O'zbekiston tarixi. Final indd

O‘rta Osiyoda paleolit davr yodgorliklari va qurollarning rivojlanishi

Sana (mil. avv. m. y.)	Davr	Yodgorliklar	Qurollar
-12 -20 -30 -35	So‘nggi paleolit	Bo‘zsuv Uchbuloq Samarqand makoni	Nayzasimon qurollar sixchalar, tosh parrakcha, qirg‘ichlar, teshgichlar
-40 -50 -60 -70 -80 -90 -100	O‘rta paleolit	Obirahmat Xo‘jakent Ko‘lbuloq Teshiktosh Qo‘tirbuloq Omonqo‘ton Uchtut	Tosh qirg‘ich, tosh parrakcha, nayzasimon tosh uchi, nukleus, o‘tkir uchli cho‘qmorlar, qo‘l chopqichlari, kurakchalar
-200 -300 -400 -500 -600 -700 -800 -900	Ilk paleolit	Qoratangir Bo‘riqazigan Tanirqazigan Qizqala Seleng‘ur On-Archa	Qo‘l cho‘qmorlari, tosh- qirg‘ich, tosh parchalari, chopper – daryo toshlari- dan ishlangan qurollar

O‘zbekistOn tarixi
So‘nggi paleolit davriga kelib hozirgi zamon qiyofasidagi odamning shakllanishi bir vaqtning o‘zida jahon tarixida yevropoid, negroid va mongoloid irqlarining paydo bo‘lishiga olib kelgan edi. Ular bir- birlaridan tanasining rangi, soch va ko‘zlarining shakli hamda rangi, muskullar va bo‘ylarining uzun-kaltaligi, bosh suyagining shakli, yuz tuzilishi va boshqa belgilari bilan farqlangan. Irqlarning shakllanishida
tabiiy sharoit ham muhim ahamiyat kasb etgan. negroidlar Afrikada, yevropoidlar Yevropada, mongoloidlar Osiyo hududlarida keng tarqalganlar.
So‘nggi paleolit davriga kelib odamlar g‘orlardan chiqib yengil turarjoylar – chayla va yarim yerto‘lalarda yashay boshladilar. Ular endi faqat tog‘li hududlarda yashab qolmay vohalar bo‘ylab tarqalib, tekisliklarda, daryo va ko‘llar bo‘ylarida joylashadilar hamda qarin- dosh-urug‘chilik jamoalariga bo‘linadilar.
Paleolit davri tarixiga oid quyidagi muhim xulosalarni chiqarish mumkin:

1. 
   Ilk paleolit davri mehnat qurollari o‘zining soddaligi va qo‘polligi bilan keyingi davrlarning mehnat qurollaridan ancha farq qiladi. Makonlar suvga yaqin, yerlarda joylashgan. Eng qadimgi odamlar dastlab to‘da bo‘lib yashaganlar. Makonlarda topilgan hayvon suyaklari va tosh qurollarning xususiyatlari eng qadimgi odamlar ovchilik va termachilik bilan shug‘ullanib, shu asosda hayot kechirganligini ko‘rsatadi.
   

Shubhasiz, u paytda odamlarning aqliy va jismoniy rivojlanish darajasi ularga yakka-yakka yashash uchun hech qanday imkoniyatlar yaratib bermagan. Ularning oziq-ovqat zaxiralari chegaralangan edi, bundan tashqari, yakka yashagan, odamlar yirik yirtqich hayvonlarning hujumidan o‘z hayotlarini saqlay olmasdilar. Ochlik xavfi va ko‘p vaziyatlarda noma’lum tabiiy jarayonlar eng qadimgi odamlarni to‘da bo‘lib yashashga majbur qilgan. Olimlar fikriga ko‘ra, ilk paleolit davridagi iqlim issiq bo‘lganligi uchun odamlarning uy-joy va kiyimga ehtiyoji bo‘lmagan.

2.