çoxlu f
əzilətlər sahibidir ki, imamiyyə mənsubları məzhəblərini onun üzərində
qurmuş və ona nisbət etmişlər.”
İmam Rzanın (ə) elmi üstünlükləri haqqında mənbələr yazırlar: “Ondan
səkkiz
min m
əsələ soruşulmuş və o, bunların hamısına dolğun cavablar vermişdir.”
M
əmun onun haqqında demişdir: “Yer üzündə Rzadan (ə) elmli və ibadətkar
birini görm
ədim”
1
H
əmçinin, o, abbasilər ailəsinə mənsub olanları bir yerə toplayaraq onlara
demişdir: “İmam Əli (ə) övladlarından başqa daha elmli, daha təqvalı, daha dindar və
xilaf
ətə daha layiqli olan heç kimsə yoxdur”
2
.
İmam Kazim (ə) buyurur: “Oğlum İmam Əli (ə) oğlanlarımın ən böyüyü, mənə
ən yaxın və ən sevimli olanıdır. O, mənimlə birlikdə Cifrə
3
baxır, halbuki ona
peyğəmbər və vəsi olanlardan başqa kimsə baxa bilməz”
4
Davud
ər-Rəqqi deyir: “İmam Kazıma (ə) dedim: mənim əlimdən tutub məni
c
əhənnəmdən xilas et. Həzrət əli ilə Rzaya (ə) işarə edib buyurdu:
bu məndən sonra
sizin sahibinizdir”
5
Ziyad bin M
ərvən əl-Qəndi rəvayət edir: “İmam Kazımın (ə) yanına daxil
oldum.Oğlu Əbülhəsən (ə) də onun yanında idi. O, mənə dedi: ey Ziyad! Bu mənim
oğlum filankəsdir, onun yazısı mənim yazım, onun sözü mənim sözüm, onun elçisi
m
ənim elçimdir”
6
H
əqiqətən də İmamın (ə) hədislərini araşdırarkən məlum olur ki, o, heç də öz
elmini dig
ər insanlar vasitəsiylə deyil, məhz ilahi ilham və Peyğəmbərin (s) elminini
varisi
kimi elmi bilikl
ərə malik olmuşdur. Onun hədisləri İslam elmlərinin müxtəlif
sah
ələrinə aid olmaqla yanşı, eyni zamanda orada bir çox dünyəvi elmlərin izlərini də
ortalığa qoyur. Hətta o, Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş bəzi hədislərin rəvayət
formalarına düzəlişlər verərək özünün bu elmdə həqiqi varis olduğunu sübuta
yetirmişdir. Məşhur hədis alimi Şeyx Səduq “Uyuni əxbarir-Rza” əsərində Hüseyn
bin
Xalid yolu il
ə rəvayət edir: “İmamdan soruşdum: insanlar Peyğəmbərdən (ə):
Allah Ad
əmi (ə) öz surətində yaratmışdır deyirlər. İmam (ə) buyurdu: Allah onları
öldürsün! Onlar bu h
ədisin əvvəlini atıblar. Peyğəmbər (s) yolla gedərkən iki kişinin
bir-birl
ərini söydüklərini görür. Onlardan biri digərinə deyirdi: Allah sənin və sənə
oxşayanların üzünü qaraltsın! Peyğəmbər (s) ona dedi: ey Allahın bəndəsi! Qardaşına
bu sözü dem
ə, çünki Allah Adəmi (s) onun surətində yaratmışdır”
7
.
Göründüyü kimi insanlar arasında məşhur olan “Allah Adəmi (ə) öz surətində
yaratmışdır” hədisini İmam (ə) daha doğru və ilkin mənasında rəvayət etmiş və
bunula da Pe
yğəmbərin (s) təhrif edilmiş və ya mənası tam başa düşülməmiş hədisini
doğrulamışdır.
1
C
əfər
Murtəza Hüseyni, Həyatul-İmam Rza (ə), səh. 141
2
İbn Əsir, əl-Kamilu fit-Tarix, c. V, səh. 183; Məsudi, Murucuz-Zəhəb, Beyrut çapı, c. III, səh. 441; Tarixi-Təbəri,
Leyden çapı, c. XI, səh. 1013
3
Peyğəmbərin diktəsi, İmam Əlinin isə imalası ilə yazılmış və qiyamətə qədər xəbərlər toplusu olan əsər. Bu əsər digər
Cami
ə adlı əsərlə birlikdə bir imamdan digər bir imama irsən ötürülmüşdür
4
M
əhəmməd bin Yəqub Küleyni, Usulul-Kafi, c. I, səh. 181
5
H
əmin mənbə
6
H
əmin mənbə
7
Möhsün
əl-Əmin, Əyanüş-şiə, c. II, səh. 14, “Uyuni əxbarir-Rza” əsərindən nəqlən
276
7.8.
