O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

“As We May Think” (“Biz o’ylaganimiz 
kabi”)
nomli maqolasini e’lon qildi. V.Bush o’sha qurilmani kutubxonadagi har 
qanday hujjatlar, yozishmalar, kitoblarni displeyda ko’rsatib bera oladigan, 
cheklanmagan mikrofilmlarga ulangan elektromexanik stol sifatida tasvirlaydi. 
Kompyuter texnikasining yo’qligi bois loyihaning amalda qo’llanishi bir oz 
keyinga surildi. “Gipertekst” termini 1965 yil T.Nelson tomonidan ilmiy 
iste’molga olib kirilgan. 1992 yilda birinchi marta gipertekst World Wide Web 
(xalqaro to’r)ga tatbiq etildi. 
Gipertekst bu shunday matnki, u kompyuterda boshqa matnlarga 
giperhavolalar yordamida bog’lashga imkon beradi. Bunda u o’quvchiga faqat 
matnlar ustida emas, balki turli xil jadvallar, sxemalar, rasmlar, videoroliklarda 
ham erkin navigatsiya qilish imkonini beradi. Asosan, gipertekst World Wide Web 
(Xalqaro o’rgimchak to’ri) strukturasini ko’rsatuvchi tushuncha bo’lib, u orqali
internet tizimida informatsiya tarqalishida qulaylik, osonlik, optimallik 
ta’minlanadi. Internet olami virtual olam sanalgani uchun biz undagi birinchi 
olamdan ikkinchi olamga hech qanday to’siqlarsiz o’ta olamiz. Mana shu 
virtuallikni bizga ta’minlab beruvchi tizim gipertekst tizimidir. Demak, gipertekst 
texnologiyasi bizga information massivni tezkor ko’rib chiqish (
brauzing
), 
muayyan informatsiya yoki matn fragmentlariga tezkor havola qilish, gipertekst 
bo’yicha erkin 
navigatsiya 
qilish, gipertekstni yangi informatsiyalar bilan boyitib 
borish kabi optimal imkoniyatlar yaratib beradi.
Grammatika
- yunoncha so’z bo’lib, “o’qish va yozish san’ati” ma’nosini 
bildiradi. Bu tushuncha dastlab xat-savod, imloni o’rgatuvchi fan ma’nosida 
ishlatilgan. Keyinroq grammatika tilning fonologik, morfologik, sintaktik va 
semantik belgilarini tavsiflovchi til qoidalari majmuasi ma’nosiga ko’chgan. 
Grammatika haqidagi ilk qarashlar falsafa, mantiq, 
germenevtika
(diniy matnlarni 
sharhlash, talqin etish) qobig’ida bo’lgan. Bunda tilning paydo bo’lishi, til va 
tafakkur munosabati, lingvistik belgi motivatsiyasi, diniy matnlar mazmunini 
to’g’ri tushunish bilan bog’liq masalalar o’rganilgan, til strukturasi esa yetarli 
darajada tadqiq etilmagan. Faqatgina mil.avv.II-I asrlarda shakllangan 
Aleksandriya grammatika maktabining eng yirik vakil Dionisiy Traks (bizning 
eramizgacha 
bo’lgan 
170-90 
yillarda 
yashagan) 
o’zigacha 
bo’lgan 

---

145 
tadqiqotchilarning ishlari va tajribalarini o’rganib, ulardan foydalanib, rimliklar 
uchun