RəBİYYƏt aslanova qloballaşma və
Yüklə 396,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
2 5 0 Q LO B A LLA ŞM A VƏ M Ə D Ə N İ M Ü X T Ə L İFL İK Bu istiqamətdə görülən bütün fəaliyyətin strukturu, məqsədi və vasitələrini müəyən edən, cəmiyyətin mütəfəkkir ziyalı nümayəndələrinin səyləri nəticəsində, gərgin ideya-siyasi müzakirələr gedişində formalaşan mürəkkəb, sistemli intellektual konsepsiya kimi təsəvvür edilən milli ideologiyanın təməlində də bu ideya durur. “Azərbaycan dövlətinin milli-ideoloji əsasları həm “milli ideya”, həm də “ümummilli ideologiya” kimi qəbul etdiyimiz “Azərbaycançılıq”dır. Xalqımızın tarixi keçmişinin, günümüzün reallıqlarını, ümummilli psixoloji yönümlərimizi, mentalitetimizi, adət-ənənələrimizi, sivil beynəlxalq təcrübəni nəzərə alan, Azərbaycanın sintetik, yeniliklərə açıq, konstruktiv rol oynayan ideoloji inkişaf konsepsiyası kimi “Azərbaycançılıq” ideologiyasının yaranması və yayılması müstəqillik illərində H.Əliyevin məqsədyönlü fəaliyyətinin nəticəsi olmuşdur”. (R.Mehdiyev. “XXI əsrdə milli dövlətçilik”. Bakı, 2003). Bu gün qarşımızda duran vəzifələr və gələcək oriyentirlər baxımından Azərbaycançılıq ideologiyasının çağırış və şüar deyil, hərtərəfli dərin elmi-nəzəri məfkurə olmasını hər kəs dərk etməlidir. Azərbaycançılığın əsas qayəsini müstəqillik, dövlətçilik, millilik, dünyəvilik, ədalət, demokratiya, milli tərəqqi və s. kimi anlayışlar təşkil edir. Azərbaycançılıq xalqımızın çətinliklə əldə etdiyi, ölkəmizdə yaşayan bütün millətlərin və etnik qrupların qarşılıqlı ünsiyyət və münasibətini, ümumi taleyini əks etdirən əvəzsiz tarixi sərvətdir. Yalnız torpağımızda yaşayan müxtəlif etnik və dini mənsubiyyətli insanlara ünvanlanmaqla kifayətlənməyib, coğrafi sərhədə və məkanların ayırdığı, dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımızı da bizimlə bir ideya-fəlsəfi, mədəni məkanda bütövləşdirən qüvvə də məhz “Azərbaycançılıq ideologiyası”dır. “Azərbay- cançılıq” cəmiyyətimizin sosial-mədəni və siyasi nizam lanmasının, insanların mənəvi səfərbərliyi və vəhdətinin başlıca amilidir. Fəsil II. Q loballaşm a və m ədəniyyətlərin dialoqu 251 İctimai varlığın meyl və istiqamətlərini müəyyən edən ideologiya olmadan cəmiyyət “ideya boşluğuna” yuvarlana, nəticədə tənəzzülə uğraya bilər. İdeologiya elə ümumi, ruhi-mənəvi təməldir ki, onsuz heç bir mədəniyyət və sivilizasiya mövcud ola bilməz. “Azərbaycan'çılığ”ın məfkurəvi dəyəri bundadır ki, onun ətrafında ölkəmizdə yaşayan bütün xalqlar, milli- etnik qrup və azlıqlar birləşir, “azərbaycanlı” adlanırlar. Torpağımız çox qədimdən ən müxtəlif xalqların və mədəniyyətlərin vətəni olmuşdur. Azərbaycan dövlətinə, tarixinə və coğrafiyasına onların sürəkli sadiqliyi və mənsubluğu, bünövrədən bütün dünya üçün açıq olan mənəvi-mədəni dəyərlərimizin mahiyyətindən intişar tapmışdır. Azərbaycanın