Riçard Hardinq Devis Nyu-Yorkda bir qrup dinləyicisinə məlumat vermişdi
ki, Müqəddəs Sofiya məscidi (Ayasofya məscidi, Türkiyə) Beşinci avenyudakı
teatrın zalı kimi böyükdür”.
O dedi ki, Brindizi “Lonq-Aylend-Sitinin görkəminə malikdir, əgər bura arxa
tərəfdən gələrsinizsə”.
Öz çıxışlarınızda bu prinsipdən həmişə istifadə edin. Əgər siz möhtəşəm
piramidanı təsvir edirsinizsə, onda öz dinləyicilərinizə əvvəl məlumat verin ki,
piramidanın hündürlüyü dörd yüz əlli bir futdur, ardınca isə bu hündürlüyü
onların günbəgün gördükləri hansısa bir binanın böyüklüyü ilə müqayisə edin.
Onun oturacağının sahəsində şəhərin neçə kvartalının yerləşə biləcəyini
deyin. Filan şeyin neçə qallon və ya filan qədər barel olduğunu göstərən
rəqəmlər işlətməzdən əvvəl dinləyicilərə həmin maye ilə çıxış etdiyiniz zal boyda
neçə tikilini doldurmaq mümkün olduğunu söyləyin.
Hansısa bir əşyanın hündürlüyünün iyirmi fut olduğunu demək əvəzinə,
onun bu zaldan bir dəfə yarım hündür olduğunu demək daha yaxşıdır. Məsafələri
millərlə göstərməyin yerinə, məsafəni, məsələn, dəmiryol qovşaq stansiyasına və
ya hansısa bir küçəyə qədər məsafə ilə müqayisə eləmək qat-qat ağıllı olardı.
Xüsusi terminlərdən qaçın
Əgər siz müəyyən peşənin nümayəndələrinə məxsussunuzsa – əgər siz
hüquqşünas, həkim, mühəndissinizsə və ya hansısa bir çox ixtisaslaşmış fəaliyyət
növü ilə məşğulsunuzsa – onda siz öz peşənizlə bağlı olmayan adamlarla söhbət
edərkən onlara hansı isə zəruri təfərrüatlar barədə məlumat verəndə ikiqat
ehtiyatlı olmalısınız.
Mən ikiqat ehtiyatlı olmaq zərurəti barədə danışıram, çünki peşəkar və-
zifələrimlə bağlı mən uğursuzluğa və məhz haqqında danışdığım məsələ ilə bağlı
qəddar uğursuzluğa düçar olmuş yüzlərlə çıxış dinləmişəm. Aydın oldu ki,
natiqlər öz konkret sahələriylə bağlı dinləyicilərin hazırlıqsız olduqlarını diqqətə
almırdılar. Bəs nə baş verirdi? Onlar rabitəsiz danışır, bir fikirdən başqasına
sıçrayır və ideyaları bilən adamlar üçün anlaşılan cümlələrlə ifadə edirdilər, lakin
onların nitqi Missurinin iyunda yağan yağışlardan sonra Ayova və Kanzas
ştatlarında təzəcə əkilmiş qarğıdalı sahələrini basan sular kimi bulanıq olurdu.
Bəs belə natiq nə etməlidir? O, İndiana ştatından keçmiş senator Bevericin
aşağıdakı məsləhətlərini oxumalı və yadda saxlamalıdır:
“Əgər siz auditoriyanızdan, görkəmindən ən hazırlıqsız adam təsiri
bağışlayan dinləyicini seçsəniz və onu öz çıxışınızla maraqlandırmağa çalışsanız,
bu çox rahat fənd olardı. Buna yalnız faktların aydın ifadə olunması və dəqiq
arqumentasiya yolu ilə nail olmaq mümkündür. Bundan yaxşı metod diqqətinizi
valideynləriylə birlikdə iştirak edən oğlan və ya qız uşağının üzərində
cəmləməkdir.
Özünüzə deyin və əgər istəyirsinizsə, bunu dinləyicilərinizə də hündürdən
deyin ki, nitqinizdə toxunduğunuz məsələlərlə bağlı izahlarınızda hətta uşaq da
anlaya və yadda saxlaya biləcək qədər aydın olmağa çalışacaqsınız. Və çıxış başa
çatandan sonra uşaq sizin dediklərinizi təkrar edə biləcəkdir”.
