Q a y d a L a r I

Elektrik alətləri ilə kəsmə və səthi təmizləmə (cilalama) 
işləri 
2.2.24. Elektrik alətləri (maşınları) QOST-ların və 
[15,17]-nin tələblərinə uyğun olmalıdır. 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

127 
2.2.25. Elektrik alətləri ilə (laqunda və s.) kəsmə və səthi 
təmizləmə işləri görülən yerlər 10m radiusda alışan və 
partlayıcı maddələrdən təmizlənməlidir.
2.2.26. Elektrik alətləri etibarlı üsullarla yerləbirləşdiril-
məlidir. Ikiqat izolyasiyası («dvoynaə izoləüiə») olan alətlər 
istisna təşkil edir. 
2.2.27. Elektrik alətlərinin elektrik qida mənbələri ilə bir-
ləşdiriciləri təsadüfi açılmanı istisna etməlidir. 
2.2.28. Qısa müddətli və ya hər hansı bir fasilə vaxtı 
elektrik 
aparatları 
elektrik 
şəbəkəsindən 
ayrılmalıdır 
(açılmalıdır). 
2.2.29. Elektrik kəsmə və səthi təmizləmə alətləri ilə işlə-
yərkən intensiv şəkildə qığılcımın çıxdığını nəzərə alaraq, bu 
alətlərlə işləyən işçilər yanğın təhlükəsizliyi baxımından xüsusi 
fərdi mühafizə vasitələri ilə təchiz olunmalıdır. 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

128 
2.3. Torpaq işləri 
2.3.1. Torpaq işləri müvafiq layihə və işçi sənədlərə 
(işlərin 
yerinə 
yetirilmə 
layihəsi, 
torpaq 
işlərinin 
mexanikləşdirilmiş üsulla aparılması və ya xüsusi tərtib edilmiş 
texnoloji xəritələr) uyğun yerinə yetirilməlidir. Göstərilən 
sənədlərdə təhlükəli zonalar nəzərə alınmalıdır. 
2.3.2. Işlək yeraltı kommunikasiya zonalarında torpaq iş-
lərinin aparılması bu kommunikasiyanı istismar edən 
təşkilatlarla razılaşdırılmalı və əmək şəraitinin təhlükəsizliyini 
təmin edən tədbirlər hazırlanmalıdır. Həmin yerlər müvafiq 
işarə və ya yazıları olan lövhələrlə nişanlanmalıdır. 
2.3.3. Bilavasitə fəaliyyətdə olan yeraltı kommunikasiya-
ların yaxınlığında torpaq işləri, işin rəhbərində təsdiq olunmuş 
iş planı və plan-sxem olduqda, cavabdeh şəxsin nəzarəti 
altında 
və 
kommunikasiya 
sahibi 
olan 
təşkilatın 
nümayəndəsinin iştirakı ilə aparılmalıdır. 
Bu işlərin aparılmasında yalnız beldən istifadə edilməlidir. 
Zərbə alətlərindən (lingdən, külüngdən, pazlardan, pnevmatik 
alətlərdən və s.) istifadə etmək qadağandır. 
2.3.4. Əgər iş prosesində plan-sxemdə göstərilməyən 
yeraltı kommunikasiya (elektrik kabeli, boru xətti, kanalizasiya 
və s.) aşkar edilərsə, onda iş dayandırılmalı və bu haqda işin 
rəhbərinə 
xəbər 
verilməli 
və 
eyni 
zamanda 
bu 
kommunikasiyanın zədələnməməsi üçün tədbirlər işlənməli və 
kommunikasiya yerləşən yerlər nişanlanmalıdır. Növbəti işlər 
əlavə plan (və ya əlavələr edildikdə) və yeni plan-sxem 
alındıqdan sonra işin rəhbərinin nəzarəti altında yerinə 
yetirilməlidir. 
2.3.5. Qaz təzahürü aşkar olunduqda torpaq işləri dərhal 
dayandırılmalı, zonaya insanların daxil olmaması üçün xüsusi 
nişanlar qoyulmalı və bu barədə işin rəhbəri və ya 
müəssisənin rəhbərliyi xəbərdar edilməlidir. 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

