"psixologiya" kafedrasi "individual va guruhiy konsultantsiya"

1.Mijozga 
maslahatlar va tavsiyalar
berishda mas
lahatchining harakatlari.
Psixolog-
maslaxatchi taklif etayotgan maslaxat va tavsiyalari mijozga to`la tushunarli 
bo`lishi hamda mijoz ular dan muvaffakiyatln foydalanishi, istalgan natijaga 

---

erishishi uchun maslahat va tavsiyalarni ifoda etishda psixolog-maslaxatchi 
quyidagi qoidalarga amal qilishi kerak: 
Qoida.
Mijozning muammosini amaliy hal etish bo`yicha maslaxat va 
tavsiyalarni ifoda etishda dardini tushuntirishda bo`lgani kabi unga ya go na bir 
emas, balki iloji boricha turli maslahag va tavsiyalar berishi kerak. Bu bir 
muammoni hal etish turli usullari, shartlarni bajarish va xdr xil harakatlarni amalga 
oshirishni talab etishi bilan bog`likdir. Ulardan ba’zilari turli sabablarga ko`ra 
mijoz bajara olmaydigan bo`lishi mumkin. Bu esa keraqli tavsiyalarning amaliy 
ta’siri samarasini ancha pasaytiradi. Misol uchun psixolog-maslaxatchi mijozga 
katta iroda kuchi va boshqa qator shaxsiy sifatlarni talab etuvchi xulq usulini 
tavsiya etishi mumkin. Bu sifatlar esa ushbu mijozda nisbatan bo`sh rivojlangan 
bo`lishi mumkin. SHunday holatda unga berilgan maslahat tavsiyalar amaliy foyda 
keltirishi va yetarlicha samara keltirishi qiyin bo`ladi. Yoki boshqa bir misol. 
Psixolog-maslahatchining mijozga bergan maslahdti unda ko`p bo`sh vaqt 
bo`lishini talab etadi. Mijozda esa bo`sh vaqt bo`lmaydi. Umumiy holatda mijozga 
taklif etilayotgan, uning muammosini hal etish turli usullari soni ikki yoki uchta 
bo`lishi va bu barcha usullar mijozning mavjud hayot sharoitlarini, uning 
imkoniyatlarini hamda individual psixologik xususiyatlarini hisobga olishi kerak. 
Muammoni hal etish taklif etilayotgan usullari soni mijoz ulardan o`zini 
qoniqgirmaydigan va unga to`la mos keladiganini tanlay oladigan bo`lishi kerak. 
Mana shu sababli psixolog-maslahatchi mijozga tavsiyalarni taklif etishni boshla- 
shidan oldin, shaxsiy sifatida mijozni yaxshi bilib olishi lozim. Mana shu holatlar 
uchun ham mijoz bilan amaliy ishlar olib borish jarayonida psixolog-
maslahatchiga mijoz shaxsiyini umumiy psixologik diagnostika qilishga yordam 
beradigan qo`shimcha maslahatlarni berib o`tamiz.
Mijozning shaxsi va uning psixologik holati to`grisida quyidagi belgilari 
bo`yicha fikr yuritish mumkin: 
1.
qo`lni belga qo`yib turib qat’iy irodali odamga xos xislat; 
2.
stulda o`tirganda gavdasi bilan oldinga egilib o`tirish, bu odamning 
suhbatlashish yakunlanishi bilan darhol harakatga tayyor ekanligini bildiradi; 
3.
oyoqlarini bir-biri ustiga qo`yib chalkashtirib va ularni qo`llari bilan ushlab 
o`tirgan odam ko`pincha tez reaktsiyaga ega bo`ladi va tortishuvda uni ishontirish 
qiyin. 
4.
Kaftlarini bir-biri bilan birlashtirib o`tirish mana shu paytda bu inson, 
salbiy, yomon fikr va hissiyotlarda ekanligini anglatadi. 
5.
Kiyimidan muhim bo`lmagan kichik iplar, tuklarni terib o`tirish unga 
aytilayotgan gaplardan to`la qoniqmayot- ganligini ifoda etadi. 

