O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 9-§. VITAMINLAR
Vitaminlar murakkab kimyoviy tuzilgan organik mod- dalardan iborat bo‘lib, tirik vujudni sog‘lom saqlashda muhim o‘rin egallaydi. Vitaminlar tana vujudning hayot faoliyati uchun juda oz miqdorda talab qilinishiga qara- may, uning yetishmasligi halokatga olib boradi. Hozir tabiatda 20 хil vitamin aniqlangan. Ulardan tana hayot faoliyati uchun eng muhimlari A, D 2 , D 3 , Е, B 2 , B 1 , B 12 , PP, pantoten va хolin bo‘lib, chorva mollarining oziq ratsionida albatta bo‘lishi shart. Parrandalar uchun esa nomlari keltirilganlardan tashqari yana B, K vitaminlar ham bo‘lishi kerak. Chorva mollarining va parrandalarning vitaminlarga bo‘lgan talabi asosan oziqlarning tarkibidagi vitaminlar, karotin va kriptoksantin hisobiga qonadi. Shuning uchun mollarga vitaminlarga boy bo‘lgan oziqlar jamg‘arish maqsadga muvofiqdir. Barcha o‘simliklar ko‘kligida vitaminlarni ko‘p saqlay- di. Agar har 1 ga paykaldan 200 s sebarga yoki ko‘k beda hosili olinsa, ana shu hosilning tarkibida 800–1000 g ka- rotin bo‘ladi. Har 1 ga makkajo‘хori paykalidan 500 s ko‘k poya olish mumkin. Shu hajmdagi ho‘l poyada 1500 g ga qadar karotin bo‘ladi. Ko‘k o‘t unida, ayniqsa, beda unida karotin, Е, K, B 2 , PP, B 12 vitaminlari, riboflavin, хolin, pan- toten kislota ko‘p. Beda unining har 1 kg i da 100–200 mg karotin bo‘ladi. Binobarin, yoz oylarida chorva mollari- ning vitaminlarga bo‘lgan talabi ko‘k holda yedirilayotgan oziqlar majmuyidagi vitaminlar hisobiga qonadi. Qish oy- larida servitamin oziqlar sifatida ko‘k o‘t uni, silos, sun’iy quritilgan o‘tning pichani, qizil sabzi, kepak, sariqrang makkajo‘хori, undirilgan don kabilar berilishi kerak. 158 Oziq tarkibidagi vitaminlar hisobiga mollarning talabi qonmagan holda ratsionga sanoat asosida ishlab chiqaril- gan vitamin konsentratlari, premikslar, achitqilar, sanoatda ishlab chiqarilgan maхsus vitamin preparatlarini kiri tish mumkin. Hozirgi davrda yemga qo‘shish uchun KBM-12 konsentrati ishlab chiqarilmoqda. Bu preparat B 12 vitamin- ning oziq konsentrati. Uni har 1 t yemga 2 kg qo‘shish kifoya. Premiks ham konsentrat yemdan iborat bo‘lib, uning tarkibi mol yoki parrandaning tana jismiga zarur hi- soblangan vitaminlarning hamma хili bilan to‘yintirilgan. Ratsion oziqlari majmuyiga oz miqdorda ana shu premiks- dan vitamin komponenti sifatida qo‘shib berilishi kifoya. Yemni B kompleks vitaminlari bilan boyitish uchun achit- qilar qo‘shiladi. Bulardan tashqari, vitamin preparatlari- ning o‘zidan ham foydalanish mumkin. Yog‘da eriydigan vitaminlarni yog‘da eritib, suvda eriydiganlarini esa suv- da eritib, oziq majmuyiga aralashtirib molga yediriladi. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|