54
bu, haradasa, keçən əsrin nailiyyətlərindən çoxdur. Təbiət
elmləri üzrə tədqiqatçılar və mədəni inkişafı izləyənlər bunu
yaxşı bilirlər.
Təəssüf ki, müsəlmanlar bu əhatəli sıçrayışda pay sahibi
deyillər. Təbii ki, söhbət XX əsrin müsəlmanlarından gedir.
Amma onların əcdadları dünyanın qurucuları idilər və bunu
yalnız nankor inadcıllar inkar edirlər.
Görəsən, sonrakı dövr müsəlmanları özlərini nə ilə məşğul
etmişlər? Dinin yalnız müəyyən məsələlərindən danışmaqla!
Adi bir namazı bir aya izah edirlər! Dəstəmaz və qüsl haq-
qında isə, az qala, aylarla danışırlar.
Onu da deyim ki, elmi ixtisaslaşma və xalqın bilməsi
lazım gələn ümumi biliklər
arasında fərq qoyulmalıdır...
Çərənçilik və laqqırtını andıran boş-boş işlər üzündən tə-
biət (həyat) elmlərinə diqqət yetirməmişik, vaxt da ayır-
mamışıq. Bu səbəbdən İslam ümməti maddi və mədəni sa-
hələrdə biabırçı məğlubiyyətə uğrayıb.
Əvvəlki müsəlmanlar Qurani-Kərimin üslub ecazkarlığını
aşkara çıxarmaq üçün bəlağət, üslubiyyat, poetika, nəhv (sin-
taksis) və sərf (morfologiya) elmlərini yaratdılar.
Qurana xidmət göstərmək üçün bu elmlərlə yanaşı, bio-
logiya, fizika, kimya, astronomiya, geologiya və s. elm sahə-
lərinə də böyük ehtiyac vardır.
Bu elmlərdən xəbərsizlik islama və onun əzəmətli kitabı-
na xəyanətdir, özü də rüsvayçı xəyanət! Bu, həm də atamız
Adəmin insanlara verdiyi mesaja xəyanətdir. O Adəmin ki,
Allah ona bütün adları öyrətmiş, yer üzünü onun ixtiyarına
55
vermişdi. Adəm də bunun sayəsində həm quruda, həm də
suda ixtiyar sahibinə çevrilmişdi.
Axı nə üçün bizdən başqaları dənizin dibində üzməli, kos-
mosa uçmalı, biz isə key-key onlara baxmalıyıq? Nə üçün
ateist zehniyyət sahiblərinin elektriki, atomu olmalıdır, bizim
isə – iri dəyənəyimiz?! Nəfsi istəklərimizə etiraz edənlərə
hədə-qorxu gəldiyimiz bir dəyənək!
56
Müsəlman dünyasının qəribəlikləri
Bir ümmətə öz imanını kainatı öyrənməklə formalaşdır-
maq tapşırılır, o isə kainatdan, ondakı sirlərdən, imkanlar-
dan xəbərsizdir. Qəribədir, deyilmi?
Allahın aşağıdakı ayələrinə beləmi riayət olunur:
“Həqiqətən, göylərin və yerin yaradılmasında, gecə ilə
gündüzün bir-birini əvəz etməsində (bir-birinin ardınca gə-
lib-getməsində) ağıl sahibləri üçün (Allahın varlığını, qüdrə-
tini, kamalını və əzəmətini sübut edən açıq) dəlillər vardır.
O kəslər ki, ayaq üstə olanda da, oturanda da, uzananda
da Allahı xatırlayar, göylərin və yerin yaradılması haqqında
düşünər (və deyərlər): “Ey Rəbbimiz! Sən bunları boş yerə
yaratmamışsan! Sən pak və müqəddəssən! Bizi cəhənnəm
odunun əzabından (Özün) qoru!” (Ali-İmran, 190-191).
Əgər ümmətimiz tənbəlləşib qış yuxusuna getdiyində yer
üzündə yaşayan yeganə ümmət olsaydı, dərd yarı idi. Bu hal-
da, geri qalmağının əziyyətinə güc-bəla ilə də olsa tab gəti-
rərdi.
Amma ümmətimiz yuxu nədir bilməyən digər millətlərlə
yarış içərisindədir. Heç bir ülvi missiya daşımayan, ya da nəf-
si istəyin diktə etdiyi puç maddi maraqlara sahib millətlər!
Buna rəğmən onlar – bu puç missiya sahibləri böyük
əzmkarlıq nümayiş etdirib küləklə belə yarışa çıxıblar. Biz,
haqq təmsilçiləri isə torpağa daş kimi düşmüşük. Başqaları-
57
na etinasız və key nəzərlərlə baxırıq. Missiyamızdan isə heç
nəyi ağlımız kəsmir...
Quranda “adəmolma, insanlıq”
∗
dedikdə mələkləri aciz
buraxan bir missiya başa düşülür. Adəm bu missiyanı da-
şımış, bununla da, yer üzünün xəlifəliyinə layiq görülmüşdü.
Bizə görə isə “adəmolma” yeyib-içmək deməkdir, cütləşmək
deməkdir, bir-birimizin paxıllığını çəkmək deməkdir, bir-bi-
rimizin qarşısında lovğalanmaq deməkdir. Bir sözlə, “insanlıq”
– bizim nəzərimizdə rəzil heyvanilikdir!
Başqaları süni peyklər qayırıb, kosmik gəmilər uçurdular,
kosmos və kainat haqda daha çox biliyə sahib oldular...
Döyüş meydanlarında onlar sıxan, boğazlayan, kəsən, düş-
mənə göz açmaq imkanı verməyən caynaqlara sahibdirlər...
Biz isə onlara hüsn-rəğbət bəsləyirik; mallarını istehlak edir,
silahlarını alırıq. Özü də bu silahların necə istifadə edilmə-
sini onlardan öyrənirik. Əvvəlcə silahı satır, daha sonra on-
dan istifadə qaydalarını öyrədirlər.
Mən şübhə etmirəm ki, ideoloji-psixoloji dünyagörüşü-
müzdə bir “çatlama”, “qırılma” və “nasazlıq” olmasın. Bizi bu
cür uçuruma məhz həmin çatlamalar, qırılmalar, nasazlıqlar
sürükləyib. Biz bu çatışmazlıqları aradan qaldırmadıqca dü-
zəlməyəcəyik. Belə olarsa, biz də onlar kimi qurub-yaradacaq,
istehsal edəcəyik.
∗
“Adəmiyyət” – insanlıq vəzifəsi; kainatı, təbiəti öyrənməklə yer üzün-
də yaşayıb-yaratmaq – tərcüməçinin qeydi.
Dostları ilə paylaş: |