O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi
Yüklə 6,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
NAZORAT SAVOLLAR: 1.«Mashg‗ulot» tushunchasiga ta‘rif bering. 2.CHuqur ixtisoslashuv va yuqori natijalarga yo‗naltirilganlik tamoyili. Ilgarilab borish tamoyili. 3. CHuqur ixtisoslashuv tamoyili. 238 4. Umumiy va maxsus tayyorgarlikning birligi tamoyili. 5. Mashg‗ulot jarayonining uzluksizligi tamoyili. 6. Yuklamalarni asta-sekin oshirib borish va maksimal natijalarga intilish birligi tamoyili. 7. Mashg‗ulot jarayonining to‗siqlliligi tamoyili. 8. Tayyorgarlikning usuliy tamoyillari ta‘rif bering. 9. Mikrotsiklga ta‘rif bering. Mikrotsikl turlariga ta‘rif bering. 10.Statik va dinamik mashqlarga ta‘rif bering. 11. Reaktiv harakat va reaktiv kuch (tayanch reaksiyasi), tebranma harakatga ta‘rif bering. 239 VI BOB. MAKTAB, KOLLEJ, LITSEY VA OLIY TA‟LIM MUASSASALARIDA GIMNASTIKA DARSLARI Tayanch iboralar: dars, o‘quv dars, maxsus jismoniy tayyorgarlik darsi, umumiy jismoniy tayyorgarlik darsi, nazorat darsi, model dars, tiklovchi dars, tayyorlov qism, asosiy qism, yakunlovchi qism. 6.1. MAKTABDA GIMNASTIKANI O„TISH USLUBIYATI Maktabda jismoniy tarbiya turli vositalar orqali amalga oshiriladi. Bu vositalarning eng muximlaridan biri asosiy gimnastika hisoblanadi. Bu asosiy gimnastika xos xususiyatlar bilan izoxlanadiki, bu xususiyatlar gimnastikani hamma yoshdagi bolalarning jismoniy tarbiyasi uchun mos va samarali vositaga aylantiradi. YOsh avlodni jismoniy tarbiyasi ta‘lim tizimining tarkibiy qisminin tashkil qilib, o‘quvchilarni har tomonlama jismoniy va ruhiy fazilatlarini tarbiyalash, ularni mehnatga, hayotga, vatan mudofasiga tayyorlash o‘zida ma‘naviy boylikni, ahloqiy poklikni va jismoniy kamolotlikni mujassamlashtirgan yangi kishini shakllantirish kabi oliyjanob maqsad uchun xizmat qiladi. Gimnastika ko‘p muammolarni xal qiluvchi, ko‘p qirrali vositadir. Uning mashqlari orqali jismoniy fazilatlarni rivojlantirish, t'o‘g‘ri qomat shaklllantirish, sog‘liqni mustahkamlash, harakatlarni mohirona, engil ijro etishga o‘rgatish kabi xal etiladi. Gimnastika jismoniy tarbiya dasturining asosiy bo‘limlaridan biridir. Maktabda gimnastika mashg‘ulotlari, dasturning boshqa bo‘limlari singari, o‘quvchilarning jismoniy tarbiyasining asosiy vazifalarinin amalga oshiradi. Ular quyidagilar: 1. Togri jismoniy rivojlanish, sog‘liqlarni mustahkamlash, chiniqtirish. 2. O‗quvchilarni hayotiy zarur harakat ko‘nikma va malakalariga o‘rgatish muhim harakat va iroda6y fazilatlarini (tezkorlik, chaqqonlik, kuch, egiluvchanlik, va x.k.) rivojlantirish gimnastika darsini qiziqarli va mazmunli 240 o‘tqazish orqali o‘quvchilar qalbida joy olishni qanday o‘qituvchi xavas qilmaydi. Ammo buning uchun yuqori malakaga va darsning barcha qismlarini o‘tishda ko‘pdan-ko‘p vositalarga va o‘tish mahoratiga ega bo‘lmoq zarur. Darslarda bir hil vositalardan foydalanish, samarali o‘tish usullarini qilay olmaslik