Qrup: 419a buraxiliş İŞİ Mövzu

Koaqulyasiya çirkab suların təmizlənməsində kiçik dispersiyalı qarışıqların (çirklərin) və emulsiya edilmiş maddələrin çökməsini sürətləndirmək üçün istifadə olunur. Koaqulyasiya zamanı dispers hissəciklərin koaqulyantlarla qarşılıqlı əlaqəsi və onları aqreqat halına birləşdirməsi nəticəsində dispers hissəciklərin böyüməsi baş verir [şəkil 2.6]. Koaqulyasiya sudan kolloid hissəcikləri, yəni ölçüsü 1 - 100 mikron olan hissəcikləri çıxarmaq üçün daha effektlidir. Suda olan koaqulyantlar lopa əmələ gətirir, onlar da ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında tez bir zamanda çökürlər. Lopalar kolloidal və qatı maddə hissəciklərini tutmaq və yığmaq qabiliyyətinə malikdir. Belə ki, kolloidal hissəciklər zəif mənfi yükə və koaqulantların parçaları zəif müsbət yükə malik olduğundan, onların arasında qarşılıqlı cazibə yaranır. Kolloidal hissəciklərin koaqulyasiyasını əmələ gətirmək üçün müsbət yüklü ionları əlavə etməklə onların potensiallarını kritik qiymətə endirmək lazımdır. Beləliklə, koaqulyasiya zamanı kolloid hissəciklərin elektrik yükləri ilə neytrallaşdırılması səbəbindən onların destabilizasiyası baş verir [20]. Koaqulyantlar kimi ən çox istifadə edilən alüminium sulfat 18 , alüminium oksixlorid Cl və s. maddələrdir.
Çirkab sularının mineral koagulantlarla reagent təmizlənməsi aşağıdakı çatışmazlıqlara malikdir.
- koaqulyantların nisbətən böyük dozaları (məsələn, kanalizasiyanın birinci sistemi üçün alüminium sulfatın dozası 40 mq/l, ikinci sistemi üçün - 95 mq/l);
- təmizlənmiş suda SO-2 və Cl-1 ionlarının yüksək miqdarı, bu da suyun təkrar istifadə edilməsi zamanı su təchizatının dövriyyə sistemlərinin korroziyasına səbəb olur;
- Yüksək nəmlikli çöküntülərin əhəmiyyətli miqdarda həcminin əmələ gəlməsi, bu çöküntülərin susuzlaşdırılması çətinləşir. Hal-hazırda mineral koaqulyantları üzvi və qeyri-üzvi mənşəli yüksək molekullu flokulyantlarla əvəz edirlər.

Şəkil 2.6. Koaqulyasiya prosesinin sxematik təsviri
Flokulyasiya zamanı koaqulyasiyadan fərqli olaraq qatı maddə hissəciklərin aqreqasiyası (birləşməsi) yalnız hissəciklərin birbaşa təması zamanı deyil, həm də flokulyant hissəcikləri üzərində adsorbsiya edilmiş molekullarının qarşılıqlı təsiri nəticəsində baş verir. Flokulyasiya, alüminium və dəmir hidroksidlərin lopalarının yaranma prosesinin intensifikasiyası üçün, onların çökmə sürətini artırmaq məqsədilə aparırlar. Flokulyantların istifadəsi koaqulyantların dozasını azaltmağa imkan verir, koaqulyasiya prosesinin davametmə müddətinin azalmasına imkan verir və meydana gələn lopaların çökmə sürətini artırmaq olur. Çirkab suların təmizlənməsi üçün təbii və sintetik flokulyantlardan istifadə olunur. Təbii flokulyantlar kimi, nişasta, dekstrin, eterlər, selülozlar və s .istifadə edilir. Aktiv silisium dioksid (x y O) ən çox yayılmış qeyri-üzvi flokulyantdır. Sintetik üzvi flokulyantlardan, poliakrilamid [-CH2-CH-CO , texniki poliakrilamid və hidroliz olunmuş poliakrilamid ən çox istifadə olunur. Flokulyantın tərkibi və dozasını seçərkən onun makromolekullarının xüsusiyyətləri və dispers hissəciklərin təbiəti nəzərə alınır. Məsələn, Neft Emalı Zavodlarının çirkab sularının təmizlənməsi üçün poliakrilamidin tövsiyə olunan dozası 1,7 mq/l-dir [20,21].
Koaqulyasiya və flokulyasiya proseslərini aparmaq üçün lopa əmələ gətirən müxtəlif konstruksiyalı mikserlər və kameralar, reagent qurğuları və dozalaşdırıcı qurğular, ölçmə cihazları istifadə olunur. Neft Emalı Zavodlarının koaqulyasiya olunmuş neft tərkibli çirkab sularını çökdürücü-durultma tikililərindəki filtrlərdə təmizləmək olar (kontakt koaqulyasiya).
Flotasiya neftlə və ya çirkab sularının hava qabarcıqları ilə təmizlənməsidir [Şəkil 2.7]. Flokulyasiya, yığılmağı təşviq edən və hissəciklərin çökməsinə kömək edən qarışdırma üsuludur. Su sütununda hərəkət edən qaz, həll olunmayan daxilolmaları tutur və mayeni çirkləndiricilərdən effektiv və nisbətən ucuz təmizləməyə imkan verir. Təmizləmə sisteminin keyfiyyətini artırmaq üçün əlavə olaraq aktiv kimyəvi maddələrdən istifadə edilə bilər. Məsələn, bu məqsədlə üzvi maddələrin hava qabarcıqları ilə daha yaxşı birləşməsinə kömək edən və pH dəyərlərini normallaşdıran müxtəlif içkilərdən uğurla istifadə edilə bilər. Prosesini sürətləndirmək üçün koaqulyantlar da istifadə edilə bilər. Bu məqsədlə dəmir və alüminium duzları istifadə olunur. Ən çox istifadə edilən koaqulyant alüminium, ( )₃·14 O-dur [20].
Kimyəvi reaksiyası:
(SO>₄)₃ · 14 O → (OH)₃(s)+6 + 3 ⁴ + 8H₂O

Şəkil 2.7. Flotasiya qurğusu və sxemi
Çirkləri daha yaxşı tutmaq üçün incə hissəciklərdən lopa əmələ gəlməsinə kömək edən flokulyantlardan da istifadə olunur. Flotasiya tullantı sularının təmizlənməsinin ən müasir və təhlükəsiz üsullarından biridir, lakin bu metodun çatışmazlıqları da vardır.