Mənim yadımdadır, bir həkim söhbət əsnasında bildirdi ki, “diafraqmal
tənəffüs, şübhəsiz, bağırsağın peristaltikasına kömək edir və sağlamlıq üçün çox
faydalıdır”. O, bu cümlə ilə izahını başa çatdırmaq və növbəti suala keçmək
downloaded from KitabYurdu.org
istəyirdi. Mən onu saxladım və diafraqmal tənəffüsün başqa növ tənəffüs
almalardan nə ilə fərqləndiyini, onun insan sağlamlığı üçün xüsusilə nəyə görə
faydalı olduğunu, həmçinin də peristaltikanın nə demək olduğu barədə aydın
təsəvvürü olan dinləyicilərdən əllərini qaldırmağı xahiş elədim.
“Referendumun” nəticələri həkimi heyrətləndirdi. O, həmin sualın izahına
yenidən qayıtdı və onu aşağıdakı kimi danışdı:
“Diafraqma özü ilə ağciyərlərin oturacağını və qarın boşluğunun üst hissəsini
təşkil edən nazik əzələ təcəssüm etdirir. Əgər diafraqma aktiv deyilsə və tənəffüs
sinə qəfəsi vasitəsilə həyata keçirilirsə, onda o, çevrilmiş çömçə kimi əyilmiş olur.
Qarınla nəfəsalmada çəkilən hər nəfəs günbəzəbənzər əzələni o vaxta qədər
aşağı düşməyə məcbur edir ki, o, demək olar, yastı şəkil alır və siz hiss etməyə
başlayırsınız ki, qarının əzələləri kəmərə sıxılmağa başlayır. Diafraqmanın bu cür
aşağıya istiqamətlənmiş təzyiqi qarın boşluğunun üst hissəsində yerləşən
orqanları: mədəni, qaraciyəri, mədəaltı vəzini, dalağı və günəş qovşağını
stimullaşdırır.
Siz yenidən nəfəsinizi buraxanda mədəniz və bağırsağınız diafraqmaya sıxılır
və yenə də masaj olunur. Bu cür masaj orqanizmin təmizlənməsi prosesinə
kömək edir.
Bağırsaq çox vaxt müxtəlif xəstəliklərin səbəbkarı olur. Əgər bizim mədəmiz
və bağırsağımız dərin diafraqmal tənəffüs sayəsində zəruri hərəkət məşqləri
alırsa, onda biz əksər hallarda həzmetmə pozuntuları, bağırsaq tutulmaları və
orqanizmin özünü zəhərləməsindən yaxa qurtara bilərik”.
Linkolnun çıxışlarındakı aydınlığın sirri
Linkolnda arqumentləri elə şəkildə demək meyli var idi ki, bunlar
dinləyicilərin hamısına dərhal aydın olurdu – bu, Linkolnda dərin və daimi kök
salmış peşəyə çevrilmişdi. Konqresə ilk ismarışında o, “qəndləşdirilmiş” ifadəsini
işlətmişdi. Hökumət tipoqrafiyasının müdiri və Linkolnun şəxsi dostu cənab
Defriz dedi ki, belə bir ifadə İllinoysda improvizə edilmiş çıxış üçün yarayardı,
lakin belə bir tarixi nitq üçün kifayət qədər uca deyil. “Bilirsən nə var, Defriz, –
deyə Linkoln cavab verdi, – əgər sən hesab edirsən ki, nə vaxtsa insanların bu
ifadəni başa düşməyəcəkləri zaman gələcək, onda mən onu dəyişim, hələlik isə o
qoy qalsın”.
Bir dəfə o, “Noks” kollecinin rəhbəri Qulliverə özündə sadə dilə “ehtirasın”
necə inkişaf etdiyini izah etmişdi:
“Uzaq xatirələrimin içərisində o yadımdadır ki, hələ lap balaca oğlan olarkən
mənimlə başa düşə bilmədiyim dildə danışanda bərk hirslənirdim. Mənə belə
gəlir ki, həyatımda başqa heç nəyə belə hirslənməmişəm, lakin bu, məni
əsəbiləşdirirdi və bu gün də əsəbiləşdirməkdə davam edir. Yadımdadır, axşam,
qonşularımızın atamla söhbətlərini eşidəndən sonra öz yataq otağıma çəkilirdim
və otaqda dala-qabağa gedib-gəlir, gecənin əksər hissəsini mənə aydın olmayan
ayrı-ayrı deyimlərin dəqiq mənasını başa düşməyə sərf edirdim. Yuxuya getmək
istəyirdim, amma bacarmırdım, çünki hansısa bir fikri tutmağa çalışırdım. Mənə
belə gələndə ki, axtardığım fikri tutmuşam, onda da onu dəfələrlə təkrar
etməyənə və onu kifayət qədər sadə, mənə belə gəlirdi ki, tanıdığım istənilən
oğlana aydın olacaq dillə ifadə etməyənə qədər sakitləşmirdim.
Bu, mənim qızğın ehtirasım oldu və məni indiyə qədər də rahat qoymur”.
downloaded from KitabYurdu.org