20
yechishda ishlatiladigan jarayonlar tizimining muayyan tartibda bajarilishi haqidagi aniq
qoida yoki qoidalar tizimi.
20
O’rta asrlarda sanoqning o’nli sistemasi bo’yicha to’rt
arifmetik amal bajariladigan qoida algoritm deb atalgan. Bu qoidalarni fanga IX asrda
o’zbek matematigi Muhammad al-Xorazmiy kiritgan. Uning “Arifmetika”
asarining
birinchi so’zi “Qola al-Xorazmiy” so’zlari lotin tilida “Dixit Algorithmi” (“Dediki al-
Xorazmiy”) deb tarjima qilingan. Bu yerda al-Xorazmiy so’zi “Algorithmi” deb
yozilgan. Shundan so’ng algoritm tushunchasi fanda e’tirof etilib, uning qo’llanilish
doirasi kengaydi. XX asrda algoritmlar kibernetikaning
nazariy va mantiqiy asosi
sifatida tan olingan.
Qo’shuv, ayiruv, ko’paytiruv, bo’luv
kabi arifmetik qoidalar,
kvadrat ildiz
chiqarish qoidalari, har qanday ikki natural son uchun eng umumiy bo’luvchini topish
usuli arifmetikaga eng oddiy misollardir. Aslida
biror vazifani umumiy tarzda, ya’ni
uning variatsiya qilinuvchi shartlarining butun turkumi uchun hal qilish vositalariga ega
bo’lganimizda, biz algoritm bilan ish ko’ramiz. Oddiy hayotiy
misol choy yoki kofe
tayyorlashning ham o’z algoritmi mavjud.
Kompyuter texnologiyalari taraqqiyoti bilan bog’liq holda odam bilan mashina
orasida o’ziga xos “ko’prik” vazifasini bajaruvchi sun’iy
tillar yaratildi, ular
programmalashtirish jarayonida qo’llaniladi. Sun’iy tillar
buyruqlarning tizimli
algoritmiga tayanib
yaratilgani uchun ular
Dostları ilə paylaş: 
