Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aləmlərə rəhmət ”, “Hidayət rəhbəri ”, “Son Peyğəmbər ”, “Böyük bir əxlaq sahibi
- “Sənə Quranı nazil edən odur. Onun bir hissəsi Quranın əslini, əsasını təşkil edən möhkəm
- “...Gücü çatan hər bir kəsin həccə gedib o evi ziyarət etməsi insanların Allah qarşısında borcudur.” 24
[12]
• “Həqiqətən bizim hədislərimiz qəlbləri dirildir.” 20
Əhli-beytinin (ə) hədislərini əzbərləməkvə onları qoruyub saxlamaq dinimiz üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki hədislərdəQurani-kərimi izah edən və hətta orada olamayan, lakin icra edilməsi müsəlmanlara vacib olan bəzi hökmlərinyerinə yetirilməsini göstərən ayinlər vardır. Şübhəsiz ki, hədis və ya sünnənin qorunub saxlanması və təbliğ edilməsi dinin zəruri məsələlərindən olmasaydı, nə Allah Qurani-kərimdə Peyğəmbərə (s) və onun Əhli-beytinə (ə) tabe olmağı vacib buyurar, nə də Məsumlardan (ə) bu qədər hədislər nəql olunardı. Deməli, yuxarıda göstərilən ayə və hədislər bizə Allahın hökmü ilə Peyğəmbərin (s) hökmünün eyni olduğunu, Peyğəmbərə (s) itaət etməyin Allaha itaət etmək olduğunu, Peyğəmbərdən (s) üz çevirməyin insanın kafirliyə dəlalət etdiyinə, bir sözlə Peyğəmbərin (s) sünnəsi ona nazil olan Qurani-kərimin açıqlanması olduğunu aydın edir. Hədislərin Qurani-kərimlə bərabər olması və onu izləməsi, həmçinin şəriətin bir qisminin Qurani-kərimin gətirdiklərindən, digər bir qisminin isə Peyğəmbərin (s) qoymuş olduğu sünnədən ibarət olduğu inkaredilməz bir həqiqətdir. Əbəs deyildir ki, hədislər Qurani-kərimi izah etdiyi üçün İslam alimləri ona “vəhyi-qeyri-mətluvv” (oxunmayan vəhy), Qurana isə “vəhyi-mətluvv”(oxunan vəhy) demişlər. 21
Qurani-kərim bizə Peyğəmbərin (s) sözlərinin vəhy altinda olduğunu, bütün xəta və nöqsandan uzaq olduğunu bəyan etməkdədir. Əgər Peygəmbərin (s) haqqında nazil olan ayələrə bir daha baxsaq, o Həzrətin “Aləmlərə rəhmət”, “Hidayət
edildiyinin şahidi olacağıq. Məlumdur ki, Məhəmməd peyğəmbər (s) özündən əvvəl göndərilən peyğəmbərlərdən (ə) fərqli məziyyətlərə malikdir. Bu məziyyət və üstünlüklərdən biri də o Həzrətin qoyduğu sünnənin qiyamətə qədər yaşayacağıdır. Deməli,İslam ümməti inanc və hökmlərdə hədislərə tabe olmalıdırlar, əks təqdirdə İslam dini məhv olub aradan gedər, insanlar isə dünya və axirətdə zəlil və rüsvayedici əzaba düçar olarlar. Hətta İslam alimlərinin bəziləri, o cümlədən Əvzai “Sünnənin Kitaba olduğundan çox, Kitabın sünnəyə ehtiyacı vardır” demişdir. 22 Sözün əsl mənasında bəzi İsam alimlərinin belə söz deməsi əbəs deyildir. Çünki hədis və ya sünnə hər mövzuda şəriətin əsas vasitəsidir. Həmçinin məlumdur ki, Qurani-kərimdə keçən bəzi ayələr mütəşabeh (idrakdan kənar) ayələrdir. Bu barədəQurani-kərim belə bəyan edir:
Digər qisim ayələr isə şəri hökmləri formul şəkildə bəyan edir. Məsələn, Qurani-kərim belə bəyan edir:
