O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

XOTIN–QIZLAR GIMNASTIKASI TAVSIFI, XUSUSIYATLARI 
VOSITALARI 
Xotin–qizlar organizmi o‗zining to‗zilishiga ko‗ra gavdaning o‗zunroq 
bo‗lishi, elka bo‗g‗inining torligi, tosning kengligi bilan farqlanadi. Xotin-
qizlarda tirsak bo‗g‗inining ortiqcha yozilish va ko‗pincha oyoqlarni «X»-

---

110 
shaklida bo‗lishi ko‗proq uchrab turadi. Bu omillar yugurishda, sakrashda 
yuqori natijalarga erishishni, shuningdek o‗zoq vaqt tayanib turishni 
qiyinlashtiradi, jaroxatlanish extimolini ko‗paytiradi. SHu sababli mazkur 
muskul guruhlari uchun maxsus tanlab olingan mashqlar orqali yuqorida 
aytilgan bo‗g‗inlarni mustaxkamlash zarur. 
Xotin–qizlar erkaklardan yana yurak hajmining kichkinaligi, uning 
sistolik va minutlik hajmi kamroq, maksimal kon bosimi balandroq, o‗pkaning 
havo sig‗imi kichkina, tomir urushi va nafas olishining tez bo‗lishi bilan farq 
qiladi. Biroq jismoniy tarbiya yoki sport bilan sistematik shug‗ullanadigan 
xotin–qizlarning sog‗lig‗i va jismoniy holatining ko‗rsatkichlari sport bilan 
shug‗ullanmaydigan xotin–qizlarnikidan ancha yuqori bo‗ladi.
 
GIMNASTIKA SPORT TURINI TARAQQIYOT ETISHNING 
OMILLARI 
Gimnastikaning rivojlanib kelishiga murabbiylarning faolligi etishmaydi. 
Rivojlanishi uchun quyidagi omillar talab qiladi (1-rasm).
1.
Sotsial himoyasi bo‗lishi kerak. Bu davlat tarafidan moliyalashtirish. 
2.
Gimnastikaning nazariyasi va metodikasi. Bu ilmiy tadqiqot orqali va 
murabbiylarni ilg‗or natijalarini o‗quv qo‗llanma, uslubiy qo‗llanma va 
darsliklarga kiritish. Hozirgi kunda informatsion texnologiyalar ilg‗or horijiy 
davlatlar metodikalarini qo‗llash. 
3.
Murabbiylarni sonini kerakli murabbiylik kadrlarini kerakli darajada 
etkazish. Murabbiylarning tayyorgarlik jarayonida bilimli kadrlarni tayyorlash, 
asosiy yo‗nalishga qaratilishi kerak. Bu jarayonda murabbiylarni qayta 
tayyorlash tizimi jismoniy tarbiya institutlari, universitet fakultetlari yaxshi 
yo‗lga qo‗yilishi kerak (1-chizma). 

---

111 
4.
Sportchilarni soni va sifati. Bu omil aholi ko‗p davlatlarda Xitoy, 
Rossiya, Amerika e‘tibor berishmaydi. Davlatlarda kam aholi shu sport bilan 
shug‗ullanishini jalb qilish muammo bo‗lib qoladi.
5.
Sportni boshqarish tizimi davlatdagi boshqarish tizimi davlatni 
ajratilgan mablag‗i katta ahamiyatga ega. Juda katta mablag‗ ajratiladigan 
davlatlarda natijalar bor (yangi sport inshootlari, uch bosqichli musobaqalar 
soni, va x.k.). 
6.
Gimnastikaning moddiy texnik bazasi. Maxsuslashtirilgan zallar,
ayollar va erkaklar uchun moslashtirilgan ko‗pkurash turlariga zamonaviy 
jixozlar, yordamchi jixozlar, tiklovchi honalar, xozirgi paytda gimnastika 
jixozlari yilma yil o‗zgarib bormoqda. YAngi zamonaviy materiallardan 
foydalanilmoqda.
7.
Murabbiylarni oyligi faqat standartlashtirish emas balki premya yaxshi 
tayyorlangan yaxshi natija ko‗rsatgan sportchi uchun faol ta‘minlanishi 
mumkin. Boshqa sport turiga qaraganda gimnastika sport turida 13-15 yoshda
yuqori natijalarga erishadi.
8.
Gimnastikani targ‗ibot qilish milliy an‘analarga aylantirilgan. Sport 
gimnastika har xil millatlarda o‗zini namoyon qilishi mimkin. Bugungi kunda 
sportchilarni musobaqaga qatnashish davlatlar geografiyasi kengayib ketmoqda.

---

112 
Xulosa qilib shuni aytib o‗tish mumkinki faqatgi xamma olmillarni 
optimallashtirgan holatda echimini topsa, yuqori natijaga erishish mumkin.
Gimnastikaning ko‗pkurash turlaridagi mashqlarning rivojlanishining 
asosiy omillari.