Orta aras havzasi uluslararasi sempozyumu international symposium on middle aras
Yüklə 33,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vahdet şarabını içen âlemi meyhane bilir
- Güvenme malına aldanma itibarına
- Sel incinin değerinden bir şey kaybettirmez
- Göç açıp kapayıncaya kadar bahar geçer
- Sultan uyanıkken halkın uyuması ayıplanmaz
- Bülbüle gül bahçıvana bahçe gerektir
- Ömrünü altın alıp satmaya harcamayan bakmayı bilmez
- Nimetten geriye kalan, düşkünlere verilenlerdir
- Güzelliğin ömrü beş gündür
- Kendini bilmeyen dostların kıymetini bilmez
- Kaynaklar Akdoğan, Yaşar, Azerbaycan Türkçe’sinden Türkiye Türkçesi’ne Büyük Sözlük
- Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim
- Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat
- Türk Dünyası Edebiyat Tarihi
KAVSÎ DİVANINDA ATASÖZLERİ VE VECİZ İFADELER 897
Bâde-yi vehdet içen ‘âlemi mey-hâne bilür Felekün gerdişini gerdiş-i peymâne bilür g. 160/1
Sen lenger-i teslîm ele alsan heter azdur g. 181/8
Sebât-ı dövlet-i nâ-pâydâr bir demdür g. 182/7
Mehnetümden benüm ol mest heberdâr olmaz Özi öz dâmına seyyâd giriftâr olmaz g. 208/1 Sel incinin değerinden bir şey kaybettirmez ‘Âşık tehemmül eyler yüz verse yüz hevâdis Kim behr-i pâk-gövher seyl-âbdan bulanmaz g. 214/2 Dikenle dost olmak güle zarar vermez Dil-i sed-pâremi müjgânlarum rüsvâ-yı helk etdi Bu sözdür kim güle hâr ile yâr olmag zerer vermez g. 217/6 Göç açıp kapayıncaya kadar bahar geçer Yokdur sebâtı fesl-i gülün ey hezâr heyf Bir göz yumub açınca geçer nov-bahâr heyf g. 249/1 Ateş üstündeki kapalı kap çabuk kaynar taşar Âteş üzre zerf-ı ser-pûşîde tez kaynar daşar Hûb yetişdün havına (?) ey çeşm-i giryân gönlümün g. 254/7 898 MURAT KEKLİK
Göze nöksân yetişmez hâbdan bîdâr ise gönlün Re’iyyet yatsa ‘eyb olmaz eger sultân oyag olsun g. 272/9 Komutan sağ oldukça asker kırılsa dert değil Tirâş et her ne var başunda koy dursun hemân kâkül Kırılsa gem degül leşker gerek serdâr sag olsun g. 272/10 Bülbüle gül bahçıvana bahçe gerektir Gerek cahânda hemîn yâr u kûy-ı yâr bana N’içün ki bülbüle gül bâgbâna bâg gerek g. 285/3 Anlayana bir söz ile bin harf aynıdır Günde bir nezzâre besdür çeşm-i mestinden sana Bir söz ü bin herf birdür anlar isen dil gönül g. 297/3 Ömrünü altın alıp satmaya harcamayan bakmayı bilmez ‘Ömrler gövher alub satmayan ehl-i nezer olmaz Tifldür tifl gönül kedrini dildâr ne bilsün g. 400/5
Bahan kimdür gül ü gülzâra ol rühsâr olan yerde Hes ü hâşâka kim ikbâl eder gülzâr olan yerde g. 433/1 Nimetten geriye kalan, düşkünlere verilenlerdir Bizden esirgeme diler isen bekâ-yı hüsn Ne’metden ol kalur ki verürler gedalara g. 429/3 Geçen ömür geri gelmez Diyerler ‘ömr-i müste’cel geder gelmez ne sözdür bu Ki sen gelsen geçen günler gelür va’llâh bi’llâh g. 444/5 KAVSÎ DİVANINDA ATASÖZLERİ VE VECİZ İFADELER 899
Yıgub dâmânunı ‘âşıkdan ey serv-i revân ötme Ki hüsnün çagı beş gündür öter genc-i revândur bu g. 457/3
Bir yol eşitmez ol mâh efgânumı ne sözdür Kim güllerün hemîşe bülbüldedür kulagı g. 500/3 Kendini bilmeyen dostların kıymetini bilmez N’ola vâ’iz dönmese kûyunda itler başına Ol özin bilmez ne bilsün âşnâlar kedrini g. 501/7 Sonuç 17. yüzyılının ikinci yarısında yaşayan Kavsî Tebrizi, Türk divan edebi- yatının büyük şairlerindendir. Farsça şiirleri de bulunan Kavsî, şiirlerinde Türkçeye önem vermiş, onu başarıyla kullanmış bir şair olarak öne çıkmakta- dır. Şiirlerinde halk söyleyişleri, atasözleri, veciz sözler ve deyimler dikkat çekecek derecede çoktur. Türkçenin inceliklerini, mecazlarını deyim ve ata- sözleriyle birlikte başarılı bir şekilde beyitlerinde yansıtmıştır. Deyim ve ata- sözlerini oluşturan kelimeleri ve anlam özelliklerini, onların hem gerçek hem de mecaz anlamları uygun düşecek şekilde beyitlerde ifade etmiştir. Şiirle- rinde kullandığı atasözü ve veciz ifadeler onun didaktik, ahlâkî yönünü gös- termekle birlikte sahip olduğu tecrübe ve bilgeliğe de ışık tutmaktadır. Dili kullanmaktaki başarısı şiirlerindeki özgünlüğü sebebiyle olsa gerektir ki, Kavsî’nin şiirleri sadece Türk toplumu içinde dikkat çekmekle kalmamış, Er- meni ozanlar tarafından da başarılı bulunmuş ve kimi şiirleri bestelenip mec- lislerde söylenmiştir. Kavsî’deki tarihî birikim ve dil mükemmeliyeti 17. yüz- yılda Orta Aras Havzası’ndaki Türk varlığını, etkisini, hâkimiyetini gösteren en güzel örneklerdendir.
900 MURAT KEKLİK
Akdoğan, Yaşar, Azerbaycan Türkçe’sinden Türkiye Türkçesi’ne Büyük Sözlük, Beşir Kitabevi, İstanbul, 1999. Akpınar, Yavuz, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, Dergah Yay., İstanbul, 1994. Akpınar, Yavuz, “Kavsi Tebrizi”, İslam Ansiklopedisi, Ankara, TDV Yay., C XXV, 2002, s. 69-70. Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayınları, Ankara, 1998. Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, I Atasözleri Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1988. Araslı, Hamit, Azerbaycan Edebiyatı Tarihi ve Problemleri (Seçilmiş Eser- leri 1. cilt) Bakı, Gençlik, 1998. Çakır, Mümine, Kavsi, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanı (İnceleme Tenkitli Metin-Dizin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara, 2008. Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Kitabevi Yay., 1993. Dilçin, Cem, Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara, TDK Yay., 1983. Kanar, Mehmet, Kanar Farsça-Türkçe Sözlük, Deniz Kitabevi, İstanbul, 2000. Oy, Aydın, “Atasözü”, TDVİA, C 4, 1991. Rahimi, Ferhad, Kavsi Divanı’nın Dil İncelemesi (Giriş-Dil İncelemesi-Me- tin-Sözlük), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Li- sans Tezi, İstanbul, 2011. Rüstemova, Azade, “Azerî (Doğu Oğuz) Sahası XI-XVIII Yüzyıllar”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, C 6, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara, 2004. Yüklə 33,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|