O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

 
W
 
9 
8 
6 
5 
3 
2 
1 
4 
7 
1
0 

---

51 
Jamiyat bu mahsulotlar uyg’unlashuvidan birortasini tanlashi zarur: ko’proq 
tegirmon ishlab chiqarish kamroq non ishlab chiqarishni bildiradi va aksincha. 
Har 
qanday mahsulotning qandaydir miqdorini olish uchun, voz kechishga to’g’ri 
keladigan boshqa mahsulot miqdori bu mahsulotning muqobil xarajatlari deb 
ataladi.
Biz iqtisodiyot resurslarning to’la bandligi va ishlab chiqarishning to’liq hajmi 
bilan xususiyatli deb hisobladik. Agar band bo’lmagan resurslar bo’lsa yoki 
resurslardan samarasiz foydalanilsa (to’liq foydalanilmasa) iqtisodiyot jadvalda
ko’rsatilgan har bir muqobil variantdagidan kamroq mahsulot ishlab chiqargan va 
bu chizmada keltirilgan ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’ining ichida 
joylashgan bo’lar edi.
Agar resurslarning miqdori va sifati hamda texnologiya o’zgarsa iqtisodiyotda 
ishlab chiqarishning umumiy hajmi ham (ishlab chiqarish imkoniyati egri 
chizig’ining holati) o’zgaradi. Mavjud resurslarning ko’payishi har bir variantda bitta 
yoki har ikkala mahsulot ishlab chiqarish hajmining ko’payishiga olib keladi. 
5. Ishlab chiqarishning samaradorligi va uning ko’rsatkichlari 
Ishlab chiqarish samaradorligi va uni oshirish masalasi har doim iqtisodiyot 
nazariyasi fanining dolzarb muammosi sifatida, uning diqqat markazida bo’lib keladi. 
Ayniqsa, hozirgi paytda bu masala yanada keskin qo’yilmoqda. Buning sababi 
shundaki, ishlab chiqarish samaradorligini oshirmasdan turib mamlakatimiz oldida 
turgan muhim masala – mustaqil iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish vazifasini 
amalga oshirib bo’lmaydi. Samaradorlikning iqtisodiy mazmuni sifatida har doim 
ishlab chiqarishning pirovard natijasi bilan unga avanslangan resurslar, mablag’lar 
yoki qilingan xarajatlar o’rtasidagi nisbat tushuniladi. 
Lekin, turli ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar sharoitida shu jamiyatning maqsadidan 
kelib chiqib, samaradorlik muammosining tub mohiyati o’zgaradi. Bozor iqtisodiyoti 
sharoitida ishlab chiqarishning asosiy maqsadi foyda olishga qaratilganligi sababli 
har bir iqtisodiy sub’ekt ko’proq foyda olishga intiladi. Sh