İmam Rzanın (ə) kəramətləri
İmam Rzanın (ə) çoxlu sayda kəramətləri olmuşdur. Onun kəramətləri İslam
elml
ərinin əksər ədəbiyyatlarında qeyd edilmişdir. Həmin
kəramətlərdən bir neçəsi
aşağıdakılardan ibarətdir.
M
əşhur İslam alimi Molla Nuriddin Cami (öl.1492 m) özünün “Şəvahidun-
Nubuvv
ət” əsərində yazırdı: “İmam Əli Rza (r.ə) bir divarın kənarında oturmuşdur.
Onun qabağına bir quş gəlib civildəməyə başladı. İmam yanındakına dedi: bu quşun
n
ə dediyini bilirsənmi? O, dedi: Allah və Rəsulunun oğlu bilər. İmam dedi: quş deyir
ki, yuvama ilan yaxınlaşır, balalarımı yeyəcək. Bizi bu düşməndən qurtar. Sən tez bu
quşla get və ilanı oradan qov. O şəxs getdi və ilanı tapıb qovdu”
1
T
əəssüflər olsun ki, İmamın (ə) bu kimi kəramətlərinə hələ də inanmayan və
h
ətta bunların inkarına qalxan şəxslər də vardır. Amma bu qrupdan olan insanlar başa
düşmürlər ki, kəramər Allahın öz dostlarına etdiyi böyük bir ehsandır. Buna işarə
ed
ən çoxlu sayda hədislər vardır. Belə ki, Əllamə Məclisi “Biharül-ənvar” əsərində
Peyğəmbərdən (s) səhih bir sənədlə belə rəvayət edir: “Əgər şeytanlar qəlblərnizə yol
tapmasaydı, mələkut aləmini görər və dənizlər üzərində piyada gəzərdiniz”
2
Görk
əmli İslam alimi Əxizadə Əbdülhəlim (1604 m) yazırdı: “Kəramət Allahu
t
əalanın müttəqi olan möminlərə ehsan etdiyibir şeydir. Dua və ibadət edincə o da
ehsan ed
ər”
3
7.9.
Abbasilər dövlətinin qurulması
Abbasil
ər dövləti (750-1258) Əməvilər dövlətinin (661-749) süqutundan sonra
Xorasanda meydana g
əlmiş
4
bir imperatorluq olmuşdur. Abbasilər sülaləsinin idarə
etdiyi bu dövl
ət şəriət qanunlarının ziddinə olaraq feodal qanunlar əsasında idarə
olunurdu. Dövl
ətin paytaxtı Bağdad şəhəri olduğundan Bağdad xəlifəliyi də adlanırdı.
Abbasil
ər dövlətinin tərkibinə indiki ərəb
ölkələri, İran (IX əsrin əvvəlinədək),
Zaqafqaziya, Orta Asiyanın cənub hissəsi, Misir, Şimali Afrika (IX əsrədək) daxil
olmuşdur.
Abbasil
ər dövrünü tədqiq edən tarixçilərin məlumatlarına görə xilafət ərazisində
yaşayan kəndlilərin vəziyyəti daha ağır olmuşdur. Çünki bu dövrdə onlar yığdıqları
m
əhsulun 50%-dən çoxunu dövlət və ya feodala verirdilər. Bu dövlətin xəlifələri də
özl
ərini həqiqi Peyğəmbər (s) xəlifəsi adlandırmaqlarına baxmayaraq heç də bunu
sübut etm
əmiş, əksinə buna zidd addımlar atmışlar. Onların da əvvəlki xəlifələr kimi
işləri və siyasətləri xalqı islah etmək deyil, onlara hakim olmaq, dünyada ağalıq
etm
ək və bacardıqca öz hakimiyyətlərini möhkəmlətmək olmuşdur. Bunu biz onların
hakimiyy
ətə gələn zaman Əhli-beytin (ə) adından siyasi məqsədləri üçün istifadə
etm
ələrində və hakimiyyəti ələ keçirən kimi onlara qarşı qətl və işgəncələrə
başlamalarından görməkdəyik. Necə ki, Əməvilər Əhli-beytə (ə) qarşı yol
tutmuşdursa, necə ki, onlar Əhli-beyt (ə) imamlarını öldürürdülərsə, onların eynisini
d
ə abbasilər həyata keçirirdilər. Əbəs
deyildir ki, əhli beyt imamlarından (ə) beşi
Əməvilərin əli ilə şəhid edilmişdirsə, onlardan altısı da abbasilərin əli ilə şəhid
1
İmam Qazali, Kiyamet ve Ahiret, mütərcim: Ömer Beğ, İstanbul, iyirmi səkkizinci basqı, 2000, səh. 159
2
Biharül-
ənvar, c. 70
3
Riyazus-S
əadət, səh. 100
4
Şeyx Məhəmməd Xəzəri Bək, əd-Duvlətul-Abbasiyyə, Beyrut, 1406/1986
277