Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
3. Alıcıların kredit 
qabiliyyətinin təhlili 
prinsiplərinin işlənib 
hazırlanması 
3.1 Kredit qabiliyyəti olan müştərilər (əvvəllər göndərilmiş məhsullar üçün alınan 
müştəri vəsaitləri onun dəyərini tam ödəyir) 
3.2 Yeni cəlb edilmiş müştərilər (şirkət tərəfindən qismən və ya tam ödənişin 
alınması) 
4. Erkən ödəmə üçün 
endirimlər sisteminin 
formalaşdırılması və pul 
vəsaitlərinin hərəkətinin 
artımının 
proqnozlaşdırılması 
4.1 Borclularla mövcud vəziyyətin modelləşdirilməsi 
4.2 Nağd büdcənin qurulması 
4.3 Gəlir və xərclər üçün büdcənin qurulması 
Mənbə: 
https://iteam.ru/publications/finances/section_43/article_2468#
5. Kredit borclarının restrukturizasiyası. Kredit borclarının restrukturizasiyası dedikdə, 
kreditorlardan müxtəlif güzəştlərin alınması, xüsusən də şirkətə məxsus müxtəlif aktivlər 
müqabilində kredit üzrə faiz dərəcəsinin aşağı salınması və ya borcun məbləğinin azaldılması 
nəzərdə tutulur. Şirkətin kredit borclarının restrukturizasiyasının əsas yolları aşağıdakı cədvəldə 
təqdim olunur. 
 
Cədvəl 5. 
Şirkətin kreditor borclarının yenidən qurulması yolları.
 
 
Yenidənqurma 
üsulu 
Metodun məzmunu 
Əsas vəsaitlərə 
mülkiyyət 
hüquqlarının 
verilməsi 
Müdiriyyət borcun bir hissəsini şirkətə məxsus olan əsas vəsaitləri dəyişdirmək yolu ilə 
ödəmək üçün kreditorla razılaşa bilər. Kreditor qarşısında belə bir təklif vermək 
məqsədilə müəssisə bu vəsaitlərin istehsal və təsərrüfat fəaliyyəti üçün əhəmiyyət 
dərəcəsini qiymətləndirməli və bu vəsaitlərin digər öhdəliklərinin təmin edilməsinə əmin 
olmalıdır. Metod böyük vəsaitə malik olan və onları sərfəli qiymətə sata bilən şirkətlər 
üçün uyğundur. Şirkətdən alınan aktivləri istifadə edə və ya sata bilən kreditorlara da 
təklif oluna bilər. 
Şirkətin 
səhmlərinin təyin 
edilməsi 
Metod kreditorla şirkətin sahibi arasında borc maliyyələşdirməsinin təkmilləşdirilmiş 
şərtləri müqabilində şirkətin balansında olan səhmlər paketinin təhvil verilməsi haqqında 
razılaşmadan ibarətdir. Bu yanaşma kreditorlar tərəfindən, əgər onların kredit tələbləri 
şirkətin ümumi borcunun əhəmiyyətli hissəsini təşkil edirsə və ya digər şirkətlərdə səhm 
paylarını əldə etməklə öz əməliyyatlarını diversifikasiya etdikdə qəbul edilir. 
Qarşılıqlı 
hesablaşmaların 
aparılması 
Qarşılıqlı hesablaşmalar borcun restrukturizasiyasının geniş yayılmış üsullarından biridir. 
Çox vaxt debitor və kredit borclarının təhlili zamanı məlum olur. Bir şirkətin digərinə 
münasibətdə borc öhdəlikləri olur. Bundan əlavə, bir tərəfin digər tərəfi yazılı şəkildə 
xəbərdar etməklə borclarını ödəməsi kifayətdir. Şirkət həmçinin kreditorun borclarını 
üçüncü şəxsdən əhəmiyyətli endirimlə geri almaq və sonra tam məbləği əvəzləmək 
hüququna malikdir. 

---

113