2.3.
Təşkilat cəmiyyətə və öz üzvlərinə cavabdehdir
Polisd
ən sosial məsuliyyət göstərmək tələb olunur.Onlar buna o zaman
nail ola bilərlər
ki, onlar ictimaiyy
ətin dəstəyini alsınlar və o, onların qanun və etika çərçivəsində hərəkət
etdikl
ərini nümayış etdirir. Sosial cəhətdən məsuliyyətli təşkilat ,həmçinin öz üzvlərini
el
ə şəraitlə təmin edəcək ki,onlar orada stres və əhval korlanmasına az meylli olacaqlar.
2.4.
Təşkilati sistemlər və proseslər korrupsiyaya təsir edə bilər
T
əşkilati strukturlar,mərkəzsizləşdirmə və mərkəzləşmə arasında balans,hakimiyyət və
n
əzarət sistemləri polis işçilərinin sərbəstliyinə və onların işlərinin necə yerinə yetirmələ-
rin
ə və necə monitorinq edilməsinə təsir edən amillərdir. Ona görə də, təşkilatla bağlı qə-
rarlar (y
əni polis xidməti ilə bağlı),onların korrupsiyanın inkişafı üçün verdiklıri imkanla-
rın fonunda qiymətləndirilməlidir.
2.5.
Təşkilati zəiflik uyğunsuzluqlara pəncərə açır
T
əşkilat daxilində zəif nöqtələr kənar amillərin məhsulu ola bilər,məsələn,siyasi təsir-
l
ərin.
Bu zəifliklər daxili amillərlə,məsələn, təşkilati pozuntular və pis idarəetmə ilə əla-
q
əli ola bilər və bu zəifliklər fərdi davranışlarda ifadə oluna bilər.Təşkilat bütün bu təsir-
l
ərin əks olunduğu “yer”-dir və təşkilat səviyyəsində hər hansı tədbir görülməsə korrupsi-
yaya qar
şı mübarizənin effekti olmayacaq.
2.6.
Təskilat səviyyəsində korrupsiyaya qarsı müqavimət göstərmək üçün fər-
dlərin imkanlarının artırılması tədbirləri görülməlidir
Polis t
əşkilatında korrupsiyanın və qeyri etik davranışın qarşısının alınması üçün hər
bir po
lis işçisinin yüksək etik meyarlara malik olması və nəyin doğru,nəyin yanlış oldu-
ğunu müəyyən edə bilməsi vacibdir.Bu hala, onun qanunları və insan hüquqlarını bilməsi
v
ə rəhbərliyin göstərdiyi nümunələr kömək edər. Etika təlimi və tədrisi bu dəyərlərin ya-
yılmasına kömək edir. Təşkilat həm də etik davranışı dəstəkləməkdən ötrü şəxsi heyə-
ti,m
əsələn,davranış kodeksləri və dəyərlər bəyanatı kimi sənədlərlə təmin etməyə(bu sə-
n
ədlərlə bağlı ətraflı 2-ci Fəsilə baxın) və etik problemlərlə üzləşən
polis işçilərini dəstək-
l
ə təmin etməyə məsuldur.(daha ətraflı 4-cü Fəsilə baxın).
3-cü Böl
mə: Təşkilata yönəlmiş diqqət korrupsiyaya qarşı mübarizəyə necə in-
teqrasiya ola bi
lər?
Bu bölm
ədə təşkilatın əsas istiqamətləri, polis korrupsiyasının inkişafı və ya onun dur-
durulma
sı ilə bağlı mümkün nəticələr baxımından müzakirə olunur və ona münasibət bil-
dirilir.
Əvvəlcə mövcud mühitə baxılır,çünki strategiyanın qurulması həmən mühitin ana-
lizi
əsasında edilir;sonra strukturlar müzakirə olunur,çünki onlar strategiyanın və təqdim
edil
ən müxtəlif proseslərin arxasınca gəlir.Təşkilati zəiflik diaqramı qurulur və bu zəif
nöqt
ələri azaldan mümkün tədbirlər göstərilir.
105
3.1. Daha gen
iş mühit
52
Polis onun
probleml
ərini(yəni,cinayətin növünü),onun iş kontekstini(yəni,qanunverici
v
ə siyasi strukturları),onun mümkün resurslarını və ictimaiyyətin ehtiyaclarını və gözlən-
til
ərini müəyyən edən daha boyuk sistemin bir hissəsidir. Buna göre də təşkilatla onu
əhatə edən daha geniş mühit arasındakı münasibətlərə baxmaq və onların polis strukturu-
na nec
ə təsir etdiyinə baxmaq lazımdır.
3.1.1.
Dörd
səviyyəli model
Polis t
əşkilatlarına baxanda,orada dörd səviyyə nəzərdən keçirilməlidir.
1.
Beyn
əlxalq şərait özünün yaratdiğı problemlər və təhlükələr vasitəsilə təş-
kilata t
əsir edir. Məsələn,Sovet İttifaqının dağılması və sərhədlərin açılması Qərbi
Avropada cinay
ətgarlığın artmasına səbəb oldu. Dünyanın ucqar nöqtələrində baş
ver
ən müharibələr həm qaçqın axını yaradır,həm də müxtəlif qaçaqmalçılıq yolları
açır.
2.
Ölk
ədəki şərait qanunvericilik,cəmiyyətin dəyərlərini,ictimaiyyətin ehti-
yacla
rını və gözləntilərini cavablandırmaq üçün vasitələr və polis üçün resursların
ay
rılmasını təmin edir.
3.
T
əşkilatın özü.
4.
T
əşkilatın
fərdləri .
Korrupsiya ba
xımından bu dörd səviyyənin nəticələri aydındır. Əgər korrupsiyaya qarşı
mubariz
ə bütün bu dörd səviyyənin hamısını əhatə edirsə,o zaman o daha çox təsirli olar.
Əgər daha geniş ətraf korrupsiyaya bulaşmışsa və korrupsiyaya qarşı mübarizə ancaq polis
s
əviyyəsində aparılırsa,o kifayət etməz. Təşkilatın törətdiyi nəticələrə baxmadan,əgər biz
diqq
əti fərdi polis işçilərinə yönəltsək eyni halla üzləşərik.
Bir s
əviyyədə baş verən korrupsiya başqa səviyyələrə də təsir edir. Məsələn, siyasi
korrupsiya yüks
ək rütbəli polis zabitlərinin təyinatına,onların strategiyasına,prioritetlərinə
v
ə əməliyyatlarına təsir edir(cinayətlərin növləri,bölgələr və hədəf adamları).Bu təsir
etm
ələr polis təşkilatı boyunca hiss olunacaq və zabitlər özlərinin davranış və addımlarını
bu yeni
şərtlərə uyğunlaşdıracaqlar.
N
əticələr aydındır: Korrupsiya, bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan bu
dörd səviyyəni
n
əzərə almadan cilovlana bilməz və təşkilata fokuslanan onu daha geniş kontekst və ya
muhitin t
ərkibinə qoyan inteqrasiyalı siyasətin olması mütləqdir.Məsələn,əgər korrupsiya-
nın yalnız fərdi mənəvi tərəflərini ifadə edən fəaliyyətlər, təşkilat
səviyyəsində fəaliyyət-
l
ərlə dəstəklənməsə, çox da uğurlu olmayacaq.
106