61
12-“Vatandaşların evrensel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alın-
dığı ve bu özgürlüklerin en etkin biçimde korunduğu “Anayasal Devlet” anla-
yışı, devlet yönetiminde egemen olmalıdır... ”
13-“…bir sınıf ve kesimin değil bütün vatandaşlarımızın refah ve mut-
luluğunu sağlayacak sosyal politikalar yürütecektir.” Hizmet sunumunda yapıla-
cak çalışmaların, eşitlik ölçeğinde gerçekleştirileceği belirtilmektedir.
14-“Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın ve çocuklarının ortamlarına
uygun eğitim görmeleri sağlanacaktır. ”Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın
yaşayabilecekleri kültür şoklarının önüne geçilmek istenmektedir.
15-“…isteğe bağlı din eğitimi ihtiyacı, eksiksiz düzeyde karşılanarak elve-
rişsiz koşullarda ve ehliyetsiz kişiler eliyle yürütülen sağlıksız ve denetim dışı
din eğitimi uygulamalarına meydan verilmeyecektir. ” Kültürel kimliklerin temel
öğelerinden biri olan din eğitiminin uygun merciler aracılığıyla yürütülmesi hedef-
lenmektedir.
16-“… Yeryüzünde saf bir dil, musiki, mimari vb. bulunmadığı gerçeğin-
den hareketle kültürel etkileşimi bir zenginlik olarak kabul ediyoruz. ” Kültürel
kimliklerin etkileşimin, toplumlara etkisi vurgulanmaktadır.
17-“Partimiz, milli kültürümüzdeki esas yapıyı, üslûbu koruyarak evren-
sel değerlerle milli kültür arasındaki etkileşimi en üst noktaya çıkarmayı amaç-
lamakta…” Kültürel kimliklerin evrensel değerlerin etkisinde kalacağı ve bu etkile-
şimin önlenemeyeceği üzerine durulmaktadır.
18-“Partimiz, kültürün taşıyıcı unsurları olan dil, edebiyat, folklor, musi-
ki, plastik sanatlar, etnografya, sinema, temsil sanatları vb. alanlardaki mevcut
yapıyı, yaklaşım ve anlayışı eksik ve sağlıksız bulmaktadır. Bütün bu alanlarda
konuların uzmanları ve sivil toplum örgütlerinin de görüşlerinden yararlanı-
larak yeni ve doyurucu politikalar geliştirilecektir. ” Kültürel kimliklerin yaşatıl-
masında yeni uygulamaların gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
19-“Plastik sanatlar ve Türk-İslam sanatlarının gelişimine özel bir önem
verilecektir. Tüm sanat çalışmalarının gerçekleştirilmesinde yerel yönetimler
ağırlıklı olarak öne çıkarılacak…” Yerel yönetimlerin kültürel değerleri yaşat-
mada Türk-İslam sanatı ölçeğinde teşvik edilmesi planlanmaktadır.
20-“Kültürel yozlaşma, müstehcenlik ve şiddet unsurlarının ön plana
çıkarılması, kitabın hayatımızdan her gün biraz daha uzaklaşması, partimizin
öncelikle mücadele edeceği konular olacaktır. ” Kültürel yozlaşma risk olarak
görülmektedir.
21-“Ülkemizin kültür ve sanat zenginliğini tanıtan ve gelişmesine katkıda
bulunan tüm projeler desteklenecektir. Yurt içi ve yurt dışında çok amaçlı kül-
tür merkezleri ve kültür evlerinin yaygınlaştırılması desteklenecektir. ” Kültü-
rel değerleri yaşatmaya yönelik çalışmaların destekleneceği ifade edilmektedir.
