Platoon verzameld werk
Yüklə 199,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Document Outline
PLATOON VERZAMELD WERK – ARS FLOREAT 12
e
374 a
b
c
Sokrates: Dus als het een vorm is van 'iets doen', dan heeft het toch ook een gevolg? Hippias: Zeker. Sokrates: Dus wie slecht loopt, doet het niet goed en houdt zich niet aan de regels van het wedstrijdlopen, of niet soms? Hippias: Natuurlijk, hij doet het niet goed. Sokrates: Dus traag hardlopen is verkeerd? Hippias: Zo is het. Sokrates: Dus als de goede hardloper bewust en opzettelijk langzaam loopt, overtreedt hij daarmee de regels, terwijl de slechte loper niet anders kan en het dus niet met opzet doet?
niet anders kan, een slechtere hardloper is dan degene die opzettelijk langzaam loopt? Hippias: Inderdaad, bij hardlopen is dat zo. Sokrates: En hoe zit het dan met worstelen? Wie is de betere worstelaar, degene die zich opzettelijk omver laat werpen of degene die niet anders kan en die dus onvrijwillig ten val komt?
tegenstander omver werpen? Hippias: Om zelf omver te worden geworpen. Sokrates: Dus dan geldt ook bij het worstelen dat wie met opzet tegen de regels in handelt en knoeit, een betere worstelaar is dan degene die niet anders kan en ertoe wordt gedwongen?
meerdere degene die zijn lichaam zowel sterke en krachtige handelingen als ook zwakke kan laten verrichten, die zich dus aan de regels kan houden, maar die regels ook kan overtreden? Dus bij het maken van verkeerde en zwakke lichamelijke bewegingen is toch degene die dat bewust en opzettelijk doet, beter en de meerdere van degene die dat onopzettelijk doet omdat hij niet anders kan. Hippias: Blijkbaar geldt dit principe ook ten aanzien van lichamelijke kracht. Sokrates: En hoe zit het dan met menselijk gedrag, Hippias? Is het niet zo dat van twee mensen diegene toch van het meeste begrip en inzicht getuigt die zich met opzet en welbewust schandelijk en schadelijk gedraagt, terwijl degene die daartoe door omstandigheden wordt gedwongen en er geen zeggenschap over heeft, de mindere is? Hippias: Zo is het. Sokrates: Dan is bewust en opzettelijk immoreel of schandelijk gedrag toch een vorm van zelfbeheersing en van menselijke kracht, maar gebeurt het onopzettelijk, dan is dat gedrag juist een uiting van menselijke zwakte.
zanger die opzettelijk en bewust vals zingt of degene die dat per ongeluk doet? Hippias: Degene die het opzettelijk doet. Sokrates: Dus degene die het onopzettelijk en niet uit vrije wil doet, is de mindere van de twee? Hippias: Ja. PLATOON VERZAMELD WERK – ARS FLOREAT 13
d
e
375 a
Hippias: Goede. Sokrates: En zoudt ge liever gezonde voeten willen hebben die ge, hoewel invalide, vrij en bewust kunt bewegen, of invalide voeten waar ge niets mee kunt doen? Hippias: Liever de niet invalide voeten. Sokrates: Invalide voeten zijn dus een gebrek en niet goed, nietwaar? Hippias: Ja. Sokrates: En hoe is het als men slecht ziet; is dat geen gebrek van de ogen? Hippias: Zeker. Sokrates: Dus welke van de twee mogelijkheden zoudt ge kiezen: ogen waarmee ge zelf kunt doen alsof ge slecht ziet en bijziende bent of ogen die slecht zijn zonder dat ge er iets aan kunt doen?
slecht kunt laten functioneren, beter dan de lichaamsdelen die slecht functioneren zonder dat ge er iets aan kunt doen?
neus, de mond en alle andere zintuigen. Voor alle geldt dus hetzelfde: als zij slecht functioneren, ook als de mens dat niet wil, zijn zij het begeren niet waard omdat zij niet deugen, terwijl zij het begeren wel waard zijn wanneer zij alleen maar slecht functioneren omdat de mens dat zelf verkiest.
beter zijn in het gebruik: de instrumenten die slecht functioneren omdat de gebruiker dat nu eenmaal zo wil, of de instrumenten die zelf slecht functioneren, hoewel de gebruiker dat niet wenst maar er niets aan kan doen? Neem bijvoorbeeld een roer: welk roer is beter, het roer waarmee iemand slecht koers houdt terwijl hij er niets aan kan doen en het niet wil, of het roer waarmee hij bewust en met opzet slecht stuurt? Hippias: Het roer waarmee hij met opzet slecht stuurt is het beste. Sokrates: En geldt niet hetzelfde voor een boog, een lier, een fluit en al dat soort dingen?
Hippias: Dat is waar. Sokrates: En hoe zit het met karaktereigenschappen? Zoudt ge liever een paard bezitten dat ge slecht kunt berijden, of een paard dat zo kwaadaardig is dat het zelf slecht berijdbaar is, ook als ge dat niet zoudt willen? Welk van de twee is dan volgens u beter?
