O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi

MBBT arxitekturasi

MBBT aloxida olingan modullardan tashkil topgan:

• 
  MB boshқarish bloki disklardagi ma‘lumotlar bilan foydalanuvchi dasturi va tizimning surovi (guery) orasidagi interfeysni aniқlaydi.
  
• 
  Fayl menedjeri-ma‘lumotlar tuzilmasi bilan disklar ўrtasidagi boғlanishni boshқaradi.
  
• 
  Guery-protsessor ingliz tilida yozilgan guery gaplarini MBni boshқarish bloki tushunadigan tilga utkazadi.
  
• 
  Прекомпилятор DML(Data Manipulation Language) ma‘lumotlar bilan manipulyatsiya қiladigan til bўlib, u қўyidagi operatsiyalarga javob beradi:
  

1. 
   MBdan ma‘lumotlarni ajratib olish,
   
2. 
   MBga ma‘lumotlarni kiritish,
   
3. 
   MBdan ma‘lumotlarni olib tashlash,
   
4. 
   MBni modifikatsiya (ўzgartirishlar) қilish.
   

• 
  Kompilyator DDL(Data Definition Language)-MB tilini, uning tuzilmasini va tashқi xotiralardagi axborot turini aniқlaydi. MBning tuzilmasi kўpincha jadval shaklida bўladi.
  

SHuni ta‘kidlash lozimki, xozirgi vaқtda deyarli barcha MBBTlar asosan relyatsion modellar asosida tashkil қilinmoқda. Shuni nazarda tutgan Microsoft Office korporatsiyasi ҳam eng ommalashgan dastur vositalarga ega, bu dastur vositalari ixtiyoriy soҳada yuқori darajadagi professional xujjatlar tayyorlash imkonini beradi. Shulardan biri MBlar bilan ishlashga mўljallangan Microsoft Access dasturi bўlib, bu programma Visual Basic for Application dasturlash muxitida makroslar yaratish va boshқa bir қancha imkoniyatlarga egaki, bu foydalanuvchiga ҳar tomonlama mukammal bўlgan xujjatlar tayyorlashga yordam beradi.
Microsoft Officening uzbek tilidagi varianti yўқligi, uning faқat ingliz va rus tilida yaratilgan versiyalaridangina foydalanish imkoniyatiga ega ekanligimizdan mazkur fikrlar Microsoft Accessning ruscha versiyasiga tayanib yozilgan. Microsoft Access dasturi ҳam relyatsion modellar asosiga kurilgan bўlib, unda tashkil қilinadigan MBlar jadval kўrinishida aks etadi. Bunday jadvaldagi ustunlar maydon deb, satrlar esa yozuv deb ataladi.
Maydon – ma‘lumotlarni tashkil etishning oddiy birligi bўlib, ma‘lumotning aloxida, bўlinmas birligiga egaligi rekvizitga mos keladi.
Yozuv–mantiқiy boғlangan rekvizitlarga mos keluvchi maydonlar yiғindisidir. Yozuvning tuzilishi ўz tarkibiga mos ҳar bir oddiy ma‘lumotga ega maydonlar tarkibi va ketma-ketligi bilan belgilanadi.
Demak, maydon MBning asosiy tuzilmali elementi bўlib қўyidagi parametrlar bilan ifodalanadi: