Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
11 
 

 
19 cəzaçəkmə müəssisəsi (CM): 1 həbsxana, 1 tərbiyə müəssisəsi (yetkinlik 
yaşına çatmayanlar üçün), 17 müxtəlif saxlanma rejimli (ümumi, ciddi, xüsusi). 
İstintaq təcridxanaları 
İT-lər  mahiyyətcə  PS-ə  “giriş  qapıları”dır.  Məhbus  buraya  daxil  olan  vaxtdan  ƏN-nin 
səlahiyyət dairəsinə düşür. İT-lər daxil olan məhbusların tamdəyərli müayinəsi və cari tibbi 
məsələlərin  həlli  üçün  tam  təchiz  olunmuşdur.  Vərəmə  nəzarət  üzrə  bir  sıra  tədbirlər  İT-
lərdən başlayır: 
 

 
Daxil olanların vərəmə görə yoxlanması (skrininq);  

 
Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması. 
 
İT-lərdə  qeyd  edilən  tədbirləri  həyata  keçirən  ümumi  praktika  həkimi,  həkim-ftiziatr, 
həkim-rentgenoloq və feldşer (orta tibb işçisi) ştatları vardır.  
Cəzaçəkmə müəssisələri 
Azərbaycan  qanunvericiliyi  məhbusların  məhkəmə  qərarına  əsasən  müxtəlif  saxlanma 
rejimli (ümumi, ciddi, xüsusi və həbsxana) CM-lərdə cəza çəkməsini nəzərdə tutur. Ümumi 
və ciddi rejimli CM-lərdə məhbuslar müəssisənin qorunan ərazisi daxilində sərbəst hərəkət 
etmək imkanına malikdir.  
CM-lərdə vərəmin aşkarlanması üçün aşağıdakı tədbirlər həyata keçirilir: 

 
Daxil olanların vərəmə görə yoxlanması (skrininq);  

 
Kütləvi skrininq; 

 
Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması. 
CM-lərdə qeyd edilən tədbirləri həyata keçirən ümumi praktika həkimi, feldşer və / və 
ya tibb bacısı (orta tibb işçisi) ştatları vardır. 
Əlaqələndirici qurum 
Azərbaycan PS-də tibbi təminatı TBİ həyata keçirir. ƏN TBİ-nin nəzdində aşağıda qeyd 
edilən tərkibdə vərəm üzrə əlaqələndirici qurum fəaliyyət göstərir: 

 
1 baş inspektor-həkim, PSVNP-nin koordinasiyası üçün məsul şəxs;  

 
1 inspektor-həkim, vərəm hallarının aşkarlanması üzrə məsul şəxs; 

 
1 aparıcı mütəxəssis, vərəmin laborator diaqnostikası üzrə məsul şəxs;  

 
1 aparıcı mütəxəssis, vərəmin şüa diaqnostikası üzrə məsul şəxs; 

 
1 aparıcı mütəxəssis, vərəm/İİV və digər müştərək xəstəliklər üzrə məsul şəxs; 

 
1 aparıcı mütəxəssis, tibbi heyətin peşə hazırlığının artırılması və səhiyyə maarifi işi 
üzrə məsul şəxs; 

 
1 aparıcı mütəxəssis, monitorinq, qiymətləndirmə və elektron məlumat bazaları üzrə 
məsul şəxs;  

 
1  aparıcı  mütəxəssis,  vərəməleyhi  dərman  vasitələri  (hesablama,  satınalma, 
qeydiyyat, bölüşdürmə) üzrə məsul şəxs; 

 
1 epidemioloq. 
Əlaqələndirici qurum PSVNP-nin həyata keçirilməsinə və ümumi idarəedilməsinə, onun 
Azərbaycanda  Vərəmə  Nəzarət  üzrə  Milli  Proqrama  (VNMP)  inteqrasiyasına  məsuldur. 
PSVNP İMM-də, MM-də və bütün İT-lərin və CM-lərin TSH-də həyata keçirilir.   
Əlaqələndirici qurumun vəzifələri: 

 
ƏN sistemində PSVNP üzrə texniki siyasətin müəyyən edilməsi və yenilənməsi; 

 
Bütövlükdə  PS  üçün  profilaktika,  aşkarlanma,  diaqnozu  təyin  edilmiş  vərəm 
hallarının  müalicəyə  cəlb  olunması  və  vərəməleyhi  dərmanlarla  fasiləsiz  təchizat 

