Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

Yorug‘lik mikroskopidan foydalanib, obyektni ucho‘lchovIi
ko‘rinishini aniqlash mumkinmi? 
Odatda, yorug‘lik mikroskopiyasi 
unchalik katta yorug‘lik bera olmaydi. Bu esa, o‘rganiIadigan obyektni 
ucho'lchovli ko‘rinishini aniqlash imkonini bermaydi. Bu muammo 
konfokalli skanirlovchi yorug‘lik mikroskopi yaratilishi bilan ijobiy hal 
qilingan. Bunda nur beruvchi sifatida lazer nuridan foydalanilgan. Bu 
nur birin-ketin preparatni butun qalinligini skaner qilish imkonini beradi. 
Obyektni zichligi haqida m a’lumot (axborot) skanirlashni har bir liniyasi 
bo‘ylab kompyuterda uzatiladi va bu yerda (kompyuterda) maxsus 
dastur yordamida obyektni hajmdor ucho‘lchovli tasviri rekonstruksiya 
bo‘ladi, Odatda, bunday kuzatishlar uchun fluoroxromlar bilan bo‘yal- 
gan obyektlar ishlatiladi (6d-rasm). Konfokalli mikroskop hujayrani 
shakli, sitoskeleti, yadro va xromosomani strukturalari hamda hujayra 
ichidagi organellalarni joylanish xarakteri haqida axborot to‘plash 
imkonini beradi (7-rasm).
7-rasm. Konfokalli mikroskopiya: a-buyrakni epitelial hujayralari, X 1000,
b-odamni shish hujayralari Hela XlOOO (1-mitoxondriyalar).
Biologiyada ishlatiladigan fluoroxromlami ko‘pchiligi, organik 
birikmalarga kiradilar. Ularni kamchiliklari quyidagilardan iborat: 1- 
fotostabilligining pastligi; 2-bir necha obyektlarni bir vaqtda ko‘rish 
uchun har xil bo‘yoqlardan foydalanish zaruriyati; 3- bo‘yoqlarni 
fluoressensiyasini 
kuchaytirish uchun tegishli bo‘lgan yorug‘lik 
manbalarini tanlash zaruriyati.
19

---

Organik fluoroxromlarni bu kamchiliklarini qanday qilib yo‘-
qotisb mumkin? 
Bu muammo kvant nuqtalari yoki noorganik fluo­
roxromlar ishlatish orqali yechilgan. Kvant nuqtalar - yarimo‘tkazgich 
nanokristallar hisoblanadi. Biologik tadqiqotlarda