o‘quvchilarni zeriktiradi, ularning gimnastikaga bo‘lgan qiziqishini va dars samarasini pasaytiradi. Gimnastika mashg‘ulotlarini asosan dars shaklida o‘tkazish keng qo‘llaniladi. Buning asosiy sabablaridan biri uni o‘qituvchi boshqarishidadir. Darsda u tashkilotchilik va boshchilik qilib, butun o‘quv tarbiya jarayoni va har bir mashg‘ulotning vazifalarini aniq belgilash, unga xos vositalar o‘tish uslublarini tanlash, o‘quvchilarga malakali yordam ko‘rsatish, iroda6y tashkilotlarni tarbiyalash orqali dars samaradorligini ta‘minlaydi. Dars shaklidagi mashg‘ulotlarning ustunlik jixatlariga, shuningdek ularning jamoa bilan olib borilishini kiritish mumkin. Shug‘ullanuvchi o‘z o‘rtoqlari orasida bo‘la turib, o‘zining kamchiliklarinin osonroq ko‘rishi hamda tuzatish mumkin. O‘qituvchining rahbarligida u nafaqat mashqlarni bajarishni, balki boshqa xulqga ega bo‘lishni o‘z o‘rtoqlariga o‘rgatadi va ulardan o‘rganadi. Darsning tuzilishi dyeganda, pedagogik vazifalarning xal etishning ma‘lum bir ketma-ketligi domida shunga muvofiq bo‘lgan undagi jismoniy sifatlar almashinishi tartibi tushuniladi. Muayyan darsga tayyorgarlik ko‘rishdan oldin ish rejasi, o‘quvchilarning yoshi, jismoniy tayyorgarligi, sog‘liq holati, harakat qobiliyatlari, zarur asbob-anjomlarning mavjudligi, dars sharoiti va xokazolar bilan tanishib chiqmoq zarur. Har bir alohida gimnastika darslarida bitta eias balki bir nechta xil vazifalar xal qilinadi. Darsning yakuniy natijasi ko‘p jixatdan bu vazifalarning qanday ketma-ketlikda xal etilishiga bog‗liq. Shug‘ullanuvchilar gimnastika bilan shug‘ullanishlari natijasida jismoniy sifatlarini rivojlantiradilar foydali harakat shakllarini egallaydilar. 241 Quyidagi vazifalar eng yaxshi tarzda xal etiladigan dars, to‘g‘ri tashkil qilingan xisoblanadi. 1. Energiya va shug‘ullanuvchilar vaqtini kam sarflagan holda minimal natijalarga erishish. 2. Butun dars davomida shug‘ullanuvchilar ish qobiliyatini yuqori darajada saqlab turish. 3. Shug‘ullanuvchilar sog‘ligi uchun ijobiy bo‘lgan mashg‘ulot tartibini ta‘minlash. Har qanday mashg‘ulotni shartli ra6shda uch qismga ajratish qabul qilingan. Birinchi qismda asosiy ishga tayyorlanadilar, ikkinchi qismda asosiy ish bajarilsa, uchinchi qismda shug‘ullanuvchilar nisbatan tinch holatga olib kelinadi va dars yakunlanandi. O‘qituvchining darsdagi faoliyatini belgilab beruvchi dastlabki holat va uning maqsadidir. O‘qitish maqsadini to‘g‘ri belgilash uni muvaffaqiyatli o‘tkazish hamda yakunlash uchun kafolat hisoblanadi. O‘qitish maqsadiga qarab, dars vositalari, uslublari hamda uni tashkil qilish shakllari aniqlanadi. O‘qituvchining darsdagi har bir xatti harakatlari (o‘quvchilarga harakat vazifalarini berish, dars o‘tish uslblari mashqlarni bajarish va x.k.) asoslangan bo‘lishi lozim. SHuni xisobga olish zarurki mashg‘ulotlarning sa‘yi harkatlarini kerakli yo‘nalishiga safarbar qiladi. Yüklə 6,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|