101
ko‗chmas mulk obyektidan yil davomida olinadigan potensial
yalpi daromad (PYAD) ijaraga berish uchun mo‗ljallangan maydonni
ijara stavkasiga ko‗paytirish yo‗li bilan baholanadi;
haqiqiy
yalpi
daromad
(HYAD)
maydondan
to‗la
foydalanmaslikdan va ijara haqini yig‗ishdagi yo‗qotishlarni PYADdan
ayirish va boshqa daromadlarni qo‗shish yo‗li bilan aniqlanadi;
HYADdan operatsion xarajatlarni ayirib, sof operatsion daromad
olinadi.
Maydondan to‗la foydalanmaslikdan va ijara haqini yig‗ishdagi
yo‗qotishlar mazkur bozordagi boshqaruvning tipik darajasi uchun
bozor
ko‗rsatkichlari bo‗yicha hisoblanadi. Qiyosiy obyektlar bo‗yicha bozor
ko‗rsatkichlarini hisoblash uchun zarur axborot bo‗lmasa, yo‗qotishlar
qiymati baholash obyektiga doir retrospektiv va joriy axborot tahlili
asosida, ular kelgusida o‗zgarishi mumkinligini hisobga olgan holda
aniqlanadi.
Operatsion xarajatlar quyidagilarni o‗z ichiga oladi:
miqdori ko‗chmas mulkning
ekspluatatsion yuklanganlik
darajasiga bog‗liq bo‗lmagan shartli o‗zgarmas xarajatlarni;
miqdori ko‗chmas mulkning ekspluatatsion yuklanganlik
darajasiga qarab o‗zgaradigan shartli o‗zgaruvchan (ekspluatatsion)
xarajatlarni;
almashtirish xarajatlari (zaxiralar)ni.
Shartli o‗zgarmas xarajatlarga quyidagilar kiradi:
mol-mulk solig‗i;
mol-mulkni sug‗urtalash xarajatlari;
xizmat ko‗rsatuvchi xodimlar maoshi (agar u binoning
yuklanishiga bog‗liq bo‗lmasa) va unga solinadigan soliqlar.
Shartli o‗zgaruvchan xarajatlarga quyidagilar kiradi:
boshqaruv xarajatlari;
kommunal xarajatlar;
hududni saqlash xarajatlari;
joriy ta‘mirlash ishlari uchun xarajatlar;
102
xizmat ko‗rsatuvchi xodimlar
maoshi va unga solinadigan
soliqlar;
xavfsizlikni ta‘minlash xarajatlari.
Almashtirish xarajatlariga tom, pol to‗shami, elektroarmatura kabi
va boshqa tez eskiradigan yaxshilashlarni vaqti-vaqti bilan almashtirish
xarajatlari kiradi.
Kapitallashtirish stavkasini bozorni siqish usuli bilan hisoblash
qiyosiy ko‗chmas mulk obyektlarining sotuv narxlari va SOD qiymatlari
haqidagi bozor ma‘lumotlariga asoslanadi va quyidagi formula bo‗yicha
hisoblanadi:
Wi
Vi
Ii
R
n
i
1
,
Bu yerda:
Dostları ilə paylaş: