Dərs vəsaitinin bu hissəsi təbiət və cəmiyyətin fəlsəfəsinə həsr
Yüklə 3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cəmiyyətin siyasi sahəsi
- Siyasi sitcmin
- Siyasət sözün
dövlətin ümumi irdəsinin ifadəsidirsə, icraedici hakimiyyət - bu iradəni həyata keçirən mexanizmdir. Azad dövlətdə qanunverici orqan verdiyi qanunlara necə əməl olunmasını izləyir. İcraedici orqan isə öz fəaliyyətinə görə onun qarşısında hesabat verməlidir.
heç
bir partiya
ilə əlaqələndirilməməlidir, 0 xalq üçün görünməz olmalıdır. Siserona görə, hakim - danışan qanun, qanun isə - lal hakimdir. Hakimiyyətin bu üç qanadı arasında ideal bir harmoniya olmalıdır: tarixi təcrübə göstərir ki, hakimiyyətin bu qanadları arasında bölgü prinsipini düzgün həyata keçirmək çox çətindir. Bəzən bu və ya digər tərəf üstünlük əldə etməyə çalışır və nəticədə ziddiyyət yaranır. Bu isə ən çox keçid dövrlərində müşahidə olunan haldır. Hakimiyyətin bu üç qanadının harmonik əməkdaşlığı - dövlətin möhkəmliyinin təminatıdır. Hakimiyyət, o cümlədən siyasi hakimiyyət bir sıra xüsusiyyətlərə malikdir: 1) o hakimiyyətin subyekti və obyektinin varlığını nəzərdə tutur; 2) hakimiyyət o mənada ümumiliyə malikdir ki, ayrı-ayrı adamların, qmplarm və ictimai institutların fəaliyətlərinin bütün növlərində iştirak edir. Hakimiyyətin ictimai ilkin şərtlərini və ya mənbəyini əmək bölgüsü, mülki}^ət münasibətləri və s. ilə şərtlənən adamlar arasındakı qrup, təbəqə və sinfi fərqləri hesab etmək olar. Hakimiyyət funksional olaraq tərəflərin fəaliyyətindəki müəyyən qayda və razılaşmalar vasitəsilə təzahür edir, bu da onların ümumi maddi marağı, mənəvi yaxınlığı və ya təqlid etmələri, vərdişləri və s. ilə şərtlənir. İstənilən hakimiyyət yalnız könüllü və ya məcburi razılaşma, itaət etməyə hazır olmaq ilə mümkündür. Dediklərimizə sübut
kimi İranda olmuş islam inqilabını qeyd edə bilərik: əgər bütün xalq küçəyə çıxıb hakimiyyətin göstərişlərini yerinə yetirməkdən imtina edərsə bu vaxt istənilən siyasi rejim ölümə məhkumdur. Siyasi hakimiyyət cəmiyyətin siyasi həyatının mühüm ünsürüdür. Cəmiyyətin siyasi həyatı müxtəlif ictimai qüvvələrin siyasi fəaliyyətindən təşəkkül tapır. Bununla yanaşı onların hər biri öz siyasi maraqlarını həyata keçimıəyə çalışır. Cəmiyyətin siyasi sahəsi - müxtəlif siyasi və ictimai institutlardan istifadə edərək bir-biri ilə müəyyən münasibətlərə girən ictimai subyektlərin (siniflər, ictimai qruplar, partiyalar) ictimai tarixi praktikalarının bilavasitə həyata keçdiyi sahədir. Cəmiyyətin siyasi sistemi strukturu dövləti, siyasi partiyaları, ictimai təşkilatları, müxtəlif ittifaqları və s. özündə birləşdirir.
və maraqlarına nail olmaq üçün cəmiyyətin bütün qüvvə və vasitələrini səfərbər etmək daxildir. Bunula belə «cəmiyyətin siyasi sistemi» və «siyasi hakimiyyət sistemini» fərqləndirmək zəruridir. Əgər siyasi sistem həmin cəmiyətdə mövcud olan hütün institutları, təşkilatları və müəssisələri özündə birləşdirir və sinfi maraqları həyata keçimıəyə kömək edirsə də, müəyyən sinfin siyasi hakimiyyət sisteminə yalnız cəmiyətin müəyyən hissəsinin öz siyasi hakimiyyətini həyata keçirmək üçün istifadə etdiyi təşkilatları və müəssisələri daxildir. Belə bir qənaətə gəlmək olar ki, cəmiyyətin siyasi sistemi deyərkən ictimai qruplar, siniflər, millətlər, dövlətlər arasında siyasi qarşılıqlı münasibətləri nizama salan bütün dövlət-hüquqi, siyasi və ictimai institutları, təşkilat və müəssisələri nəzərdə tutulur.
Siyasət - dövlətin köməyi ilə həyata keçirilən ağalıq və tabelik münasibətlərinin qurulması əsasında ictimai həyatın müxtəlif sahələrinin nizama salınması (tənzimlənməsi) və idarə olunmasıdır. Siyasət xüsusi fəaliyyət sahəsi olub dövlətin idarə olunması incəsənətidir.
subyekt və ya obyektlərə münasibətdə şüurlu həyata keçirilən davranış xəttidir. İctimai subyekt deyərkən ictimai qrupları, sinifləri, millətləri, partiyaları və digər ictimai təşkilatları və nəhayət bu siyahıda ən əsas sayılan dövləti başa düşmək lazımdır. Subyektin davranış istiqamətləri geniş diapazonda dəyişir. Buna görə də siyasətin müxtəlif növləri mövcuddur: iqtisadi, maliyyə, ictimai, mədəniyyət, təhsil sahəsində siyasət, demoqrafik siyasət, gənclər, milli, beynəlxalq siyasət və s. Siyasət yalnız digər ictimai subyektlərə deyil, həm də obyektlərə ünvanlana bilər. Məsələn, ekoloji siyasət - ətraf mühitə münasibətdə dövlətin, son nəticədə həm də dünya dövlətlərinin düşünülmüş yeridilən davranış xəttidir. Siyasətin bu çoxsaylı növlərindən əsas yeri «siyasi siyasət» və ya sözün əsil mənasında siyasət tutur. Bu siniflərin, ictimai qrupların, partiyaların dövlət hakimiyyətinə nail olmağa və ya onu saxlamağa istiqamətlənən davranış xəttidir. Siyasətin bütün qalan növləri dövlət hakimiyyəti vasitəsi ilə həyata keçirilir. «Siyasət» sözünün özü yunan sözü olan «polis», yəni dövlət sözündən yaranmışdır. Antik yunanlar siyasət deyərkən dövləti idarə etməyi bacarmağı nəzərdə tutmuşlar. Siyasət - dövlət quruluşuna və onun işləməsinə aid olanlardır. İctimai siniflər və qruplar dövlətdən istifadə edərək öz mənafelərini təmin etməyə çalışırlar. Onların maraqları əsa 264 Yüklə 3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|