O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

R
- 
og‗irlik 
kuchi; 
R
1
- 
og‗irlik kuchining tangentsial qismi; 
R
2
 
- og‗irlik kuchining radial 
qismi; 
W
 
- boshlang‗ich holatda tik yo‗nalishga nisbatan tana OUM og‗ish 
burchagi; 
W
x
 
- 
pirovard holatda tana OUM og‗ish burchagi; 
R
 
- boshlang‗ich 
holatda aylanish o‗qidan tana OUMgacha bo‗lgan masofa; 
5
4
 
R 
- 
pirovard 
holatda aylanish o‗qidan tana OUMgacha bo‗lgan masofa; 
h
 
- boshlang‗ich 

---

232 
holatda OUM balandligi; 
h
1
- 
pirovard holatda OUM balandligi (S.-
M.A.Alekperov bo‗yicha) 
R
1
- R 

 
sin
W

bo‗lgani bois (bu erda 
W
burchak tananing vertikal 
holatdan og‗ish darajasi hisoblanadi), og‗irlik kuchining aylanish momenti 
M
p
 
gimnast tanasi og‗irligi 
R 
ning vertikal holatga nisbatan gimnast tanasining 
og‗ish darajasini tavsiflovchi burchak sinusi sin
W 
va radius 
R 
ga ko‗paytmasiga 
teng: 
M
R
= P · sinW· R. 
Aylanish momentining qiymati tana OUM aylanish radiusi (OS) va 
burchak kattaligi 
(W)
ga qarab o‗zgaradi. Eng katta qiymatga u tananing 
gorizontal holatida ega bo‗ladi 
(M
R
= R 
·
R), 
chunki sin 90° = 1; tana vertikal 
holatga o‗tgach esa u nolga teng bo‗ladi (sin O
0
= 0). 
Mashqning ikkinchi qismida tana vertikal chiziqdan o‗tganidan keyin 
kuchning harakat yo‗nalishi 
R
1
 
qarama-qarshi tomonga o‗zgaradi: u soat mili 
yo‗nalishida harakat qiladi va, binobarin, gimnast tanasining gorizontal holatida 
eng katta qiymat bilan manfiy belgiga ega bo‗ladi. So‗ngra tana snaryad o‗zra 
(katta aylanishni bajarishda) vertikal holatga yaqinlashishiga qarab uning 
qiymati nolgacha kamayadi va gorizontal holatga yaqinlashishga qarab yana 
maksimumgacha, lekin endi musbat belgi bilan o‗sa boshlaydi, chunki uning 
harakati soat mili harakatiga qarshi yo‗nalishga qaratilgan bo‗ladi.
Og‗irlik kuchining