O’zbekiston respublikasi xalk ta`lim vazirigi ajiniyoz nomidagi Nukus Davlat Pedagogika instituti Ta`biyattaniw-geografiya fakul`teti

Element haqida tushuncha:

Atom, elementning davriy jadvaldagi o'rni, element belgilari va
xossalari, element birikish shakllari va xokazo. Modda haqida tushuncha:moddalar tarkibi, tuzilishi,
xossasi, ishlatilishi, tarqalishi va hosil bo'lishi, ularni aniqlash, moddalar klassifikatsiyasi. Dispers
sistemalar va holatlar tushunchasi toza modda va aralashmalar, faza holatlar, eruvchanlik va
dissoziatsiya, erituvchilar, qotishmalar, muvozanat kiradi. Kimyoviy reaksiyalar tushunchalari
energetikasi haqida ko'rsatkichlar, mexanizmlar, tezlik, tiplar va kimyoviy reaksiyalar xillari kiradi.
Kimyoviy bog'liqliklar va o'zaro bog'liqligi. Stexiometrik qonuniyatlar, tuzilish va struktura bog'liqligi,
moddalar va zarrachalar xossalarining tuzilishga bog'liqligi, kimyoda analogiya va gomologiya,
elementlarning tabiatda aylanishi.
Kimyoviy bilish va o'quv faoliyati ko'pincha o'qituvchi va o'quvchi faoliyatiga bogliq.
O'qituvchi tushunchalarni o'rgatishda o'quvchilar faoliyatiga raxbarlik qiladi. O'quvchilar esa
tushunchalarni o'rganib, ularni amaliyotda qo'llashi kerak.
8 sinfda moddalarning elektron tuzilishi qonunlari qaraladi (kimyoviy bog'lar fizikadan ilgari
o'tilgandir). Kimyoviy bog'larni chuqurroq bilish kvant-mexanik elementlar ham kiritiladi, bog'larni
hosil bo'lish mexanizmlariga e'tibor beriladi.
Butlerov tuzilish nazariyasi qoidasini aytgach u elektron va fazoviy tushunchalar bilan
boyitiladi, fazodagi o'rni uglevodorodlarda, gibridlanish va molekula geometriyasi tushunchalari ham
berib turiladi. Galogen kislorodli moddalar misollarda atomlarning molekulasidagi o'zaro ta'siri ham
ochiladi, moddalar strukturasi tushunchasi kengaytirilib geometrik izomeriya orqali moddalarning
xossalarining tuzilishga bog'liqligi tushuntiriladi.
Keyinchalik termokimyo, kimyoviy reaksiya kinetikasi, elektrolitik dissoziaziyalar o'rgatiladi.
Oxirgi umumlashtirish darslarida davriy qonun va yetakchi nazariyalar orqali umumiy bilimlarning
klassifikaziyasi o'tqaziladi.