22-“Kültürel değerlerin, tüketicilerin, ailenin, çocukların ve gençlerin
korunması…”
2. 2. Cumhuriyet Halk Partisi Programı (CHP)
CHP parti programında Atatürk milliyetçiliğine vurgu yapmakta; Türkiye
62
Cumhuriyetinin din, dil, ırk ve etnik köken temelleri üzerinde değil, siyasal bilinç ve
ideal beraberlik zemininde kurulduğunu belirtmiştir. CHP’ye göre milliyetçilik; ço-
ğulculuk anlayışına dayanmakla birlikte ırk, köken, din, mezhep, bölgecilik, kavim-
cilik anlayışlarının, ulusal düzeyde aşılmasıdır. Bu bağlamda CHP’nin tüm etnik ve
kültürel kimliklere saygıyı esas aldığı ve ülkenin sorunlarının çözümüne ırk temelin-
de değil yurttaş temelinde yaklaşılacağı ifade edilmektedir. Farklı etnik kökenlerin
zenginlik olarak tanımlandığı programda kültürel kimliklere yönelik planlanan çalış-
malar şöyle belirtilmektedir.
1-“CHP çoğulcudur: Farklı sosyal sınıfların, inançların, kültürlerin ve
etnik kimliklerin yaşadığı ülkemizde demokrasiyi derinleştirmek iç barışın ve
gelişmenin ön koşuludur…. ” CHP çoğulculuğu demokrasinin temel unsurları
arasında görmektedir.
2-“Yasa önünde eşitlik ilkesi korunacak”
3-“…Siyasal, düşünsel, toplumsal, dinsel ve bireysel özgürlükler bir bü-
tündür. Bu özgürlüklerin en etkili bicimde korunması icin Anayasa’da gerekli
değişikliklerin yapılması hedef alınacaktır. Bireylerin, din, mezhep, ırk, renk,
cinsiyet, etnik köken, dil ve benzeri özelliklerine bakılmaksızın, aralarında
herhangi bir ayırım gözetmeksizin temel insan hak ve özgürlüklerinden yarar-
lanması sağlanacaktır.” Kültürel kimliklere yönelik anayasal değişikliklerin yapı-
larak, temel hak ve özgürlükler çerçevesinde farklı değerlerin korunacağı vurgusunu
görmekteyiz.
4-“…Kimse dinsel inanç ve düşüncesinden ötürü kınanamaz, baskı altına
alınamaz;düşünce ve inançlarını değiştirmeye, açıklamaya zorlanamaz. Herkes
ibadetini, dininin veya inancının gereğini özgürce yapma, öğrenme ve geliştir-
me hakkına sahiptir. ” Kültürel kimliklerin hukuksal normlar ölçeğinde korunacağı
belirtilmektedir.
5-“Etnik farklılıklar ülkemizin zenginliğidir…” CHP; etnik farklılıkları
zenginlik olarak görmektedir..
6-“Etnik Kimlik Bir Şereftir…” Etnik kimliğin şeref olarak tanımlandığı
program farklılıkların ortak bir ulus oluşturacağı düşüncesine dayanmaktadır.
7-“Asimilasyon değil, entegrasyon öngörüyoruz…” CHP, kültürel kimlik-
lerin korunarak toplumsal dayanışmanın oluşturulmasını amaçlamaktadır.
8-“Her etnik kökenden yurttaşımızın, kendi özgür irade ve talepleri çer-
çevesinde; Kendi ana dilini özgürce kullanabilmelerine, özel dershaneler veya
kurslar gibi kurumlar kurarak anadillerini özgürce öğrenebilmeleri ve öğrete-
bilmelerine, Kendi ana dillerinde gazete, dergi, kitap yayınlamalarına ve diğer
her turlu yazılı ve sözlü yayında bulunabilmelerine, müzik ve sanatın diğer
dallarında faaliyette bulunabilmelerine, Türkiye sınırları içinde yayın yapan
radyo ve televizyon kurum veya kuruluşları üzerinden, RTÜK’ün genel kural-
ları çerçevesinde, kendi anadillerinde yayın yapabilmelerine, Değişik kültürel
etkinliklerde bulunabilmelerine, kendi folklorlarını yaşatabilmeleri ve gelişti-
rebilmelerine…” Kültürel değerlerin korunmasına yönelik çalışmaların programda
detaylandırıldığını görmekteyiz.