın Amerika demokratiyası... Amerika
demokratiyasından ilham alan qarışıq bir kütlə qırmızı zabitləri çürük yumurta və
əzilmiş pomidorla qovdular. Sarı və qırmızı boyalar qırmızı zabitlərin ulduzlu
hərbi paltarlarına yeni bir rövnəq vermişdi. Bu hadisədən iki gün sonra Baltiklilər
düşərgəsi əsgəri polislər tərəfindən mühasirəyə alındı. Düşərgədə olanlar təlaşa
düşərək, bir-birinə pıçıldadılar: - hamımızı yaxalayaraq ruslara təslim edəcəklər... -
Artıq baltiklilərə də aman yoxdur; - Rus qanunları qərbin işğal bölgələrində də
qüvvədədir. Biz rus zabitlərini çürük yumurtalarla qovduq, onlar isə bizə güllə
yedirəcəklər.” (177, s. 125,126)
Hadisələrin şahidi olmuş daha bir legionerin - Ramazan adlı birisinin
1952-ci ildə Münhendə nəşr edilən “Qafqasya” jurnalındakı xatirələri də
maraqlıdır. Müəllif “Çılğınlıq qurbanları” məqaləsində yazırdı: “Legionerlərin
təhvilində daha bir qanlı hadisə, 1945-ci ilin mayın 28-də Avstriyada,
Oberdrauburqda baş verdi. Belə ki, beş minə yaxın legioner Sovetlərə təslim edildi.
Lakin onların heç birisi Sovet İttifaqına qayıtmaq istəmir, müqavimət göstərirdilər.
Müttəfiq orduların zabitləri heç kəsi buraxmaq istəmir, yalnız bir fikir bildirirdilər:
orada, vətəndə hər şey həll edilir. Belə olduqda, bir çox legionerlər boğazlarının
damarlarını kəsib intihara başladılar. Bəziləri isə qatar bütün sürəti ilə hərəkət
etdikdə özlərini pəncərədən yerə atdılar. Bütün əsirlər keçmiş alman hərbi
düşərgəsi olan Spitelə gətirildi. Qurbanlarını gözləyən ağgözlü NKVD-çilərin əlinə
keçməmək üçün bütün əsirlərin üstləri hər şeyləri əllərindən alındı. Bu zaman
qocalar və müdafıəsiz qadınlar coşğun Drau çayı sahilində dəhşət içində özlərini
yerə vurdular. Lakin əsgərlər uşaqlı qadınlara belə rəhm etmədən tüfəng və
süngülərlə adamları vaqonlara doldurmağa başladılar. Bir çoxları uşaqları ilə birgə
özlərini Drau çayının coşğun sularına atıb boğuldular. Bir çoxları olduqları yerdə
intihar etdilər. Bəzi legionerlər isə müttəfıq ordu əsgərlərinin köməyindən
yararlanıb xəlvəti olaraq Avstriya dağlarına qaçdılar”. (177, s. 19-21).
M. Ə. Rəsulzadənin və Ə. F. Düdənginskinin çalışmalarına baxmayaraq,
azərbaycanlıların və bütövlükdə türklərin Türkiyədə sığınacaq tapmağına imkan
verilmirdi. Türkiyə dövlət nümayəndələri bu problemə qarışmaq istəmirdilər.
Türküstan Milli Ordusunun başçılarından olan Baymirzə Hayit 1945-ci
ilin iyununda Türkiyə Cümhuriyyətinin Almaniyanın Bavariyadakı təmsilçisi İhsan
Ünəsan bəylə əlaqə qurub vəziyyəti ona anlatdı. İhsan bəy bu işə kömək edəcəyinə
söz vermiş və Türkiyəyə keçmək istəyənlərin siyahısını tələb etmişdi. Buna uyğun
olaraq Hayit bəy 1945-ci ilin 15 avqustunda türk xalqlarının legioner başçıları ilə
əlaqə yaradıb 105 minə qədər adamın siyahısını hazırlayıb İhsan bəyə verdi. İhsan
bəy təyyarə ilə Türkiyəyə qayıdarkən Yuqoslaviyadan göyə atəş açıldı və o,
yaralanıb xəstəxanaya aparıldı. İhsan bəydəki siyahı isə yoxa çıxdı. Sonradan
siyahının ikinci nüsxəsi Tiranadan Ankaraya - Baş komandanlığa çatdırılsa da, bir
faydası olmadı.
Ankarada bu məsələ ilə bağlı toplanan komissiya müzakirələrində dövlət
adamlarından biri kəskin olaraq türklərin Türkiyəyə köç etmələrinin əleyhinə çıxış
etmişdi. Nəticədə, belə bir qərar verilmişdi: “Əgər bu əsirlər Türkiyəyə gətirilirsə,
aralarında ən azından 10 000 (on min) casus vardır. Daha sonraları bu vəziyyətdən
necə qurtaracağıq. Bu vəziyyətdə Almaniyadakı türk mühacirlərini Türkiyə qəbul
edə bilməz” (400, s.47)
Qeyd edək ki, Türkiyə dövlətinin bu gizli qərarı yalnız 1975-ci ildə
açıqlandı.
Sovetlərə təslim edilən hərbi əsirlərə, legionerlərə isə amansız divan
tutulur, əksəriyyəti güllələnirdi. Bəzi komandirlər isə əsgərlərini tərk etməyib
onlarla birlikdə qalır, sovetlərə təhvil verilir, güllələnirdilər. Məsələn, müttəfiqlər
sovet vətəndaşı olmadığı halda əsgi mühacir Sultan Gireyi, azərbaycanlı İsrafil
bəyi güllələmişdilər.
Tanınmış azərbaycanlı zabitlərdən albay İsrafil bəy əsil hünər və
əsgərlərinə sədaqət nümunəsi göstərdi. Müttəfiq orduların rəhbərliyi İsrafil bəyi
Dostları ilə paylaş: |