O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi


-rasm. Shtativlar orasida uzunlik o`lchash



Yüklə 6,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə84/310
tarix01.04.2022
ölçüsü6,42 Mb.
#84942
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   310
fayl 1622 20210825 (1)

7.2-rasm. Shtativlar orasida uzunlik o`lchash 


81 
 
Masofani  o’lchaydigan  po’lat  lenta  normal  uzunlikdagi  lentadan  uzunroq  yoki 
kaltaroq bo’lishi mumkin. Bu farq po’lat lentaning xatosi deyiladi.  
 
 Agar  lentaning  uzunligi 
(l
0
)  bilan,  tekshirilayotgan  po’lat  lentaning 
uzunligini 
( l
 ) bilan ifodalasak, lentaning xatosi quyidagicha bo’ladi: 
∆l = l − l
0
                                                          (7.1)
 
 
Po’lat  lentani  komporirlash  uchun  kiritiladigan  tuzatish  quyidagi  formula 
bo’yicha hisoblab chiqiladi: 
∆D
k
=
D
l
∆l                                                       (7.2)
 
bu yerda: D-joyda o’lchangan masofa. Masofani o’lchashda, odatda, 2mm dan katta 
xato e’tiborga olinadi. 
 
 Po’lat lentani komporirlash vaqtidagi havoning temperaturasi bu lenta bilan 
masofani  o’lchash  paytidagi  havo  temperaturasidan  farq  qilsa,  o’lchab  topilgan 
masofaga  tuzatish  kiritiladi.  Temperaturaning  o’zgarishiga  qarab  kiritiladigan 
tuzatish quyidagi formula bo’yicha topiladi: 
∆D
t
= Dα(t
o’lch
− t
komp
)                                      (7.3)
 
bu yerda α- po’latning issiqlik ta’siridan kengyish koeffitsiyenti bo’lib, 0.0000125 
ga teng; 
t
o’lch
-masofani o’lchash vaqtidagi temperatura 
t
komp
-lentani komporirlash vaqtidagi temperatura 
Misol: D=315.85m; t
komp
-+10
°
;   t
o’lch
-+32
°
 
∆D
t
= 0.0000125 × 375.85(32 − 10) = 0.0047 × 22 = +0.01034 ≈ +0.1m
 
Misoldan  ko’rinishicha,  temperatura  farqi  katta  bo’lganda  ham  masofaga 
kiritiladigan  tuzatish  juda  kichik,  ya’ni  o’lchangan  masofaning  taxminan
1
3750
 
xissasiga teng bo’lar ekan. Agar temperatura farqi 15
°
 bo’lsa, tuzatish 
1
6000
 
ga teng 
bo’ladi. Umuman lentani taqqoslash vaqtidagi temperatura bilan masofani o’lchash 
paytidagi temperatura farqi 
±8°
 dan katta bo’lsa e’tiborga olinadi. 

Yüklə 6,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   310




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə