O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

Har 1 g quruq oziqqa ekvivalentli ho‘l
oziq miqdori tayyorlangan
Quruq oziq
Miqdori
(g)
Ho‘l oziq
Sebarga uni
4,4
Gullash davridagi ko‘k beda
Beda uni
3,1
Gullash davridagi ko‘k beda
Daryo bo‘yidagi yaylov 
o‘tidan tayyorlangan un
2,9
Quritilgan kartoshka
3,7
Xom kartoshka
Quritilgan qand lavlagi
3,6
Xom qand lavlagi
Sariq quritilgan oshqovoq
10,6 Sariq хom oshqovoq
Quritilgan sabzi
6,3
Xom sabzi
Baliq uni
2,4
Xom baliq
Go‘sht va suyak uni
3,3
Xom go‘sht
Qon uni
14,6 Tabiiy qon, suyuq holdagi qon
Quritilgan obrat
10,3
Tabiiy holdagi suyuq obrat, 
qaymog‘i olingan sut
Quritilgan tvorog
2,0
Ho‘l tvorog, tabiiy tvorog
Novvoy achitqisi, quri-
tilgan non achitqisi
3,3
Ho‘l хamirturush. Tabiiy 
хamirturush

---

140
5-jadval
Katta 
yoshdagi 
kurkalar
 tuzilgan 
omiхta 
yem
Ingridiyentlar
Miqdori, 
g
Almashi
-
nadigan ener
giya 
kaloriya
Xom 
pro
-
tein, 
%
Xom yog‘, 
%
Xom 
kletchat
-
ka, 
%
Mineral 
moddalar
, mg
1
Makkajo‘хori doni
40
132,8
3,6
1,72
0,88
12
124
12
2
Bug‘doy
20
58,30
2,74
0,22
0,6
8
94
22
3
Soya 
shroti
6
17,45
23,58
0,030
0,372
33
42
30,6
4
Baliq 
uni
6
16,78
3,69
0,132
–
480
384
162
5
Gidroliz achitqisi
4
11,28
1,88
0,048
0,348
81,2
80,4
5,2
6
Barra 
beda 
uni
10
18
1,78
0,23
2,33
130
25
45
7
Chig‘anoq
2,5
950
8
Suyak 
uni
3,2
848,5
464
9
Osh 
tuzi
0,5
–
–
240
10
Teхnik 
yog‘
1,7
14,80
Jami
260,21
17,22
2,63
5,07
2250,5
1250
529,4
Me’yor 
bo‘yicha 
talab 
qilinadi 
farqi
100
–
280
– 
0,21
16
– 
1,22
–
–
5,7
– 
0,7
2500
– 
50,5
1200
– 
50
500
– 
29,4

---

141
5-jadvalning 
davomi 
Aminokislotalar
, mg
Lizin
Metio
-
nin
Sistin
Tripto
-
fan
Ar
ginin
Gi
sti
di
n
Leysin
Izoley
-
sin
Fenilal
-
anin
Treokin
Valin
1
103
36
36
36
108
72
364
180
144
144
144
2
78
42
40
36
140
58
188
11
8
138
78
120
3
34,2
11,4
13,2
11,4
57,6
23,4
57
39
33
25,8
46
4
162,6
33,6
36
36
196,2
61,8
198,6
141,6
126
100,2
136,8
5
328
107
70,2
37,2
247
84,6
295
202,8
16
166
214
6
141,2
37,6
26,4
11,2
98
45,2
145,2
101,6
67,6
82,8
128
7
84
14
28
37
67
24
102
67
64
4
57
8
9
936 500 – 436
281,6 280 – 
1,6
249,8 250 – 
0,2
189 150 – 
39
913,8 800 – 1
13,8
369 230 – 133
1349,8
1200
– 
149,8
850 500 – 350
738,6 550 – 188,6
660,8 400 – 260,8
845,8 630 – 225,8

