Diniy aqidaparastlik esa - siyosiy maqsadlar yo‘lida mavjud ijtimoiy
muammolarni ilk, ya’ni mazkur din paydo bo‘lgan paytdagi arkonlar asosida hal
etmoq niyatidagi harakat va qarashlardan iborat. Aqidaparastlar diniy e’tiqod
shakllanishining boshlang‘ich davrida belgilangan, o‘sha zamondagi siyosiy-
ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlarga mos bo‘lgan barcha yo‘l-yo‘riqlarning qa’tiy
hamda og‘ishmay bajarilishini talab qiladilar va shu tariqa diniy oqimlarni
ifodalashda qo‘llanadigan islohot shaklini shart qilib qo‘yadilar.
Diniy ekstremizm - ma’lum siyosiy maqsadlar yo‘lida va din niqobi ostida
mutaassiblar yoki ularning irodasiga ko‘ra ish ko‘ruvchi guruhlar tomonidan olib
boriladigan
o‘ta
ashaddiy
harakatlar
va
qarashlar
majmuini
anglatadi.Boshqacharoq aytganda, diniy ekstremizm - muayyan diniy yo‘nalish
vatashkilotlardagi ashaddiy mutaassib unsurlar siyosiy faoliyatining mafkurasi. Bu
fikrning isboti sifatida «Musulmon birodarlari» va undan ajralib chiqqan ko‘plab
diniy ekstremistik ruhdagi guruh va tashkilotlar tayanadigan asosiy g‘oyalarni
eslab o‘tishimiz mumkin.
Diniy ekstremizmni keltirib chiqaruvchi sabablar: - Dindan foydalanib dinga aloqasi bo‘lmagan siyosiy va boshqa tajovuzlar va
maqsadlarni amalga oshirish uchun intilish;
- Dinni niqob qilib, turli siyosiy mojarolar, ziddiyatlarni keltirib chiqarishga
urinish;
- Inson, millatlarining o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqini emas, balki dinning
yashashga bo‘lgan huquqini e’tirof etish;
1
Каримов И.А. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва
тараққиёт кафолатлатлари. -Т.: «Ўзбекистон», 1997, 51- бет
23
- Dinni dunyoqarash, tafakkurning yagona vositasi deb hisoblash;
-
O‘z-o‘zidan ravshanki, bu hodisalar O‘zbekistoning mustaqilligini
mustahkamlash, uning xavfsizligini ta’minlash zarurligi nuqtai nazaridan
qaraganda butunlay zararli g‘oyalardir.
