O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, I. Xolismatov, M. R. Nurmatov

Aerokosmik s’emkalar va geologo-geofizik metodlar natijalarini 
komplekslashtirish 
Aero- va kosmik fotosuratlardan boshqa geologik-geofizik metodlar 
yordamida olingan ma’lumotlar bilan kompleks foydalanilganda eng yaxshi 
natijalarga erishiladi. Kompleks tadqiqot natijasida neftgazlilikning qulay
tuzilmalari va uzviy alomatlarini aniqlashdan tashqari, o‘rganilayotgan hududning 
neftgazga bo‘lgan istiqbolini baholashga ta’sir ko‘rsatadigan ko‘pgina geologik 
masalalarni hal etish mumkin. Jumladan, ular neft kollektorlari va jinslar fatsial 
o‘zgaruvchanlik zonalarini tarqalishini belgilashga, neftni to‘sib qo‘yishi mumkin 
bo‘lgan uzilmalar zonasini aniqlashga, neftgaz yig‘ilishi mumkin bo‘lgan 
tutqichlarni belgilashga imkon beradi. Aerokosmik s’emkalarni kompleks talqini 
asosida subkenglik yo‘nalishidagi lineamentlar – uzilmalar orqali aniqlanadi.
O‘zbekistonda ham aerokosmik metodlardan neft va gaz izlov ishlarida 
foydalaniladi. Bu metodlar yordamida G‘arbiy O‘zbekiston, Surxondaryo, 
Qoraqapog‘iston xududlarida bir qancha neft va gazga istiqbolli bo‘lgan 
uchastkalar ajratilgan va ularda geofizik ishlarini bajarish uchun tavsiyalar ishlab 
chiqilib, amaliyotga tatbiq etilgan. 

---

27 
2.1.1-rasm. Aerokosmik tasvirlar bo‘yicha G‘arbiy Sibirning aniqlashtirilgan 
sxemasi (A.N.SHardanov, 1983 bo‘yicha; A.A.Bakirov, E.A.Bakirov, 
L.P.Mstislavskaya va b., 1987 kitobidan ). 
1-sust dislokatsiyalangan cho‘kindi qoplamasi va chuqur cho‘kkan tobaykal fundamenti – 
qadimgi kratonning Karsk xarsangi (“glыba”); 2-erta paleozoydagi (salair?) faollashgan Omsk 
oblasti; 3- cho‘kindi qoplami ehtimol erta paleozoy faollanish ta’sirida bo‘lgan oraliq zona; 4-
faollashgan Omsk oblasti oralig‘idagi qadimgi fundamentning muqim massivlari; 5-qadimgi 
strukturalarning ehtimol zamonaviy faollanish zonalari bilan bog‘liqlikdagi lineamentlar 
(kasmos’emka ma’lumotlari bo‘yicha); 6-zamonaviy davrda faollashgan mezozoy riftlari (a-
Koltogor-Urengoy; b-Tobolsk). 
Zonalar:
7-mezozoy-kaynozoy qoplami bilan yopilgan 
gersinidlar, 8-gersin geosinklinallari va riftlari (Ural, Pay-Xoy), 9-baykal faollanishi; 10-Sibir 
platformasi; 11-Rus plitasi.
Uzilmalar:
12-chegaraviy regionallari; 12-Asosiy Ural; 14-
chuqurlikdagi. 
Vaygach ko’li 
Yamal
ya-o 
Ob gubasi 
Irtish d. 
Ob d. 

---

28