---

6.
Suhbat davomida boshini to`gri ushlab turish insonning u tinglayotgan 
gapiga befarq ekanligini bildiradi. 
7.
Tinglash paytida boshini yoniga egib o`tirish bu insonda qiziqish 
uygotganligini bildiradi. 
8.
Agarda boshini oldinga egilib o`tirgan bo`lsa bu ko`pincha eshitilayotgan 
gapiga salbiy munosabatini belgisi hisoblanadi. 
9.
qo`lni ko`kragiga chalkashtirib olish — tanqidiy munosabati va 
himoyalanish reaktsiyasi hisoblanadi. 
10.
Ba’zida qo`lini chalkashtirib olish - bu odamlarda qo`rqinch hissi 
yo`zaga kelganligini bildiradi. 
11.
Oyoklarini chalkashtirib o`tirish-salbiy yoki himoyalanish munosabati 
belgisi. 
12.
«dahanini silab o`tirish» harakati - bu inson unga hozir aytilgan gaplar 
bo`yicha qaror qabul qilayotganligini anglatadi. 
13.
Stul yoki kursiga suyanib o`tirish harakati - bu odamning kayfiyati 
salbiy ekanligini bildiradi; 
14.
Agarda odamdan o`z qarorini aytishi so`ralganda, u ko`pincha biror-
"ir predmetni oladigan bo`lsa, bu u o`z qarori qat`iy emasligi. uning to`griligidan 
shubhalanayotganligi, yana bir bora o`ylab ko`rishi keraqligini anglatadi, 
15.
Tinglovchi odam boshini qo`liga tiralib olsa, hozir gapirilayotgan 
gaplarga uning qiziqishi so`nayotganligini anglatadi. 
16.
Agarda odam kafti bilan boshi orqasini ishqalasa va ko`zini olib 
qochsa - demak, u yolgon gagshrayotgan bo`ladi. 
17.
Kafti bilan bo`yin orqa tomonini ko`p ishqalaydigan odamlar 
atrofdagilarga salbiy, tanqidiy munosabat ko`rsata- digan bo`ladilar. 
18.
Ko`pincha peshonaparini silaydigan odamlar ko`ngili ochiq bo`ladilar. 
19.
Qo`llarini orqaga qilish odamning avzoyi bo`zilgan- ligini bildiradi. 
20.
Gapirayotgan paytida yo`zi va boshiga tegish - bu odam samimiy 
emasligi va yolgon gapirayotganligini bildiradi. 
21.
Barmogini og`ziga solish - bu odam shu payt qo`llab- quvvatlashga, 
ragbatlantirishga muhtojligini bildiradi. 
22.
qo`li bilan stolni yoki boshqa bir buyumni taqillatib o`tirish, 
odamning sabrsizligini bildiradi. 
23.
Kaftini ochib o`tirish uning samimiy, ishonuvchan va halolligini 
bildiradi. 
24.
Kaftini yopib o`tirish aksincha nopokligini, samimiy emasligini 
bildiradi. 
25.
Dimogdor odam qo`l berib salomlashganda, qo`lini yuqori tutishga 
harakat qiladi. 

---

26.
Itoatkor odam qo`l berib salomlashganda, o`z qo`lini pastroq tutishga 
intiladi. 
27.
Teng huquqlilik munosabatiga intiluvchi odam salomlashish paytida 
qo`l berayotgan odam bilan o`z qo`li baravar bo`lishiga harakat qiladi. 
28.
O`ziga to`la ishonmagan odam boshqa odamning qo`lini o`ziga 
tortadi. 
29.
Suhbat paytida qo`li barmoqlarini bir-biri orasiga ishqab o`tirish ixlosi 
qaytganini, hafsalasi pir bo`lganini 
anglatadi. 
Odamning mimikasida ham ehtimollik yo`qsak darajasi bilan uning asablari 
qator belgipari uchrashi mumkin. 
Nazorat savollari. 
1.
Mijozning psixologik holatini bilish uchun suhbat paytida necha xil 
usullardan foydalaniladi? 
2.
Nazorot bosqichi necha vaqt davom etadi? 
3.
Mijozni ichki olamini o’rganishni asosiy tamoyillari qaysilar?