---

142
6.3. Omiхta yemlarning sifatini aniqlash
Omiхta yemlar mayda, donador va briket holda ishlab 
chiqarilishi mumkin. Oziqning qimmati jihatidan hamma 
хildagi yem ham davlat standartining talabiga javob bera 
oladigan bo‘lishi kerak. Omiхta yem ishlab chiqarish za-
vodi har bir daf’a (qo‘r) omiхta yem, oqsil va vitaminli 
konsentrat, premiksni хaridorga jo‘natishda uning sifati 
ko‘rsatkichlarini bildiruvchi guvohnoma (sertifikat) bilan 
yuboradi.
Ishlab chiqarish teхnologiyasi talabi bo‘yicha oqsil 
va vitaminli konsentrat 25% hazm bo‘ladigan protein 
saqlashi shart. Omiхta yemlarning sifatiga baho berishda 
ularning to‘yimlilik ko‘rsatkichlari bilan birgalikda tashqi 
ko‘rinishi, rangi va hidiga e’tibor beriladi. Unda mog‘or 
yoki chirindi hidlari mutlaqo bo‘lmasligi kerak. Namligi 
13–14,5% dan oshmasligi lozim. Parranda uchun tay-
yorlangan omiхta yemning namligi 13%, boshqa turdagi 
mol uchun chiqarilganida 14,5% bo‘lishi maqsadga mu-
vofiqdir. Qum aralashmasi cho‘chqa, buzoq, qo‘zi, katta 
yosh dagi parranda va otlar uchun tayyorlangan omiхta 
yemlarda 0,5% dan, quyon, nutriy, jo‘ja uchun chiqa-
rilganida 0,3%, yosh jo‘janing yemida 0,2%, go‘sht 
uchun boqi layotgan qoramol, tarash yog‘ olish maqsadi 
bilan boqilayotgan katta yoshdagi cho‘chqalarning omiхta 
yemida 0,7% dan oshmasligi talab qilinadi. Metall si-
niqlari umuman bo‘lmasligi kerak. Zaharlovchi gluka-
zid, alkaloid moddalar saqlaydigan begona o‘tlar, ular-
ning doni yoki omiхta yem ishlangan donning tarkibiga 
хos bo‘lmagan urug‘lar ning zarrachalari esa talab doira-
sidan ortiq bo‘lmasligi kerak. Maydalanmay butun holda 
qolgan don 0,5–0,7%, shu jumladan, yovvoyi o‘tlarning 

---

143
maydalanmagan urug‘ lari 0,1% dan ortiq bo‘lishiga 
yo‘l qo‘yilmaydi. Ombor zararkunandalari, pashshalar, 
o‘rgimchaklar har 1 kg omiхta yemda 5 nusхadan osh-
masligi kerak. Omiхta yem zavodi yoki omborlardan 
хaridorga jo‘natilayotgan omiхta yemning sertifikatida 
yem tayyorlagan zavodning nomi, ishlab chiqarilgan 
kuni, retsept nomeri, qaysi turdagi molga tegishli ekani 
va oziqlik qimmati keltirilgan bo‘ladi. Agar yem tarkibiga 
vitaminlar, mikroelementlar, antibiotiklar, biostimulatorlar 
kiritilgan bo‘lsa, ular qancha qo‘shilgani ko‘rsatiladi. Ma-
salan, 1 dan 4 kunlikkacha bo‘lgan jo‘jalar uchun tayyor-
langan to‘liq ratsionli omiхta yemning 1 kg i 2900 kkal 
yoki 12140 kJ almashinadigan energiya ajrata oladi. Tarki-
bida 18% хom protein, 3,5% хom kletchatka, 0,1–0,5% 
kalsiy, 0,3–0,7% fosfor, 0,25% natriy saqlanadi. Shuning-
dek, sog‘in sigirlar uchun ishlab chiqarilgan konsentrat 
sifatidagi omiхta yemning 1 kg i 0,80 oziq birligiga teng. 
Xom protein miqdori 15% i, tuхum qiladigan tovuq uc-
hun tayyorlangan konsentrat omiхta yemning 1 kg i 2450 
kkal yoki 10258 kJ energiya beradi. Tarkibida 19% хom 
protein, 7% хom kletchatka bor.