129 
Torpaq işləri apararkən partlayış qorxusu olan material 
aşkar olunarsa, işlər dayandırılmalı, müvafiq təşkilatlardan 
icazə aldıqdan sonra torpaq işləri yenidən davam 
etdirilməlidir. 
2.3.6. Işin rəhbərinin hava elektrik xətləri, kabellər və 
elektrik qurğularının başqa cərəyan daşıyan hissələri 
yaxınlığında işə başlamazdan əvvəl bu işlərin təhlükəsiz 
şərtlərini təyin edən və təşkilatın baş mühəndisi və baş 
energetiki tərəfindən imzalanmış müvafiq icazə sənədi 
olmalıdır. 
2.3.7. Şaquli divarlı, bərkidilməmiş, qayalıq olmayan və 
donmamış qruntlarda qrunt suları səviyyəsindən yuxarıda və 
yaxınlıqda yeraltı qurğular olmadıqda iri çala (hövzə) və xən-
dəklərin aşağıdakı dərinliyə qədər qazılmasına icazə verilir: 
1,0m - tökmə torpaqda, qumda və iri qırıntılı qruntlarda; 
1,25m - qumlu torpaqlarda; 
1,50m - gilli torpaqlarda və gildə. 
2.3.8. Möhkəm olmayan qruntlarda qrunt sularından yu-
xarı səviyyədə (kapilyar qalxmanı nəzərə almaqla) və ya süni 
surətdə su azaldılması vasitəsi ilə qurudulmuş qruntlarda 
divarları bərkidilməmiş çala və xəndəklərin qazılması dərinliyi 
və divarlarının (yamaclarının) dikliyi cədvəl 3-ə uyğun 
olmalıdır: 
Cədvəl 3 
Qruntların növləri 
Yamacın sıldırımlığı (onun 
hündürlüyünün doldurulmasına 
nisbəti) çalanın dərinliyi, m-dən artıq 
olmadıqda 
1,5 3 5 
Bərkidilməmiş tökmə
Qumlu və çınqıllı
1: 0,67 1:1
1:1,25 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

130 
Qumlu torpaq
Gilli torpaq
Gil
Narın süxur çöküntüləri
və çöküntüyə bənzər
1: 0,5 1:1
1:1 
1:0,25 1:0,67
1:0,85 
1:0 1:0,5
1:0,75 
1:0 1:0,25
1:0,5 
1:0 1:0,5
1:0,5 
Qeyd:
Müxtəlif növlü qruntların laylanması (qat-qat yı-
ğılması) zamanı yamacın sıldırımlığı bütün laylar 
üçün ən yumşaq qrunta nisbətən təyin edilir. 
2.3.9. Xəndəklər qazılan zaman oradan çıxarılmış torpa-
ğın, tikinti materiallarının, maşın və mexanizmlərin xəndəyin 
kənarı boyu yerləşdirilməsi, habelə maşın və mexanizmlərin 
xəndəyin kənarı boyunca torpağın uçulma prizması zonasında 
hərəkəti qadağandır. 
Xəndəyin kənarından olan məsafə quru möhkəm torpaqlar-
da 0,5m-dən, tökmə və nəm torpaqlarda - 1m-dən az olmama-
lıdır. 
Göstərilən zonada həmçinin hava elektrik ötürücü, rabitə 
xətlərinin və s. quraşdırılmasına icazə verilmir. 
2.3.10. Xəndəyin ətrafında maşın və mexanizmlərin 
təhlükəsiz hərəkət etmələri üçün eni 4,5m-dən az olmayan 
keçidlər olmalıdır. 
2.3.11. Fəhlənin xəndəyə düşməsi üçün məhəccəri olan 
asma nərdivan və ya eni 0,75m olan pilləkən nəzərdə 
tutulmalıdır. 
2.3.12. Tikinti meydanında qanovdan, xəndəkdən və yer 
səthində olan boru kəmərləri üstündən keçmək üçün eni 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

131 
0,6m, məhəccərinin hündürlüyü 1,0m olan keçid körpücükləri 
quraşdırılmalıdır. 
2.3.13. Torpaq işləri əl ilə görüldükdə işləyənlər 
arasındakı məsafə 2m-dən az olmamalıdır. 
2.3.14. Tikinti meydanında təhlükəli vəziyyət yaranarsa, 
(torpağın sürüşməsi, əsasın çökməsi, elektrik xətlərinin 
qırılması və s.) dərhal təhlükəli sahəni tərk etməli, işin 
rəhbərinə baş vermiş hadisə barədə xəbər verməli. Təhlükəli 
yerlər çəpərlənməli və ya kiçik bayraqlarla, işarələrlə və s. 
nişanlanmalıdır. 
2.3.15. Yerqazan maşınların işçi mexanizmlərinin 
fəaliyyət zonalarında (ekskavator, buldozer, skreperlər və s.) 
başqa işlərin aparılması və işçilərin olması qadağandır. 
Ekskavatorun hərəkətdə olan hissələrinin fəaliyyət zonasın-
da, ekskavatorla torpaq tökülən yer arasında tək kovşlu ekska-
vator işlərkən onların 5 metrliyində işçilərin olması qadağandır. 
2.3.16. Torpaq işlərini partlayışla apardıqda 

19

-in və 
müvafiq SNiP-lərin tələblərinə riayət edilməlidir. 
 
vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943

---

132