Hippias: Het eerste paard, dat zich slecht laat berijden als de ruiter dat opzettelijk zo zou wensen. Sokrates: Het paard met dat karakter is dus het beste? Hippias: Ja. Sokrates: Het betere en goedaardige paard laat zich dus slecht berijden, hoewel dat niet met zijn karakter strookt, maar doet wat de ruiter verkiest, maar het minder goede en kwaadaardige paard laat zich zelfs tegen de wil van de ruiter alleen maar slecht berijden. Hippias: Zo is het helemaal. Sokrates: En dat geldt dus ook voor een hond en voor alle andere dieren, nietwaar? Hippias: Zeker. PLATOON VERZAMELD WERK – ARS FLOREAT 14
b
c
d
e
Sokrates: En wat zegt ge hiervan: wat is beter voor een boogschutter: de concentratie waarmee hij het doel kan missen als hij dat wil, of de concentratie waarmee hij het doel mist, ook als hij dat niet wil?
boogschieten? Hippias: Zeker voor de kunst van het boogschieten. Sokrates: En hoe zit het dan met de geneeskunst? Is de dokter die bewust en opzettelijk fouten maakt bij de behandeling van een lichamelijke ziekte, meer bedreven in de geneeskunst dan de dokter die dat per ongeluk doet?
onbewust fouten maken. Hippias: Ja, dat is beter. Sokrates: Is de kunstenaar die de kunst van het citerspel of fluitspel of welke kunst ook goed beheerst, maar bewust niet goed uitvoert, bedrevener dan degene die dit onbewust doet?
fouten kunnen maken, verkiezen boven de domme slaven die uit onmacht fouten maken omdat ze niet beter weten. Wij achten intelligente slaven toch beter voor hun taak berekend, nietwaar? Hippias: Ja. Sokrates: En zijn we er niet allemaal op uit om onze eigen geest en onze eigenschappen zo goed en efficient mogelijk te gebruiken? Hippias: Ja zeker. Sokrates: Dan is toch hij beter en efficienter die bewust en met opzet fouten maakt en zondigt, dan hij die dat per ongeluk en onopzettelijk doet? Hippias: Maar het zou toch een monsterlijke conclusie zijn, Sokrates, als we vaststelden dat mensen die opzettelijk en bewust onrecht plegen, beter zijn dan diegenen die dat onopzettelijk en per ongeluk doen?
beantwoord de volgende vraag dan nog maar eens: is rechtvaardigheid een kracht, of een vorm van kennis, of beide? Of kan zij alleen maar een van beide zijn? Als wij dus aannemen dat rechtvaardigheid een kracht of deugd is die tot de geest behoort, dan betekent dit, dat naarmate de geest of de ziel krachtiger is, die geest ook rechtvaardiger zal zijn. Dat klopt ook, want wij hadden immers gevonden dat de krachtiger geest beter was, nietwaar mijn beste?
wijzer is, dan niet rechtvaardiger en de ziel die minder kennis heeft en onwetender is, minder rechtvaardig?
kennis, is dan die ziel ook niet rechtvaardiger dan de ziel met minder kennis? Is dat geen onontkoombare gevolgtrekking?
PLATOON VERZAMELD WERK – ARS FLOREAT 15
376 a
b
c
Hippias: Waarschijnlijk wel. Sokrates: Welnu, deze rechtvaardiger ziel die meer kennis bezit, blijkt dus beter te zijn en over steeds meer kracht te beschikken om zowel goede als schandelijke dingen te doen.
doet ze dat bewust en opzettelijk en met gebruikmaking van haar kracht en kunde die tegelijkertijd de attributen van de rechtvaardigheid blijken te zijn.
dus. Afzien van onrechtmatig handelen is dan handelen volgens de regels van de kunst. Hippias: Ja zeker. Sokrates: Dan blijkt dus dat de sterkere en betere geest vrijwillig en bewust onrecht pleegt wanneer die onrechtmatig handelt, terwijl de minder krachtige, ondoelmatige en ondeugdelijke geest dat zonder opzet doet en het niet kan helpen.
die dus de regels van levenskunst kent, terwijl een slecht mens iemand is die de regels van levenskunst slecht kent?
opzettelijk en bewust onrechtmatig kan handelen, de regels bewust kan overtreden, terwijl het in de aard van een slecht mens ligt om dat niet vrijwillig en bewust te doen.
overtreedt en daarmee schandelijk en onrechtmatig handelt - als die mens tenminste bestaat - niemand anders dan de goede mens zelf.
gevolgtrekking van ons betoog. Maar zoals ik al eerder zei: ik word altijd heen en weer geslingerd bij dit soort kwesties en nimmer houd ik vast aan dezelfde mening. Het is echter niet verwonderlijk dat ik, evenals ieder ander gewoon mens, het spoor bijster raak. Maar als zelfs gij, wijze mensen, het spoor bijster raakt, dan is dat ook voor ons een ernstige zaak, omdat zelfs u ons niet van het verkeerde spoor kunt afbrengen, ook niet als wij u daarom vragen.
a Deze dialoog staat ook bekend als Kleine Hippias. b Ilias IX, 308 e.v. c Ilias IX, 357 e.v. d Ilias I, 169 e.v. Document Outline
Yüklə 199,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|