Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
tövsiyə olunur. Bütün şirkətlər üçün böhranın səbəbləri fərdi xarakter daşımasına baxmayaraq, 
onu aradan qaldırılması məqsədilə bir neçə universal idarəetmə vasitəsi var: 
- xərcin azaldılması; 
- satış təşviqi; 
- pul vəsaitlərinin hərəkətinin optimallaşdırılması; 
- şirkətin debitorları ilə işləmək və kommersiya kreditləşməsi sahəsində siyasətdə islahatların 
aparılması; 
- kredit borclarının restrukturizasiyası; 
- kadrların idarə edilməsi (Qubina O.V. 2016: s.158) 
1. Xərclərin azaldılması. Satışın rentabelliyini və pul vəsaitlərinin hərəkətini artırmaq üçün 
xərcləri azaltmaq lazımdır. Böhran zamanı xərclərin azaldılması şirkətlərin fəaliyyətlərini 
sabitləşdirmək məqsədilə istifadə etdikləri təsirli vasitələrdən biridir. Təcrübədə şirkətlər 
tərəfindən istifadə olunan xərclərin azaldılması üçün əsas vasitələrdən biri bütün xərc 
maddələrinin normalaşdırılması və müəyyən edilmiş standartlara ciddi nəzarətin təmin 
edilməsidir. Bu yanaşma inqilabi olmasa da, şirkətə nəzərə çarpacaq nəticələr verir. Eləcə də, 
xərcləri müəyyən edilmiş səviyyədə saxlamağa kömək edir. Bu istiqamətdə böhrandan çıxmaq 
üçün şirkət aşağıdakı cədvəldə təqdim olunan prosedurları yerinə yetirməlidir. 
Cədvəl 2: 
Xərclərin azaldılması üçün şirkət prosedurları. 
Prosedur 
Prosedurun mahiyyəti 
1. Şirkətin büdcəsinin 
formalaşması 
1.1 Proqnoz balansı 
1.2 Pul vəsaitlərinin hərəkəti büdcəsi 
1.3 Gəlir və xərclər büdcəsi 
1.4 Şirkətin əsas istehsal bölmələrinin büdcəsi 
1.5 Debitor və kreditor borclarının büdcəsi 
1.6 Materialların və xammalın hərəkəti üçün büdcə 
2. Üfüqi və şaquli inteqrasiya 
2.1 Üfüqi inteqrasiya - həcm endirimləri əldə etmək üçün digər alıcılarla alış 
imkanlarının axtarışı 
2.2 Şaquli inteqrasiya - tədarük olunan xammal və materialların əsas nomenklatur 
mövqeləri üzrə təchizatçılarla sıx əməkdaşlıq (maliyyə şəffaflığı, müqavilə 
öhdəliklərinin vaxtında yerinə yetirilməsi) 
3. Bahalı biznes 
proseslərinin autsorsinqə 
köçürülməsi 
3.1. Müəyyən iş proseslərinin autsorsinqə köçürülməsinin gəlirliliyinin 
qiymətləndirilməsinin həyata keçirilməsi 
4. Yeni ödəniş formalarının 
tətbiqi 
4.1 Barter ödəniş forması 
5. Prosesin 
5.1. Material və enerji resursları üçün məsrəf standartlarının müəyyən edilməsi

---

110