Gemagglyutinatsiya reaksiyasini qo‘yish (GAR). Tovuq
embrioni
ochilgandan so‘ng allantois suyuqligi so‘rib olinadi va probirkalarga yoki
pleksiglasdan tayyorlangan plastinkalar chuqurchasiga 0,5 ml hajmda (kontrol uchun
0,5 ml yuqtirilmagan embrionning shunday suyuqligidan) quyiladi. So‘ngra uning
ustiga 0,2 ml 1 % li yuvilgan tovuq eritrotsitidan qo‘shiladi va uy temperaturasida
saqlanadi. Reaksiya natijasi 40 min. dan so‘ng, ya’ni eritrotsitlar cho‘kma hosil
qilgandan keyin tekshiriladi. Reaksiya musbat bo‘lsa probirkaning ostida bir–biri
bilan yopishgan eritrotsitlardan tashkil topgan yupqa parda zontik xosil bo‘ladi.
Reaksiya natijalari 4 tagacha musbat belgi bilan aniqlanadi. YAxshi
gemagglyutnatsiya + + + + — bu holatda probirkaning ostida parda zontik yaqol
ko‘rinishida bo‘ladi; + + + pardaning oralarida ochiq joylar koladi; + +
eritrotsitlarning birlashishida viruslar kamayganligi sababli parda chetlari
tekislashadi; + kam agglyutinatsiyalangan eritrotsitlar birikmalari bilan o‘ralgan
eritrotsitlarniig cho‘kmasi; - eritrotsitlar cho‘kmasining atrof chegarasi yaqqol
ko‘rinib turadi, ammo kontroldan (eritrotsitlar tugmacha formasini oladi) farq
qilmaydi. Agar tajribadagi probirkalarda gemagglyutinatsiya bo‘lib, kontrol
probirkalarda bo‘lmasa, bu - tekshirilayotgan suyuqlikda virus borligini ko‘rsatadi.
Viruslarni indikatsiya qilishda tekshirilayotgan suyuqliklarda viruslarning titrini
(miqdoriy ko‘rsatkichini) aniqlash muhim amaliy ahamiyatga ega. Virus saqlovchi
materialni maksimal suyultirilganda virus
o‘zining (SPT. GAR, xayvonlarni nobud qilish va bosh.) infeksion aktivligini
namoyon qila oladigan miqdoriga virus titri deb ataladi. Titr 1 birlik qilib olingan,
ya’niy shu titrda viruslar 50% yuqtirilgan kulturalarda SPT keltirib chiqaradi. GAR
virus tirtri deb ++ ( I AE – bitta agglyutinatsiya beruvchi birlik) dan kam bo‘lmagan
eritrotsitlarni agglyutinatsiyasini beruvchi eng ko‘p suyultirilgan eritmasiga aytiladi.
71
Viruslarni titrlarini aniqlash, viruslarning ishchi, yuqish dozalari ishlab chiqishda va
keyinchalik viruslarni identifikatsiyasiya qilishda muhim amaliy ahamiyatga ega.