99
materiallari qiymati qimmatlashishi koeffitsiyentini qo‗llash yo‗li
bilan
amalga oshirilgan qiymatning hisobi asos sifatida olinadi.
4.4. Daromadga asoslangan yondashuv va undagi usullar
Daromadga asoslangan yondashuvda bir necha usullar qo‗llanilishi
mumkin. Ularning asosiylari: daromadlarni kapitallashtirish usuli va
pul oqimlarini diskontlash usuli.
Daromadlarni kapitallashtirish usuli
sof operatsion daromadni
(SOD) kapitallashtirish koeffitsiyentiga bo‗lish yo‗li bilan uni
to‗g‗ridan-to‗g‗ri qiymatga aylantirishga asoslangan.
Kapitallashtirish koeffitsiyenti – bu
daromadlar oqimini yagona
qiymat summasiga keltirishda qo‗llaniladigan stavka. Biroq, bizning
fikrimizcha, mazkur holat berilgan ko‗rsatkichning
matematik
mohiyatini tushuntiradi. Iqtisodiy nuqtayi nazardan kapitallashtirish
koeffitsiyenti investorning daromad normasini aks ettiradi.
Daromad kapitallashtirish usuli quyidagi holatlarda, ya‘ni:
daromad oqimlari barqaror manfiy o‗lchamlar bo‗lganda;
daromad oqimlari barqaror izchil jadallik
bilan oshib borganda
qo‗llaniladi.
Mazkur usulni quyidagi holatlarda, ya‘ni:
daromadlar oqimi barqaror bo‗lmaganda;
ko‗chmas mulk obyekti qurilishi tugatilmagan bo‗lsa yoki
obyekt katta hajmda rekonstruksiya ishlarini talab qilsa;
ko‗chmas obyektlari sotilishi va ijara olish haqida real bitimlar,
ekspluatatsiya xarajatlari bo‗yicha ma‘lumot
yoki sof operatsion
daromad va kapitallashtirish stavkani hisoblashga qiyinlashtiruvchi
boshqa ma‘lumot bo‗lmaganda qo‗llash tavsiya etilmaydi.
To‗g‗ridan-to‗g‗ri kapitallashtirish usuli eng tipik yillik daromadni
qiymatga uni daromadning baholash obyektiga o‗xshash ko‗chmas mulk
obyektlari qiymatiga nisbati haqidagi bozor ma‘lumotlari tahlili asosida
hisoblangan kapitallashtirish stavkasiga bo‗lish yo‗li bilan to‗g‗ridan-
to‗g‗ri o‗zgartirishga asoslangan: