Qubadlinin yer- yurd adlari (mononimleri). pdf

 
 
235 
Nəticə 
 
Qubadlı rayonu ərazisində olan toponimləri 
təhlil edərkən belə  nəticəyə  gəlmək olur ki, ərazidə 
bütün adlar türk mənşəlidir. Yad dildə heç bir topo-
nimə rast gəlinmədi.  
Qafqaz dillərinə aid heç bir hibrid toponimə rast 
gəlinmədi.  
Araşdırmalar nəticəsində müəyyən olur ki, Qıp-
caq, Hun, Sak, Aylandur, Quqar, Xələc tayfalarının 
adları bir çox toponimlərdə  əks olunmuşdur. Məsə-
lən: Xocahun, Hundiverd, Hat, Əliyanlı, Abdalanlı, 
Həkəri, Ləpəheyranlı və s.  
Araşdırılmış  ərazilərdə heyvanat və bitki aləmi 
ilə bağlı olan bir çox oykonim, oronim, hidronimlər, 
onların totemlərindən törəmələr çoxluq təşkil edir. 
Məsələn: Əjdaha qaya, Maraluçan və s. Daha maraq-
lısı odur ki, bir bir çox qədim toponimlər başqa 
toponimlərin içərisində özünü qoruyub saxlamışdır. 
Məsələn: Quşçu, Pəyhan, Xanəyə və s.  
Toponimlərin tərkibində olan sözləri araşdırar-
kən camaatımızın dilindəki morfoloji xüsusiyyəti, 
qədim mədəniyyət nümunələrini aşağıda qeyd olu-
nanlardan açıq-aşkar görürük.  
1. Hal, hərəkət, vəziyyət bildirən sözlərdən törə-
nənlər: Baharölən, Qəbilölən, Qoçaşan,  Əlibiçən, 
Dəvəuçan, Səməddüşən və s.  

---

 
 
236 
2. Ad bildirən sözlərdən toponimlər: Əliqulular, 
Muradxanlı, Qarakişilər və s.  
3. Totonim və zoonimlərdən törənənlər:Söyüdlü, 
Çinarlı, Ardıclı, Arpalı, Maraluçan, Tülkülü, Hallı və s.  
4.  Hidronimlərin oykonimləşməsindən törənən-
lər:  Güllə bulaq, Güllü bulaq, Qotur bulaq, Qara 
bulaq, Kor bulaq, İsti bulaq və s.  
5. Dini, müqəddəs  məfhumlardan törənənlər: 
Mollabürhan, Mollalı, Mirlər, Əfəndilər.  
6. Hidronimlərdən törənən su mənbələrinin adla-
rı: Dərə bulaq, Yazı  Kəhrizi, Sulu dərə, Bəxtiyarlı 
çayı, Xallava çayı və s.  
7.  Əlamət və keyfiyyət bildirən sözlərdən törə-
mələr: Ala dağ, Aladin, Qarakaha, Sarı bulaq, 
Ağyol, Sarıyoxuş, Sarıdərə, Qara Güney və s.  
8. Kəmiyyət bildirən sözlərdən törəmələr: Qırx-
arşın quyu, Yeddi bulaq, Qoşa bulaq, Göllər. 
9. Qara sözündən düzəlmiş toponimlər rayon 
ərazisində daha çoxluq təşkil edir. Qaranlıq  dərə, 
Qara quzey, Qara güney, Qara daş, Qara qaya və s.  
10. Mikro toponimlərə  əlavə olunan: “Böyük”, 
“Yan”, “Alt”, “Üst”, “Qabaq” dal və s. istiqamət 
bildirən sözlərdən törəmələr.  
Qılınctəpənin yanı, Ziyarətin üstü, Qalanın qaba-
ğı, Şor bulağın arxası, Qara qayanın üstü, Çinarların 
böyrü və s.  

---

 
 
237 
İnformatorların adları. 
 
1.  Abdullayev Hacı Saray kəndi- 54 yaş 
2.  Abbasov Vahab Kavdadıq kəndi- 70 yaş 
3.  Bədəlov Əyyub Dəmirçilər kəndi- 70 yaş 
4.  Eyvazov Elşad Tarovlu kəndi- 60 yaş 
5.  Ələsgərov Əli Hal kəndi- 75 yaş  
6.  Əliyev Allahverdi Teymur Müskanlı kəndi- 64yaş 
7.  Əliyev Bəhrəm Mərdanlı kəndi- 83 yaş 
8.  Əliyev Kamil Cibikli kəndi- 76 yaş 
9.  Əliyev Razim Çardaxlı kəndi- 66 yaş 
10. Əhmədova Almas Xallava kəndi- 62 yaş 
11. Əhmədov Kamil Diləli Müskanlı kəndi- 63 yaş 
12. Əhmədov Məhəmməd Muradxanlı kəndi- 77yaş 
13. Yaqubov Sabir Mahruzlu kəndi- 68 yaş 
14. Şirinov Rasim Hal kəndi- 63 yaş 
15. Hadıyev Həsən Qaralar kəndi- 73 yaş 
16. Hüseynov Akif Göyərcik kəndi- 74 yaş 
17. İmanov Vidadi Çərəli kəndi- 56 yaş 
18. İslamov Xasay Xəndək kəndi- 89 yaş 
19. İsmayılov Surxay Dondarlı kəndi- 67 yaş 
20. İsmayılov Telman Əyin kəndi- 74 yaş 
21. Qurbanov Əvəz Xələc kəndi- 86 yaş 
22. Mehdiyev Şirin Qəzyan kəndi- 67 yaş   
23. Məmmədov Qulam Qayalı kəndi- 83 yaş 

---

 
 
238 
24. Məmmədov Yavər Hacılı kəndi- 60 yaş 
25. Mir Həmid Hacılı kəndi- 85yaş 
26. Şahməmmədov Ədalət Aşağı Cibikli kəndi- 64 yaş 
27. Dəmirov Qafqaz Mahmudlu kəndi- 63 yaş 
28. Babayev Mehbalı Xallava kəndi- 74 yaş 
29. İsayev Yusif Saray kəndi- 75 yaş  
30. Sevi Sevdimalıyev Göyyal kəndi- 73 yaş 
31. Piriyev Müslüm Tatar  kəndi- 80 yaş 
32. Şirinov Zəfər Əyin kəndi- 63 yaş  
33. Ağayev Qəhrəman Xələc kəndi- 76 yaş 
34. İsayev Vasif Saray kəndi- 70 yaş 
35. Əlirzayev Vahid Qilican kəndi- 67 yaş 
36. Əfəndiyev Hacı Həmdulla Dondarlı kəndi- 61 yaş 
37. Elbrus Qayalı Qayalı kəndi- 60 yaş 
38. Firdovsi Cəfərxan Yuxarı Mollu kəndi- 62 yaş 
39. Əsədov Ədalət Göyyal kəndi- 57 yaş 
40. Qasımov Zakir Yuxarı Xocamsaxlı kəndi- 58 yaş  
41. İsgəndərov İzzət  Qarağac kəndi- 58 yaş 
42. İmanov Əbdüləli Y. Mollu kəndi- 60 yaş 
43. Nəcəfov Yelmar Hacılı kəndi- 57 yaş 
44. Hüseynova Nabat Mirlər kəndi- 54 yaş 
45. Mustafayev Asif Qaralar kəndi- 67 yaş 
46. Cəfərov Əhəd Mahruzlu kəndi- 68 yaş 
47. Orucov Möhlət Diləli Müskanlı kəndi- 59 yaş 
48. Rüstəmov Süleyman Mahmudlu kəndi- 85 yaş 

---

 
 
239 
49. Sarıyev Loğman Mahmudlu kəndi- 67 yaş 
50. Şəkərəliyev Arif Başarat kəndi- 83 yaş 
51. Bədəlov Ərşad  Dəmirçilər kəndi- 70 yaş 
52. Süleymanov İlyas Qubadlı şəhəri- 62 yaş 
53. Qəhrəman Ağayev Mustan kəndi- 76 yaş 
54. Bayramov Bayram Mirlər kəndi- 87 yaş 
55. Abbas Məmmədov Qayalı kəndi– 70 yaş 
56. Bayramov Çingiz Çardaxlı kəndi- 81 yaş 
57. Eldar Xanlaroğlu Göyərcik kəndi- 60 yaş 
58. Allahverdiyev Allahverən Aşağı Mollu kəndi -56 yaş 
59. Hüseynov Qurban Qayalı kəndi- 82 yaş  

---

 
 
240 
Ərazi icra nümayəndəlikləri 
 
1.  Zərqəm İsmayılov Məlikəhmədli kəndi  
2.  Azər İbadov Milanlı kəndi 
3.  Rafiq İsmayılov Mollu kəndi 
4.  Telman Cabbarov Zilanlı kəndi 
5.  Cəfər Rəsulov Mehrili kəndi 
6.  Mehman Adıgözəlov Novlu kəndi 
7.  Mehman Talıbov Çardaxlı kəndi 
8.  Xanış Cəfərov Tatar kəndi 
9.  Azad Hüseynov Zor kəndi 
10. Ramiz Quliyev Ulaşlı kəndi  
11. Qadir Mikayılov Həmzəli kəndi  
12. Şahkərən Mahmudov Muğanlı kəndi 
13. Rəhim Məmmədov Qarakişilər kəndi 
14. Aslan Şahbazov Novlu Gürcülü Mərzə kəndləri 
15. Vahab Abbasov Qaralar kəndi 
16. Əyyub Bədəlov Dəmirçilər kəndi 
17. Novruz Fərzəliyev Qayalı Abdalanlı kəndi 
18. İmanqulu Şahmurdov Qubadlı şəhəri  
19. Mahir Seyidbəyli Xudlar kəndi 
20. Etibar Mehdiyev Tarovlu kəndi 
21. Oktay Əsgərov Xələc kəndi 
22. İsmayıl Məmmədov Xıdırlı kəndi 
23. Fazil Əsədov İşıqlı kəndi, Muradxanlı kəndi 
24. Hüseyn Bəylərov Göyərcik kəndi 
25. Valeh Rüstəmov Xanlıq kəndi 
26. Həzi Həziyev Qəzyan kəndi 

---

 
 
241 
İstifadə olunmuş ədəbiyyat 
(Azərbaycan dilində) 
 
1.  Abdullayev Ə., Seyidov J., Həsənov A., “Müasir  
Azərbaycan dili (sintaksis)” Bakı, Maarif, 1972, 456 s. 
2.  Adilov M. “Niyə belə deyirik?” Bakı.1974, 199 s. 
3.  Adilov M. “Azərbaycan zoonimləri haqqında” 
4.   S.M. Kirov adına ADU-nun elmi əsərləri 2,  
 1979, 
s. 
14-20. 
5.  “Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.”  
Bakı.1964, 480 s. 
6.  “Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti.” (II cild)  
Bakı. 1980, 576 s. 
7.  “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti” Bakı. 1975, 600 s. 
8.  “Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlənən ərəb və 
fars sözlərinin lüğəti” Bakı. Maarif. B. 1981, 280 s. 
9.  “Azərbaycan SSR-in inzibati-ərazi bölgüsü” (VI 
nəşr) Bakı.Azərnəşr, 1979, 220 s. 
10. “Azərbaycan onomastikası problemləri” (I cild), 
Bakı. 1986. 
11. “Azərbaycan onomastikası problemləri”. (II cild), 
Bakı. 1988, 308 s. 
12. “Azərbaycan tarixi” (I cild) Bakı. 1958, 422 s. 
13.  Bağırov Q.Ə. “Ermənistan SSR Sisyan rayonu” 
14.  Namiz “Azəri şivələri” dissertasiya. Bakı. 1966, 326 s.  
15.  Bakıxanov A. “Gülüstani-İrəm”. Bakı. 1951, 253 s. 

---

 
 
242 
16. Bünyadov Z.M. “Azərbaycan Atabəylər dövləti”. 
Bakı. 1985, 268 s.  
17. Bünyadov Z.M. “Azərbaycan VII-IX əsrlərdə” Bakı. 
Azərnəşr. 1989, 336 s. 
18. Vəzirov N. “Seçilmiş əsərləri” Maarif.  
Bakı. 1976, 76 s.  
19. Vəliyev K. “Dastan poetikası” Bakı.Yazıçı.  
1984, 223 s. 
20. “Qaçaq Nəbi” dastanı. Bakı. 1961, 372 s. 
21. Eyruz Məhəmmədov “Bir kəndin camaatı”  
22. Yaşar Fətiyev “Dolub daşan Qubadlım”. Bakı 2004  
23. Razim Əliyev “Türk-şumer dünyagörüşü və dil” 
2005 
24. Yaqub Mahmudov, Malik İsakov “Qubadlı”  
Bakı 2013 
25. Elbrus Şahmar “Mənim kövrək Qubadlım” 
26. Qurbanov A.M. “Azərbaycan onomastikası” 
Bakı. 1986, 116 s. 
27. Qurbanov A.M. “Azərbaycan dilinin 
onomalogiyası” Bakı. Maarif 1988, 596 s.  
28. Qurbanov A.M. “Müasir Azərbaycan ədəbi dili” 
Bakı. Maarif 1985, 408 s.  
29. Qurbanov A.M. “Azərbaycan dili onomastik leksika-
sının tədqiqi problemləri” 
30. Azərbaycan SSR EA-nın xəbərləri. Dil, ədəbiyyat və 
incəsənət seriyası. 1987, 4,36-39 s. 
31. Dəmirçizadə Ə. “50 söz”. Bakı. 1963, 104 s. 

---

 
 
243 
32. Əsədov Ə.N. “Toponimlər coğrafi xəritələrdə”  
Bakı. 1985, 82 s.  
33. Əsgərov N. “Azərbaycan dilində hidronimlər” 
Namizədlik disseratasiyası. Bakı. 1986, 20 s. 
34. Əhmədov T. “Azərbaycan poletonomiyası”  
Bakı. 1985, 87 s. 
35. Əhmədov T. “El obamızın adları”. Bakı. 1984,  
125 s. 
36. Əhmədov T. “Azərbaycan poleotonomiyasında 
qədim leksik-semantik elementlər”. AFM. 1984, 
169-178 s. 
37. Zeynalov F. “Türkologiyasının əsasları” Bakı. 1981, 
344 s.  
38. Yusifov Y, Kərimov S. “Toponimikanın əsasları” 
Bakı. 1981, 344 s.  
39. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı. Bakı.1988, 265 s. 
40. “İzahlı coğrafi adlar lüğəti” Bakı. 1960, 266 s.  
41. İsrafilov R.D. “Azərbaycan dilinin onomatikası” 
Bakı. 1987, 188 s. Məşədiyev Q.İ., Cəfərov Q.H. 
42. Mahmud Kaşğari “Divani Lüğət-it-türk”. 
43. Məmmədov Ə. “Qarayazı düzündən Xəzər dənizinə 
qədər” Bakı. 1079, 109 s.  
44. Məmmədov J. “Orxon-Yenisey abidələrində adlar” 
Bakı. (I hissə). 1979 , 113 s.  
45. Məmmədov J. “Orxon-Yenisey abidələrində adlar” 
Bakı. (II hissə) 1981, 103 s. 

---

 
 
244 
46. Məmmədov H. “Dəftəri-müfəssəli-əyaləti” Tiflisdə 
yer adları. AFM. 1984, II buxar. Səh. 156-162. 
47. Mirzəzadə H. “Azərbaycan dilinin tarixi morfolo-
giyası” Bakı. 1962, 372 s.  
48. Y.B.Yusifov, S.K.Kərimov “Toponomikanın əsas-
ları” 1987, səh 72,73  
49. Nemətova M., Heydərov M., “Nadir tapıntı” “Elm 
və həyat” jurnalı. 1977, səh 5, 9. 
50. Nəbiyev N. “Coğrafi adların mənşəyi” Bakı. 
Azərnəşr. 1965, 75 s. 
51. Rüstəmov Ə. “Oğuz etnotoponimi haqqında”  
52. “Azərbaycan dilçiliyinin aktual problemləri” Gənc 
dilçilərin respublika konfransının materialları. Bakı. 
Elm 1989, s. 27-29. 
53. Seyidov M. “Azərbaycan mifik təfəkkürünün qay-
naqları” Bakı. 1983, s. 282.  
54. Seyidov M. “Azərbaycan xalqının soykökünü 
düşünərkən” Bakı. Yazıçı 1989, 496 s.  
55. Seyidov M. “Dədə Qorqud qəhrəmanlarının kökünü 
düşünərkən”. “Elm və həyat” jur. 1987, 1, s. 16. 
56. Seyidov M. “Soykökümüzü düşünərkən”. “Ulduz” 
jur. 1988, 4 s. 88-89. 
57. Xəlilov Ş.X. “Əsrarnamənin dili” Bakı. 1988, 14 s. 
58. Sümər F. “Oğuzlar”. B. 1992. 
59. Hacıyev T., Vəliyev K. “Azərbaycan dili tarixi” 
Bakı. 1983, 187 s.  

---

 
 
245 
60. Hacıyev T. “Azərbaycan qədim onomastikasına 
dair” AFM. II buraxılış. Bakı. 1984, 125-136 s.  
61. Cəlilov F. “Azərbaycan dilinin morfologiyası”. 
Bakı. Maarif 1980, 285 s.  
62. Cəlilov F. “Qəmər (Kimmer) tayfaları” “Elm və 
həyat” jur. 1987, 7, s. 24.  
63. Cəfərov S. “Müasir Azərbaycan dili”  
Bakı 1982, 214 s.  
64. Şirəliyev M. “Azərbaycan dialektologiyasının əsas-
ları” Bakı 1968, s. 325.  
65. Q.Qeybullayev “Qədim türklər və Ermənistan” Bakı 
1992 
66. Mir Mehdi Xəzani “Kitabı tarixi Qarabağ”.  
67. Musa Urud “Zəngəzurun toponimləri”.  Bakı 2000 
68. T.Mustafazadə “Qarabağ xanlığı”.  Bakı 2010 
69. İnqilab Quliyev “Qubadlıda qalan günlər”.  
Bakı 2006 
70. Elburus Şahmar “Ocaq yanğısı”. 2004 
 

---

 
 
246 
MÜNDƏRİCAT 
Müəllиfdən
 ..................................................................................................... 4 
 
I Fəsil. Qubadlı qədim Azərbaycan torpağıdır
 ..................... 14 
I. 1. Qubadlı rayonunun coğrafiyası, mövqeyi, yaranma 
və inkişaf tarixi
 ......................................................................................... 21 
I. 2. Əhalisi, sosial-iqtisadi inkişafı
 ............................................. 29 
I. 3. Qubadlının fəxarətlə anılan şəxsiyyətləri
 ...................... 34 
 
II Fəsil. Rayonun oykonimləri
 ........................................................ 46 
II. 1. Hidronimlərdən törənən oykonimlər
 ............................ 119 
II. 2. Memorial oykonimlər
 .............................................................  119 
II. 3. Oronimlərdən törənən oykonimlər
 .................................  120 
II. 4. Coğrafi oykonimlər
 .................................................................. 121 
II.  5. Qubadlı rayonu ərazisində olmuş                     
qədim yurd yerləri
 ................................................................................. 121 
 
III Fəsil. Rayonun oronimləri
 ........................................................ 126 
III. 1. Qubadlı toponiminin mənşəyi haqqında
 ...................  180 
III. 2. Zootoponimlər
 ........................................................................... 209 
III. 3. Antropooykonimlər
 ................................................................  211 
III. 4. Qalaları
 ...........................................................................................  212 
III. 5. Mağaraları (kahaları)
 ............................................................ 213 
III. 6. Körpülər
 ........................................................................................ 213 
III. 7. Rayonun abidələri
 ................................................................... 214 
 
IV Fəsil. Rayonun hidronimləri
 ................................................... 221 
IV. 1. Rayonun bulaqları
 .................................................................. 223 
Nəticə
 ............................................................................................................ 235 
İnformatorların adları.
 ........................................................................ 237 
Ərazi icra nümayəndəlikləri
 ........................................................... 240 
İstifadə olunmuş ədəbiyyat (Azərbaycan dilində)
 ............ 241 
 

---

 
 
247 
 
almanov Çingiz İsa oğlu 14 may 1956-cı 
ildə Qubadlı rayonunun Xələc kəndində 
anadan olmuşdur.  
1975-ci ildə Şuşa Kənd Təsərrüfatı Texnikumu-
nun baytarlıq fakültəsini, 1981-ci ildə Azərbaycan 
Dövlət Bədən Tərbiyəsi və  İdman Akademiyasının 
Pedaqoji fakültəsini bitirmişdir. Çingiz Quliyev 
adına Çardaxlı  kənd tam orta məktəbinin direkto-
rudur. On iki kitabın  -  4 dərslik, 3 dərs vəsaiti,  
5 metodik vəsaitin, I-XI  siniflər üçün fiziki tərbiyə 
üzrə tədris proqramlarının müəlliflərindən biri, eləcə 
də “Xələc iman yeri, möcüzələr ocağıdır”  kitabının 
müəllifidir. 
Hal-  hazırda “Gənclərin mənəvi fiziki tərbiyə-
sində xalq oyun ənənələrinin rolu” dərs vəsaiti və 
“Mütəhərrik oyunlar” dərslik kitabı  Azərbaycan 
Dövlət Bədən Tərbiyəsi və  İdman Akademiyasında 
dərslik kimi tədris olunur. 
Çingiz Salmanov bu və digər xidmətlərinə görə 
“Qızıl qələm”, “Əsrin ziyalısı”, “Əsl pedaqoq, “Xalq 
ziyalısı” diplomlarına, “Yusif Məmmədəliyev mü-
kafatına”, Həsən bəy Zərdabi adına fəxri diplom və 
medala layiq görülüb.  
S 

---

 
 
248 
Çingiz Salmanov
 
 
 
 
QUBADLININ YER - YURD ADLARI 
(Mononimləri) 
 
 
 
Няшриййатын  директору:    Жейщун Хялилов  
 
Корректор:   
 
Günay Atakişiyeva    
Dizayner:                        Вцсаля Гярибова 
Operator:                        Шяфяг Бинйатова
 
 
Техники редактор:            İlahə Lələyevа 
 
 
 
 
 
 
 
 
Чапа имзаланмышдыр:
 
23.05.2015. 
Каьыз форматы 60х84. Офсет чапы 1/16. 
Физики ч.в. 16,5. Тираъ: 200 
Цнван: Сумгайыт шящ., 13-жц мкр. Нийази кцч. 
Е-маил: [e-mail] 
Тел.: [phone].