Qazax xalq qəhrəmanlıq dastanı

 
110 
“Nə olacaqdır? Belə 
3490.  Qız Qarlıqa qəmləndi: 
“Varır, qoy varsın qonur” 
Üçləri də birlikdə, 
Hündür təpəyə qalxdı, 
Kobiktinin üstündə, 
Doqquz sıralı dəbilqə, 
Çapsan-qılınc götürməz. 
Atsan güllə də deşməz. 
Koblan igid batıra, 
Gözəl Qarlıqa söylədi: 
 3500. “Burada bircə yol var, 
Gərək onu öldürək, 
Göbəyinin yanından, 
Gərək dörd deşik açaq. 
Qoy ordan küləkləsin, 
Sən sərrast atıcısansa, 
Onu düz göbəkdən at. 
Yoxsa iş olar fəna, 
Tək xudaya tapşırdı, 
O igid Koblandını. 
3510. Qaraman eşidib bu sözü, 
İçini qorxu aldı, 
Qarlıqayla Qaramanı, 
Koblan önə göndərdi. 
Gözləyib Kobiktini, 
Koblandı yalqız qaldı. 
İlxını tək sürürdü, 
Oxun hazır tuturdu. 
Kobikti haçan gəlir?!  
Gözləməyə başladı. 
3520. Qalaya qaçan beşyaşlı 
Bu qonur atın təpiyin 
Səsin eşitcək Kobikti, 

---

 
111 
Yamanca qəzəbləndi, 
Biləndə qız gedibdi, 
Kobikti özündən çıxdı. 
Kəhər atın yəhərlədi, 
Ona su, həm yem verdi. 
At başı boyda sancağı, 
Kobikti əlinə götürdü, 
 3530. Cəld öz atına mindi. 
“Gələrəm, ya gəlmərəm, 
Bu indi məlum deyil” – 
El ilə vidalaşdı, 
Adət tələb edən tək. 
İlxısını aparan, 
Yağı ardınca vardı. 
Hündür aşırımlardan, 
Əcəbcə ötüb keçdi, 
Öz doğmaca elində, 
 3540. Tanınan bir ər idi. 
Şolpan ulduz batanda, 
Qızarıb gün çıxanda, 
Güclü dağ selləri tək, 
Dəbilqəsin parlatdı. 
Koblandıdan az kənar, 
Kobikti ötməyə başladı. 
Kobiktini görən an, 
Koblan ayağa qalxdı. 
Var gücüylə səsləyib, 
 3550. Ona “Bəri gəl” dedi, 
Sonra isə söylədi: 
Kamanın alıb ələ, 
Yayın yaxşıca çəkdi. 
“Sınan qolum, sındımı? 
Çıxan gözüm, çıxdımı? 
Canının sonu gəldimi? 

---

 
112 
Ömrüm burda bitdimi? 
Sizə sığındıqlarım, 
İxlas ata, Şəşti Əziz, 
 3560. Yeddi müqəddəs pirim, 
Məndən üz döndərdiniz?! 
Yalqızlıq var başımda, 
Yoldaşım yox yanımda, 
Belə dərd görməmişdim, 
Bunca belə yaşımda. 
Siz ey müqəddəs pirlər, 
Məni dərdə saldınız?! 
Bir sənə sığınmışam, 
Yaradanım, sən Xudam! 
 3570. Bunu deyib Koblandı, 
Dəbilqəyə qol saldı, 
Bir yox, çox dəfə saldı, 
Lap çoxluca ox saldı, 
Batır oxunun ucunda, 
Kiçik koma yanırdı. 
Yəhərdənsə yuxarı, 
Kobiktinin göbəyi, 
Qız bu yeri deyirdi. 
Ölər bu yerdən dəysə, 
 3580. Vıyıldayıb gedən ox. 
Düz nişangaha dəydi, 
Koblan bir ox da dartdı, 
Dartdı, sərrast da atdı. 
Bu oxsa – iri oxdu. 
Kobiktiyə tuş, oxdu, 
Yaman pis günə düşdü. 
Kobiktinin bədəni, 
İki yerə bölündü. 
Aşağısı at üstə, 
 3590. Yuxarı oxla bir düşdü. 

---

 
113 
Bax, burda Koblandının, 
Bəxti yaxşı gətirdi. 
Pirlər də kömək etdi, 
Koblanı xilas etdi, 
Ərdəmini göstərdi, 
Yerə düşmüş üst hissə, 
Kobikti batırın bədəni, 
Hər iki əlləriylə, 
Toppuza can atırdı. 
 3600. Bədənin bir hissəsi. 
At yüyənindən tutdu. 
Oxla yanaşı düşmüş, 
Onda güc qalmamışdı. 
Yan-yörəsinə baxdı, 
Koblandı yaxınlaşdı, 
Gördü Kobikti üçün, 
Gəlib axır zamandı. 
 Sövdəgər satar xırım-xırda, 
“Qız-düşməndir” deyiblər, 
 3610. Bu atalar sözüdür, 
İki əli ilə Kobikti, 
Saqqalını yolurdu. 
Qaçmağa çarəsi yox, 
Dost köməyinə ümid yox. 
Əlliyi altın poladdan, 
Koblan yağının başın kəsdi, 
Bilmədən yerə yıxıldı. 
Nə edəsən belədi, 
Atasın öldürməyə, 
 3620. Belə fərman verən qıza. 
Kobiktini öldürüb, 
İşin yerinə yetirib, 
Qonuru yedəyə alıb, 
Düz yol ilə çapırdı. 

---

 
114 
Qarlıqanı görüncə, 
Sanki ipəyə döndü, 
Qarlıqayla birlikdə, 
Əylənib oynadılar. 
Koblanla birgə ölsəm, 
 3630. Başqa arzum yox, Allah, 
İndi yolları düşüb, 
Hündür dağ silsiləsinə, 
Qurumuş çay səmtindən, 
Seil oğlu Qaramanı, 
Yaxınlaşıb gördülər, 
O, anların gözləyir. 
Çıxaraq qarşıladı, 
Ağır işi həll edər, 
Batır qeyrət göstərər. 
 3640. Qəniməti gəl bölək. 
Qəniməti mənə ver, 
Koblan sonda söylədi: 
“Yağ-bal mənəm, qardaşım, 
Kobiktinin ilxısın, 
Gəl sən bölmə, qardaşım”. 
Bu vaxt Qaraman söylədi: 
Mal satdım bazar bezinə, 
İlxım Arka otlağında, 
Yaman, yaxşı, de sən də, 
 3650. Mən də inanım sənə. 
Qənimətinə çatdım, 
Nə dayandım, nə yatdım, 
Oldu bu qənimətim, 
Kobikti qızı Qarlıqa. 
Gördüm Kobikti öldü, 
Öldürüb geri döndüm. 
Kobikti qızı Qarlıqanı, 
Sonra mənə verginən. 

---

 
115 
Koblan sonda söylədi: 
 3660. “Qurtqam baxan Tayburıl 
Bax, indi altımdadı, 
Düşmənə qalib gəldim. 
On üç yaşa gəlincə 
Başıma çox şey gəldi. 
Kobiktidən çox çəkdim, 
Çox işlərdən qurtuldum, 
Qalib gəldim düşmənə, 
Kömək etdi Qarlıqa. 
Ata-ana, el-yurdun, 
 3670. O, atdı mənə görə. 
Böyük oldu faydası, 
Kobikti ilə vuruşdan, 
Qarlıqa çıxış tapdı. 
Gördü Kobikti öldü, 
Tanrım mənə bəxt verdi. 
Xidməti bəlli oldu, 
Neyçün mən onu öyüm. 
Özü nə istəyir verim, 
Lakin bunu da deyim. 
 3680. Qarlıqa qulaq asdı, 
Qaraman gəlib söylədi: 
O Munlık, Zarlık*! – dedi. 
Düyənin görkü nərlikdi. 
Yükün altında sandıq. 
Gözəlcə Qarlıqanın, 
Əlindən tutub yönəldi. 
 “Kürdasçan*
 
verdi – mən aldım”, 
Dostluğa da yol saldım. 
Onun üç yaşlı atın, 
3690. Göy otla yedizdirdi. 
Bəyin qızı geyinir, 
Daim bahalı paltar. 

---