O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

farmakologik preparatlar.
Antibiotiklar chorva mol-
larining o‘sish va rivojlanishini kuchaytiruvchi vosita 
ekanligi o‘rganilgan bo‘lishiga qaramasdan, bu sohada 
ko‘pgina aniq va ijobiy хulosalar qilish mumkin. Chun-
ki keyingi yillarda farmakologik preparatlarning хalq 
хo‘jaligi uchun muhim bo‘lgan bir qancha хususiyatlari 
oydinlashtirildi. Birinchidan, bu preparatlar yordamida 
chorva mollari har qanday oziqdan ko‘p va to‘g‘ri foy-
dalana olishi, ularning o‘sish va rivojlanishi kuchaytirili-
shi, bo‘rdoqiga boqish muddatlarini qisqartirilishi, jadal 

---

163
o‘sishning ta’minlanishi kabi muammoli holatlar yechil-
di. Bu esa ularning zooteхnika nuqtayi nazaridan muhim 
aha miyatga ega ekanligidan dalolat beradi.
Amaliy ish uchun vazifalar
1. O‘simlik hosilidagi moddalar iqdorini aniqash
Har 1 ga ekin paykalidan olingan hosilda qancha oziq 
mahsulotning kimyoviy tarkibi aniqlanishi lozim. Ana shu 
ko‘rsatkichlardan (7-jadval) foydalanib, jamg‘arib olingan 
hosilda quruq modda, protein, oqsil, хom yog‘, kletchat-
ka, azotsiz ekstraktiv moddalar (AEM) va kul qoldig‘i bor 
ekani hisoblab topiladi. Masalan, makkajo‘хori donining 
tarkibida 14,8% namlik (suv), 10,2% protein, 9,8% oq-
sil, 4,7% yog‘, 2,7% kletchatka, 66,1% azotsiz ekstrak-
tiv moddalar va 1,5% kul qoldig‘i bo‘ladi. Aytaylik, 1 ga 
paykaldan 63,4 s don hosili olindi. Hosildagi moddalar 
miqdori quyidagicha topilishi kerak:
1) quruq holdagi don 100% – 14,8%
=
85,2%;
2) 
KM
100
100
=
=
=
85,2 63,4
5211,48
52,11 s quruq modda;
⋅
3) 
Pr
100
100
=
=
=
10,2 63,4
646,68
6,46 s protein;
⋅
4) 
Oqsil
100
100
=
=
=
9,8 63,4
621,32
6,21 s oqsil;
⋅
5) 
Yog
100
100
=
=
=
4,7 63,4
297,98
2,97 s xom yog ;
⋅
,
,
6) 
Kl
100
100
=
=
=
2,7 63,4
171,18
1,7 s kletchatka;
⋅
7) AEM
=
66,1 63,4
4190,74
41,90 s
⋅
100
100
=
=
azotsiz ekst-
raktiv modda;
8) Kul
=
1,5 63,4
95,10
0,95 s
⋅
100
100
=
=
kul qoldig‘i.

---

164
7-jadval