19 əl-Xisal, səh. 116 20 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, c. XX, səh. 213 21 Nəvəvi, Riyazüs-salehin, c. I, səh. 15-16 22 Cameu bəyanil-elm, c. II, səh. 101 23 Ali-İmran-7 [13]
Allah qarşısında borcudur.” 24 Qurani-kərim ayələrinin açiqlayıcı olması, hər şeyi bəyan etməsi inkaredilməz bir həqiqətdir. Amma onu daim oxuyan və dinləyən insanların anlayış səviyyələri fərqli olduğu üçün onu təkbaşına oxuyub dürüst şəkildə başa düşmək qeyri-mümkün bir işdir. Belə olan halda onu insanlara başa salan bir qüvvəyə ehtiyac vardır ki, bu da heç şübhəsiz ki, Peyğəmbər (s) və onun Əhli-beytidir (ə). Əlbəttə ki, Peyğəmbərin(s) və digər Məsumların (ə) Qurani-kərimi açıqlayıb izah etməsi Qurana əksiklik və qüsur gətirməz, əksinə bu izahlar sayəsində bəndələrin o uca Allaha necə ibadət edəcəkləri öyrənilmiş olacaqdır. Buna görə də alimlər: “Sünnəsiz müsəlmanlıq mümkün deyildir” demişlər. 25
biri olan, böyük ictimai-siyasi mahiyyət kəsb edən həcc ziyarəti haqqında müsəlmanlara xüsusi göstəriş vardır. Göründüyü kimi burada həccin necə ziyarət edilcəyi, ziyarət zamani zəvvarların hansı əməlləri icra edəcəyi haqqında heç bir məlumat verilmir. Halbuki bu böyük dini ayinin içərisində elə əməllər vardır ki, insanın onların birini belə yerinə yetirməməsi onun ziyarətinin batil olmasına səbəb olar. Bəs bu icrası vacib olan əməlləri hansı yolla əldə etməliyik sualına Məsumların (ə) hədisləriylə deyə cavab verəcəyik. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi,müsəlman fəqihləri (hüquqşünasları)sünnənin (hədisin) qoyduğu qaydaya əməl etməkelə Qurani-kərimin qoyduğu qaydaya əməl etməkdir deyirlər. Çünki sünnə ilə (hədislə) əməl etmənin vacib olduğunu göstərən Qurani-kərimdir. Qurani-kərim daha ümumi, hədisi-şərif isə daha xüsusidir. Burası da bir həqiqətdir ki, Allahona və axirət gününə iman gətirən, onu çox zikr edənlər üçün Peyğəmbərini(s) öndər, sünnəsinə əməl etməyi vacib və mənəvi hidayətini də bir örnək etmişdir. 26
kərimdən sonra ikinci dəlil olduğu barədə icma etmişlər. Görkəmli İslam alimi, məşhur hədisşünas Məhəmməd bin İdris əş-Şafei (öl.820) yazır: “Sünnələrin Qurani- kərimdə mütləq bir əsli vardır.” 27
Yuxarıda göstərilən bütün ayə və hədislərdən belə nəticəyə gəlmək olur ki, sünnənin (hədisin) Qurani-kərim qarşısında üç vəzifədə olduğu inkaredilməz həqiqətdir:
yönü ilə Quranın hökmünə uyğun bəyanat verər. 2) Təfsir və bəyan: hədis Quranda keçən hər hansı bir hökmü hər hansı bir yöndən açıqlayar, yəni orada olan mücməl (mənası gizli) və müşkül (mənası dərkedilməz) mənaları izah edər.
24 Ali-İmran-9 25 Riyazüs-salehin, c. I, səh. 17 26 Sübhi əs-Saleh, Hədis elmləri və Hədis istilahları, səh. 251 27 həmin mənbə, səh. 252 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|