O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Huquq va majburiyatlar mushtarakligi 
— bu korxona bo’linmalari va 
personalning huquq va majburiyatlari mushtarak bo’li-shini taqozo etadi. 
Vakolatlarning chegaralanishi 
— bu tamoyilga ko’ra, liniya rahbarlari 
mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlashga oid qarorlar qabul qilinishini, funktsiyali 
rahbarlar mazkur qarorlarni tayyorlashlari va ular ijrosini ta’minlashlari kerak. 
Tejamkorlik 
— boshqaruv tashkiliy tuzilmasi uchun sarf-xarajatlar oqilona 
bo’lishini anglatadi.Korxonalarda boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi quyidagilardan, 
ya’ni: 
 
•
boshqaruv bo’g’inlari miqdori; 
•
personal miqdori; 
•
boshqaruv tashkiliy tuzilmasi turiga bog’liq bo’ladi. Shu bilan birga, 
boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi: 
•
yuqori bo’g’in — korxona boshqaruvi markaziy apparati; 
• quyi bo’g’in — tarkibiy bo’linmalar (ishlab chiqarishlar, sexlar, 
uchastkalar va boshqalar) boshqaruv apparatidan tashkil topadi. Boshqaruvning 
chiziqli 
(3.1- rasm) va 
funktsiyali 
(3.2- rasm) tashkiliy tuzilmalari quyidagicha farqlanadi. 
Uchastka boshlig’i 
Katta usta 
Katta usta 
usta 
usta 
Usta-brigada 
boshlig’i 
Usta-brigada 
boshlig’i 
3.1-rasm
. 
Boshqaruvning chiziqli tashkiliy tuzilmasi 

---

46 
Amaliyotda boshqaruvning chiziqli-funktsiyali (3.3- rasm) hamda 
matritsali 
(3.4- rasm) tashkiliy tuzilmalari ham mavjuddir. 
Umuman esa korxonani boshqarish funktsiyalari 25 tagacha etadi. Boshqaruv 
xodimlari faoliyati o’zaro bog’liqdir. Buni quyidagidan yaqqol tasavvur etish 
mumkin. 
3.2. Personalni boshqarish uslublari
 
Boshqaruv uslublari
– ishlab chiqarishni boshqarish maqsadlariga erishish 
uchun personalga boshqaruv ta’sirini o’tkazish vositalaridir. Odatda, boshqaruvning 
quyidagi uslublari farqlanadi: