Преподавание зыка и литературы anguage and literature

Çakrawart
ilik qan 
(IV. 59b/22)
– Chakravart xon atoqli otini ham teonimik 
leksikaga mansub deb hisoblash mumkin.
Asardagi teonimlarning aksariyati atoqli otlardan 
iborat. Bu qatlam xudolarning nomlarini bildiradi va ular 
bilan bog‘liq boshqa atoqli hamda turdosh otlarga man-
sub leksikani faollashtiradi. Masalan: 
Àzrua, Xormuzt 
(I. 17a/22)
– Azrua, Xo‘rmuzd; 
Àstrawastrïstaqï t(ä)
ngrilär (I. 17a/24)
– Astravastristaki tangrilar; 
tükäl bil
-
gä t(ä)ngri t(ä)ngrisi burxan (II. 2à/22)
– hamma (nar-
sa)ga qodir, Tangrilarning tangrisi burxon; 
Maytrï t(ä)
ngri t(ä)ngrisi burxan (I. 4 a/13)
– maytri tangri tangrisi 
burxon; 
Abïda t(ä)ngri (II. 6b/ 21)
– Obida tangri; 
kün 
ay t(ä)ngrilär (II. 10a/11)
– kun, oy xudolari.
Xudolarning hammasiga ism qo‘ymasdan, bir xudo-
ning nomi orqali bir qancha ilohlarni ifodalash mumkin. 
Masalan, 
Àzrua t(ä)ngr
i “Oltun yorug‘”da mavqeyi ji-
hatdan Buddadan keyin turadigan xudo ma’nosida. 
Ammo asarda 
Àzrua t(ä)ngrilär (IV. 60a/8)
– Azrua 
tangrilari shaklida qo‘llangan teonimdan ma’lum bo‘la-
diki, Azrua ga xizmat qiluvchi xudolarning hammasi 
Àz-
rua t(ä)ngrilär
teonimida o‘z ifodasini topgan. 
Buddaviylikda xudolarning nomlari konsept haqida-
gi tasavvurni mental-psixonetik kompleks sifatida, ya’ni 
nomlarni ichki dasturlash (kognitiv yondashuv) asosida 
ichki ongda faollashtiradi.
1
Zotan, kognitiv yondashuv 
bunday teonimlar haqida yangi bilimlarni paydo qilish-
da muhim omil sanaladi. Bundan tashqari kognitiv yon-
dashuvda asliyat tilidagi xudolarning ismlarini aynan 
saqlash orqali turli tillarda so‘zlashuvchi odamlar o‘rta-
sidagi ilohiyotga oid ismlarning asliyati va qadimgi turk-
cha tarjimasi bilan beriladi: