Rasim GƏNZƏLİ qiyamət qopanda…
Yüklə 3,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
184 Yeri gələndə, Şahnazla tək qalanda Nazənin ağlayırdı, sinədolusu ah çəkib, gözlərinin yaşını bahar leysanı kimi axıdırdı. Elə ağlaya-ağlaya, göz yaşları içinlə «bundan mənə oğul çıxmayacaq, Şahnaz, ümidim ancaq Dəryayadır»-deyirdi. Tuqayın ona oğul olmamasının bir səbəbi vardı. Qızların, xanımların arasında böyüdüyündən xasiyyəti də onlara oxşamışdı. Qız kimi saçlarını uzadır, üz-gözünə bəzək-düzək vurur, yerişi, baxışı, duruşu ilə də onlara çox bənzəyirdi. Ali məktəbi birtəhər başa vursa da, işləmək, hansısa bir işin qulpundan tutmaq haqqında düşünmürdü. Nazəninlə Şahnaz adam tapmışdılar, sənəd-sünədini aparıb bir işə qoymuşdular. Ancaq orada iyirmi gün işlədi. Tapdıqları ikinci işdə də duruş gətirmədi. Bir aydan sonra işdən çıxmaq ərizəsini yazıb sevincək evlərinə qayıtdı. Qız kimi nazik səsini işə salıb anasına yalvardı, dedi, anacan, mənə gülürlər, arxamca danışırlar, mənə elə yerdə iş tap ki, oradakılar mədəni olsunlar, adamı başa düşsünlər, adamla davranmağı bacarsınlar… Nazənin yenə ağlayırdı, Tuqayı köksünə sıxıb «can bala» - deyirdi. Şahnaz da başını itirmişdi. Nə edəcəyini bilmirdi. Tuqayın kişiyə uyğun gəlməyən hərəkətləri, əzilib-büzülməsi, axşamlar gözdən yayınıb harasa itməsi bir xala kimi onu da məyus edirdi. Belə anlarda övladının olmamasına sevinirdi. Ata-ananı el içində biabır edəcək övladın olmasındansa, övladsız olmağın daha yaxşı olduğunu düşünür, taleyin qəribə gərdişinə mat qaldığını bacısına deməsə də, qəlbinin dərinliyində ikinci səslə özü-özünə pıçıldayırdı. Bir gün imkan tapıb onunla söhbət eləmişdi. Demişdi, Tuqay, xala qurban, sənin tay-tuşların dağı-dağ üstə qoyurlar, yekə-yekə işlərin qulpundan yapışırlar, evlənib arvad-uşaq sahibi olurlar. Sən isə… Arvad almaq fikrin yoxdur? Tuqay qayıdıb demişdi ki, mən xanımları sevmirəm, onlara nifrət edirəm. Onlar olduqca məkrli, hiyləgər və qəddar məxluqlardır. 185 Daha ayrı bir söz deməyin yersiz olduğunu düşünən Şahnaz susub gileyli-gileyli Tuqaydan aralanmışdı. Uşaq yaşlarından qəşəng-qəşəng xanımların qucağında böyüyən, onların şirin canlarının təmasını duyan, yaşından əvvəl qadınların ləzzətini görən bu oğlanın xanımlardan iyrənməyinin, uzaq qaçmağının səbəbi nə idi görəsən? Bu sualın cavabını Şahnaz tapa bilmirdi. Nazənin Tuqay barəsində düşündüklərini dilinə gətirmirdi. Heç bu haqda Şahnazla da danışmırdı. Ona elə gəlirdi ki, bu haqda bir söz desə və yaxud özü bu haqda danışsa, daha yaşaya bilməz, qəlbi əbədilik dayanar... Yağış səsinin içindən küçə qapısının döyüldüyünü hiss elədi. Həyətin dörd yerdən qapısı var idi. Qulaq verib səsin hansı qapıdan gəldiyini müəyyən elədi. Başına çətir tutub həmin qapının yanına gəldi. Qapını açıb çətirlər altında dayanan iki qadını içəriyə dəvət elədi. Qadınlar içəri girən kimi üst paltarlarını çıxardılar, əllərini bir-birinə sürtüb ovuşdurdular və Nazəninin göstərdiyi yerlə əyləşdilər. - Elə bil dünya dağılır. Deyəsən yer üzü Allahın qəzəbinə gəlib. Bir yanda zəlzələ, bir yanda tufan, bir tərəfdə qaranlıq… - Yəqin qiyamət gəlir. - Hə, hara baxırıq, qiyamətin əlamətlərini görürük. - Bədgüman olmayın, xanımlar, qiyamətin qopmasına hələ çox var. Yaxşı olar ki, özünüzü mənə tanıdasınız, dərdinizi deyəsiniz. Bilmirəm bilirsiniz, yoxsa yox, mənim ən çox əziyyət çəkdiyim vaxt azlığıdır. Darməcallıqdan başımı itirmişəm. Nazəninin sözlərindən sonra gələn xanımlar qiyamət söhbətini bir yana atıb, özlərini tələsik tanış verdilər. - Məni yəqin tanımış olarsınız, müğənniyəm, adım Rübabədir. - Yox, vallah, tanımıram. Bir oxuyan Rübabə tanıyırdım, o da rəhmətə gedib. 186 - Necə tanımırsınız, mənim fəxri adım da var. - İndi heç kimin tanımadığı fəxri ad olan müğənnilərimiz çoxdur. - Mən onlardan deyiləm. Mən… - Yaxşı bəs siz kimsiniz? - Mənim adım Mehparə xanımdır. Nazir müavininin arvadıyam. Nazənin ürəyində sevinsə də, bunu büruzə verməməyə çalışdı. - Onda elə sizdən başlayaq, Mehparə xanım. Müğənnilərin səbri, dözümü çox olur. Siz danışın ki, yükünüz bir az azalsın. Mehparə yerini rahatladı. Gözlərini tavana zilləyib düşüncəyə daldı. Sanki nəyi deyəcəyini, necə deyəcəyini, hardan başlayacağını müəyyənləşdirməyə çalışırdı. Bu arada müğənni xanım nə isə demək istədi. Nazənin barmağını dodağının üstünə aparıb, onun danışmasına imkan vermədi. - Nazənin xanım, mənim dərdim, Rübabənin dərdindən on qat, yüz qat ağırdır. Belə baxanda xoşbəxtlərin xoşbəxti kimi görünürəm. Bir yerə gedəndə, küçədən keçəndə üzümə elə baxırlar, qəlblərindən keçəni duyuram. Düşünürlər ki, İlahi, bu nə qədər bəxtəvər qadındır. Belə baxanda düz də fikirləşirlər, o boyda nazir müavininin xanımıyam. Ancaq düzünə qalsa, məndən bədbəxt adam yoxdur bu dünyada. - İraq uşaqlarından. Yenə Nazənin barmağıyla Rübabəyə «sus» işarəsi verdi. - Belə baxanda ərim də pis adam deyil. Amma onu öz adamlığında qalmağa qoymurlar, caduyla, pitiylə yolundan azdırırlar, ailəsindən, məndən soyudurlar. - Kim soyudur, niyə soyudur, açıq danış görüm. - Bilirsiniz, təzə müavin olanda qulağıma dəydi ki, cavan bir xanımın yanına gedib-gəlir. Bir yolla onu o qadından uzaqlaşdırdım. Keçən günləri eşitmişəm ki, indi bir yox, iki qadın saxlayır. Özü də biri tanınmış müğənnilərdəndir. 187 Mehparə Rübabəyə tərəf baxdı. Müğənni xanım qeyri- ixtiyari gülümsədi. - Mənə niyə baxırsan? Əgər sənin ərinin üzünü görmüşəmsə, cəhənnəmin qır qazanında yanım. - Yox, Allah eləməsin. Sən mənim yaxın rəfiqəmsən. Ancaq, belə baxanda… - Deməli, ərin arvad saxlayır, özü də qoşa-qoşa? Nazəninin sualını Mehparə başı ilə yazıq-yazıq təsdiqlədi. - Burda nə var ki? Vəzifədə olanların hamısı arvad saxlayır də. Kişiliyi olmayanlar heç, qalan vəzifədə olan kişilərin hamısı iki yox, dörd, beş arvad saxlayır. Pul onları dingildədir, bacı, dollarlar onları qıdıqlayır, deyir, dinc oturmayın, durun özünüzü verin gözəl-göyçək xanımların yanına. - Yox, mən bunu qəbul edə bilmərəm. Ya özümü öldürəcəyəm, ya da onu boğacağam. - Əlini qana bulaşdırma. Hər bir işin çarəsi var. Bunun da çarəsini taparıq. - Başına dolanım, ay Nazənin xanım. - O qədər belə dərdlərə dərman tapmışam ki. Kişi başqa qadın görəndə elə bil cin-şeytan görəcək. Sənin dərdinin əlacı məndə… İndi isə sən danış, hörmətli müğənni xanım. Rübabə səhnəyə çıxırmış kimi üst-başını səliqəyə saldı, boğazını arıtladı. - Mənim dərdim başqadır. O tərəfdən rahatçılıqdır. Ərim yoxdur ki, başqa qadının yanına getsin… Məsələ burasındadır ki, kolleqalarım mənim irəli getməyimə imkan vermirlər. Özünüz yaxşı bilirsiniz, ən çox cadu eləmə, bağlama, tilsimə salma biz artist tayfasında olur. Paxıllıq bir qurd kimi bizim qəlbimizi didir. Elə bilirəm, məndən başqa bütün oxuyanlar, çalanlar, rəqqasələr bir-birinin paxıllığını çəkir, bir-birinin bəxtini bağladıb, gününü qara eləmək üçün cadugərlərin qapısında növbəyə dayanırlar. 188 - Belə baxanda… - Dayan, Mehparə, sözümü kəsmə… O günləri nazirliyə çağırıb, məni xaricə gedən nümayəndə heyətinin tərkibinə salmışdılar. Bir neçə xarici ölkəyə gedəcəkdik. Ancaq üzünü mürdəşir yumuş başqa bir müğənni gedib, bilmirəm nə yolla məni oradan çıxartdırıb, öz adını yazdırıb. - İndi sənin istəyin nədir? - İstəyim odur ki, o murdarçanı yox eləyəsən. - Əstafürullah. Yox eləmək, yalnız Allaha məxsusdur. Mən belə işləri bacarmaram. - Onda səsini batır. - Onu da bacarmaram. - Bəs nə bacararsan? - Nə bacardığımı altı aydan sonra özün görəcəksən. Həftədə bir dəfə mənim yanıma gəlin. Mənim arxamca danışılanlara, böhtanlara inanmayın. Onda gördüyüm işin səmərəsi olmaz… Bu vaxt telefon zəng çaldı. Nazənin gələnlərdən üzr istəyib, telefonun dəstəyini qaldırdı. Donuq-donuq dayanıb telefonun o başından gələn səsə qulaq asdı. Rəngi dəyişib, pambıq kimi ağardı. Və huşunu itirib yerə yıxıldı. Rübabə ilə Mehparə köməkləşdilər, onu zorla sürüyüb divanın üstünə uzatdılar. Su tapıb gətirdilər, üzünə çilədilər. Nazənin ayıldı, o yan, bu yana baxdı. - Hamısını Gövhər elədi. Allah onun evini yıxsın. Məni til… til… Yenə özündən getdi. Qonaqlar çox əlləşib onu özünə gətirməyə çalışdılar. O, özünə yenicə gəlib ölü gözləri ilə qonaqlara baxır, sanki onların kim olduğunu bilmək istəyirdi. Bu vaxt küçə qapısı hikkə ilə döyüldü. Mehparə çətirini götürüb qapıya çıxdı. Üç-dörd qadının ağlaşa-ağlaşa içəri girdiklərini görəndə çaş-baş qaldı, onların hansı faciəyə düçar olduğunu öyrənmək həvəsi qəlbinə hakim kəsildi. Rübabə də 189 çaşqın halda gələnlərə, bir də divanda uzanan, eşitdiyi xəbərdən sarsılıb qalan Nazəninə baxırdı. Gələnlər Nazəninin ətrafında baş-gözlərinə döyüb ağlaşır, bir-birindən kədərli, qəmli, qəlbgöynədən ağılar deyirdilər. Mehparə ilə Rübabə getmədilər. Kədərə düçar olanların yanında oturub, hansı faciənin baş verdiyini öyrəndilər. Üz- gözünü didib parçalayan Şahnazın dediyindən bildilər ki, bacısı qızı Dərya nakam gedib dünyadan. Onu da bildilər ki, faciənin baiskarı Dəryanın öz əridir. O, nəyə görəsə həyat yoldaşını baltayla vurub öldürmüşdü. Şahnazın dediyinə görə, zavallı, nakam bacısı qızının başında, üz-gözündə dağılmamış yer qalmamışdı. Mehparə ilə Rübabə bunları öyrənəndən sonra hiss edilmədən kölgə kimi yox olub getdilər. Ziyad evə gəlib çatanda Dəryanın meyidini polislərin əlindən birtəhər almışdılar, aparıb çətinliklə də olsa yumuş, kəfənləyib evə gətirmişdilər. Ziyad çox sakit dayanmışdı. Bu faciə sanki onun yox, bir qonşunun, uzaq qohumun başına gəlmişdi. Dəryanün meyidini götürəndə, qəbiristana sarı üz tutanda da özünü belə apardı. Nə fəryad qoparıb ağılar dedi, nə göz yaşı axıdıb fani dünyanın işlərinə lənətlər yağdırdı. Elə beləcə baxdı, getdi, qayıtdı və gözlərini məchul nöqtəyə dikib dayandı. Dəryanın üçünə qədər yasa çox qəlib, gedənlər oldu. Tanış-bilişlər, qonum-qonşular, bir də yadlar. O yadlar ki, onları Ziyad tanımırdı, bəlkə də üzlərini birinci dəfəydi görürdü. Onların kim olduqlarını, haradan və niyə gəldiklərini Ziyad Nazənindən heç soruşmadı da. Bu üç gündə oğlunun da harada olduğunu bilmədi. Heç gözə görünmürdü Tuqay. Bir məqam tapıb Nazənini yanına çağırmış, ondan Tuqayın yerini soruşmuşdu. Nazənin ağlar gözlərini silə-silə: - Mən nə bilim hardadı, yəqin cəhənnəmə gedib, - demişdi. 190 Nazəninin cavabından Ziyadın ürəyi sıxılmışdı və ora-bura boylanıb adamların arasında oğlunu axtarmışdı. Ziyad ömrünün bəlkə də ən sıxıntılı, üzücü günlərini yaşayırdı. Bir tərəfdən qızının faciəvi ölümünün izahagəlməz aurası, o biri yandan işdən qovulub avara-sərgərdan qalmasının üzüntüsü, bir yandan da öyrənmədiyi doğma evinə çəkilib qalması ona məhbus həyatı yaşamaq qədər ağır gəlirdi. Hərdən cürbəcür qadınların onlara gəlməsi və Nazəninlə otaqların birinə çəkilmələri onun sinir sistemində olan gərginliyi daha da artırırdı. Tuqay harasa getməyə hazırlaşmışdı. Atasına yaxınlaşıb onunla sağollaşanda Ziyad diqqətlə oğlunun üz-gözünə, geyiminə baxdı. Bir istədi ayağa dursun, onun saçlarından tutub silkələsin, desin, ay bala, bizim vaxtımızda heç qızlar sənin kimi bəzənmirdilər. Ancaq demədi, əsəblərinin cilovunu zorla tutub susdu. Sonra ayağa qalxdı, səssiz-səmirsiz ayaqqabılarını geyinib Tuqayın arxasınca düşdü. Tuqay arxaya baxmadan gedirdi. Bəzi maşınlar onun lap yanında dayanır, maşında olanlar Tuqaya nəsə deyir və yollarına davam edirdilər. Tuqay yolun səmtini dəyişib Ziyadın şübhələndiyi yerə doğru addımlayanda bir anda Ziyadın qəlbinin düz ortasından gizilti keçdi. Ziyad əlini ürəyinin üstünə qoyub, daha Tuqayın getdiyi yolun sonuna getməyə özündə güc tapa bilmədi. Geri qayıtdı. Oğlunu itirmiş atalar kimi ağır addımlarla özünü ən yaxında olan dükana çatdırdı. Araq alıb, elə oradaca ağzını açdı və satıcı qızın gözləri qarşısında şüşəni yarısına qədər nəfəs dərmədən başına çəkdi. Dükandan bayıra çıxdı. Taksi saxlatdırıb, arxada oturdu. Dili dolaşa-dolaşa gedəcəyi ünvanı sürücüyə dedi. Sürücü təkrar soruşmadı, bir az fikirləşib onun hara getmək istədiyini müəyyən elədi. Yenə güclü yağış yağırdı. Ziyad taksidən düşüb torpaq yolla rəngi getmiş köhnə qapının qarşısına gəldi. Əlləri əsə-əsə 191 qapını döydü. Və hələ indi yadına düşdü ki, onun imdad bağladığı ocağın çırağı sönüb. Dərdli anlarında tələsdiyi bu evin sahibi dünyasını dəyişib. Ziyad yağışın altında vurnuxur, haraya gedəcəyini bilmirdi. Asvalt yola çıxanda qeyri-ixtiyari bir əlini qaldırıb, beləcə dayandı. Bir neçə maşın ötüb-keçəndən sonra köhnə, bir neçə rəngə çalan maşın onun qarşısında dayandı. - Gəl otur, ay bədbəxt oğlu bədbəxt. Yağışın altında öldün ki. Ziyad islanmış paltarları ilə sürücünün yanında oturdu. - Qiyamət qopur, deyəsən… Hara gedirsən? - Bilmirəm. - İndi səni cəhənnəmə-gora aparım? - Yaxşı olar. Canım bir az istiləşər. - Onda bizə yaxşı yol. Sürücü motoru işə salıb maşını yerindən götürdü. Maşın elə sürətlə gedirdi ki, elə bil, doğrudan da o dünyaya tələsirdi. Ziyad sərxoş olsa da, gedəcəyi yerin adını sürücüyə deyə bildi. Sürücünün ağzını əyə-əyə danışmasından onu da bildi ki, sürücü də onun günündədir. Ancaq onu bilmədi, bilmədi ki, sürücünün qızı ölüb, oğlu pis yola gedib, sərxoşluq üstündə iki xəbərdarlıqdan sonra işdən qovublar, yoxsa sürücünün dərdi başqadır. Bunu Ziyad sürücüdən soruşmadı. Soruşa bilmədi. Ayıbına gəldi. Sərxoş beyni ilə düşündü ki, bəzi şeyləri dilə gətirmək olmaz. Bəzi şeyləri dilə gətirməzdən qabaq gərək ürəyini çıxarıb, yerinə daş bağlayasan. Ya da dinmədən, danışmadan, qiyamətin qopmasını gözləmədən dünyadan köçüb gedəsən. Ziyad ürəyinə daş bağlaya bilməzdi. İkinci yolu seçməyə isə cəsarəti çatardı. Elə bu istəklə də qayıdışı olmayan yola çıxmışdı. Ömrünün sonuna yaxın öz kəndlərinə getmək istəyirdi. 192 Yağış getdikcə güclənir, maşının şüşəsiləni suyu təmizləyə bilmir, yolun görünməyinə çətinlik yaradırdı. - Ölməyə vaxt tapmısan, Qaradaşlının yolunu göstər. Ziyad boynunu uzadıb qabağa baxdı. Yol görünməz olsa da, uzaqdan Xurmalını tanıdı. - Bax, o dağın yanına sürərsən. Kənddə heç kəs gözə dəymirdi. Hamı yağışın əlindən qaçıb, evində-eşiyində gizlənmişdi. Kənd də elə bil həmin kənd deyildi. Onda, Ziyad uşaq olanda yağışı da başqa cür yağardı bu kəndin. Çayxananın yanından ötəndə dayanıb içəriyə qulaq verdi. Danışırdılar. Ancaq onun bildiyi dildə yox, ayrı, özgə, yad dildə söhbətləşirdilər. Ziyadın canı üşüdü. O günləri bir nəfərdən eşitdiyi sözlər yadına düşdü. Həmin adam öz kəndlərindən idi. Danışırdı ki, Qaradaşlıda aləm bir-birinə dəyib. Tayfa davaları üstündə kənd adamlarını köçürüb başqa yerlərə aparmışdılar. Yad, özgə, başqa dildə danışan adamları gətirib bu kənddə məskunlaşdırmışdılar. Onda Ziyad bu sözlərə inanmamışdı, sərxoş başı ilə düşünmüşdü ki, danışan yəqin ağzına gələni danışır. İndi isə inandı. Və əlləri ilə başını tutub, elə beləcə, düz qəbiristanlığa qədər qaçdı. Məzarlıq hələ yerindəydi. Atası ilə anasının qoşa qəbirlərini tapdı. Kol-kos basmış məzarları əlləri ilə oxşadı. Sonra iki məzarın arasında uzandı. Üzünü göylərə tutdu. Yağış suları gözlərinə dolub, ətrafı görünməz elədi. Uzaqdan anlaşılmaz səslər gəlirdi. Ona elə gəldi ki, hardasa bayquşlar ulayır. Bir də onu düşündü ki, hansı ruhlarsa fəryad qoparıb onu yanlarına çağırırlar... Yeddi dərə keçən qoca dağın ətəyinə gələn Şahnaz torpaq yığıb əlində gətirdiyi kisəni doldurdu. O tərəfə, bu tərəfə boylandı. Bir kimsənin onu görmədiyini yəqin eləyib, sevinə- sevinə gəldiyi yolla geri qayıtdı. Bir azdan gətirdiyi torpağı su ilə qarışdıracaq, canının hər yanına yaxacaq, qupquru 193 quruyandan sonra yuyunub təmizlənəcək, qüsl verəcək və tərtəmiz olduğuna inanıb, sinədolusu rahatca nəfəs alacaqdı. ____________________________ _________________________________ ____________________________ Redaktor: Güloğlan Həsənli Bilgisayar yığıcısı: Aynurə Rəşidova Texniki redaktor: Vüsal Valehoğlu Rasim Gənzəli ( Rasim Qulu oğlu Məmmədli ) Qiyamət qopanda... Roman Bakı - 2010 Yüklə 3,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|