---

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
12 
 
daxil  olmaqla  vərəməleyhi  tədbirlərin  planlaşdırılması,  proqramın  tamlıqla 
işləməsinin  təmin  edilməsi.  Bu  tədbirlər  rüblük  (ehtiyac  olduqda  daha  tez)  olaraq 
müzakirə edilir və zərurət olduqda dürüstləşdirilir; 

 
MM-yə,  İMM-yə  və  TSH-lərə  rüblük  nəzarət  başçəkmələri  keçirmək  vasitəsilə 
PSVNP-nin  tətbiqinin  superviziya  və  monitorinqinin  aparılması.  Başçəkmələrin 
məqsədi  yerlərdə  “Vərəmi  Dayandırmaq”  strategiyasının  elementlərinin  və 
istiqamətlərinin  icra  və  riayət  edilməsinin  təmin  olunması,  dəstəklənməsi  və  təshih 
edilməsidir.  Superviziyalar  proqramın  bütün  bəndlərini  (aşkarlanma,  diaqnostika, 
müalicə, dispanser müşahidə, qeydiyyat və hesabat, səhiyyə maarifi işi, laboratoriya 
xidməti,  dərmanların  idarəedilməsi,  infeksiyaya  nəzarət  və  s.)  əhatə  edir. 
Yoxlamaların  nəticələrinə  əsasən  aşkar  edilmiş  problemləri  və  onların  aradan 
qaldırılması üzrə tövsiyələri əks etdirən hesabat tərtib edilir. Tam hesabat ƏN TBİ-
nin rəisinə məruzə edilir, surəti yoxlanılan müəssisəyə təqdim olunur; 

 
PSVNP-nin  aktual  məsələlərinin  müzakirəsi,  eləcə  də  vərəmlə  mübarizə  sahəsində 
milli  və  beynəlxalq  nailiyyətlər  barədə  MM-nin,  İMM-nin  və  TSH-lərin 
əməkdaşlarını  məlumatlandırılması,  həmçinin  informasiya  mübadiləsi  üçün  rüblük 
olaraq yığıncaqların keçirilməsi; 

 
ƏN TBİ-nin rəisinə ünvanlanmış hesabat tərtib edilməklə PSVNP-nin icrasının illik 
monitorinqinin keçirilməsi; 

 
Təlim,  müalicə,  laborator  xidmət,  azad  olunmuş  xəstələrin  izlənməsi,  vərəm  üzrə 
qeydiyyat və hesabat daxil olmaqla texniki sənədlərin siyasətinin standartlaşdırılması 
yolu  ilə  PSVNP-nin  VNMP-a  inteqrasiyasının  planlaşdırılması  və  təmin  edilməsi. 
Bu, PSVNP-nin və  VNMP-nin məsul  əməkdaşlarının müntəzəm  görüşləri ilə  təmin 
olunur;  

 
İİV-ə  yoluxmuş  şəxslər  arasında  vərəmin  profilaktikası,  diaqnostikası  və  müalicəsi 
daxil  olmaqla  Vərəm/İİV  üzrə 
müştərək  tədbirlərin  tətbiq  edilməsinin 
planlaşdırılması və dəstəklənməsi;  

 
Bütün  maraqlı  dövlət  təşkilatlarında  vərəmlə  mübarizə  üzrə  tədbirlərin  təbliğatı  və 
vəkilliyi; 

 
PSVNP üçün adekvat işçi heyət siyasətinin təmin edilməsi və bu sahədə tövsiyələrin 
verilməsi; 

 
İşçi heyətinin peşə hazırlığını artırmaq məqsədilə PSVNP-ya cəlb olunmuş tibbi və 
qeyri-tibbi heyətin müntəzəm təlimlərinin təşkil edilməsi; 

 
PSVNP-nin  bütün  sahələrinin  normal  işləməsi  üçün  zəruri  dərman  vasitələri, 
laborator, məsrəf və digər materiallar ilə fasiləsiz təchizatın təşkil edilməsi; 

 
Diaqnozun təyin edilməsi üçün vərəm ehtimal edilən bütün şəxslərin vaxtında İMM-
yə köçürülməsinə və müalicəyə cəlb olunmasına nəzarət edilməsi;  

 
PSVNP-nin uğurlu aparılması üçün qeydiyyat, hesabat, təhlil və mövcud məlumatın 
praktiki tətbiq edilməsi sisteminin təşkili; 

 
Müxtəlif  beynəlxalq  (Qlobal  Fond,  ÜST,  Beynəlxalq  Qızıl  Xaç  Komitəsi  və  s.)  və 
dövlət təşkilatları ilə sahələr arası əməkdaşlığın və tərəfdaşlığın əlaqələndirilməsi.  
 
 

---