və “azərbaycançılığın” əzəməti bu müqəddəs diyan öz vətəni hesab edən və onun adı ilə adlanmaqdan qürur duyan bütün insanların maddi və mənəvi gücündə, qüdrətindədir. Bu səbəbdən də “Azərbaycançılığ”m ortaq dəyər və sərvətlərə dayaqlanaraq doğuracağı potensialın təsir və miqyasım az- çox təsəvvür edəndə, yalnız xoş məram və niyyətlə sevinənlər deyil, narahatlıq duyanlar da həmişə olmuşdur. Xalqımızın tarixi kökləri taleyin hökmü ilə bütün dünyaya səpələnmiş ümumtürk etnosuna gedib çıxır. Bununla yanaşı, coğrafi və geosiyasi baxımdan həmişə btün dünyaya açıq olmuş, ən müxtəlif mədəniyyətlər arasında sintez-qovşaq missiyasını daşımışdır. Şərq mədəniyyətinin dünya və Avropa mədəniyyətinə və əksinə keçid alması üçün Azərbaycan körpü rolunu oynamışdır. Çoxmillətli, çoxdinli, çoxdilli Azərbaycan üçün bu ideologiyanı tarixi reallığımızın özü irəli sürmüşdür. Həqiqətən ən müxtəlif milli-etnik qrupların nümayəndələrinin yaşadığı Azərbaycan unikal coğrafi, geopolitik və mədəni məkandır. Görkəmli alimlərin etirafı təsadüfi deyil: “Planetdə başqa elə bir bölgə yoxdur ki, buradakı kimi onlarla xalq çox uzun müddətə və birlikdə yaşamış olsun. Bu füsunkar 2 5 2 Q LO B A LLA ŞM A VƏ M Ə D Ə N İ M Ü X T Ə L İF L İK çoxçalarlıq bütün bəşəriyyətin dəyərli xəzinəsi hesab oluna bilər. Yəqin buna görədir ki, bu ölkənin ictimai- elmi fikri millətlərarası münasibətlər, əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlaşma probleminə dünyanın diqqətini bu qədər cəmləşdirməyə çalışır. Azərbaycanın tarixi təcrübəsi bu baxımdan dəyərli və intəhasızdır. (Y.A.Jdanov. Avrasiyanın günəş çələngi. M. 1999) “Azərbaycançılıq” ideyası etnik-milli və bəşəri müstəviləri əhatə etmək baxımından yekcinsliyin təsdiqi deyil, müxtəlifliyin vəhdəti kimi bu günün həm lokal, həm də qlobal gerçəkliyinin tələblərinə cavab verir. Müstəqilliyimizə döndüyümüz vaxtdan tarixi-milli, mədəni yaddaş və genimizdə qoruyub saxladığımız, Azərbaycan adlı məkana vətən deyən bütün xalqların mədəniyyətlərinin bariz simvolu, nümunəsi olan üçrəngli bayrağımız bütün dünya ölkələrində, Avropa Şurasında dalğalandı. Ümumi tarixi tale və yaddaşımızın bütün qatlan yalnız bayrağımızda deyil, ölkəmizdə yaşayan btün xalqların münasibət vo fəaliyyətlərində də vəhdət təşkil edərək, bu təməllə də ümumbəşəri xalqlar ailəsinə inteqrasiyaya yön aldı. İslamlaşmaq, türkləşmək və müasirləşməklə bahəm Avropa, özümüzlə gətirdiyimiz Asiya və Şərq dəyərlərinin qüdsiyyət və əzəmətini duymaqdadır. Ölkəmizdə bir ailə kimi vahid tarixi tale, genetik- etnik yaddaş və münasibətlərin daşıyıcısı olan xalqlar: talışlar, ləzgilər, avarlar, kürdlər, tatlar və başqaları özlərini azərbaycanlı adlandınrlar. Bu xalqların mənəvi yaddaşı tarix boyu zərdüştlükdən başlamış dünyanın bütün əsas dinlərinin ən ülvi, bəşəri dəyərləri ilə daim zənginləşmişdir. Mədəniyyət və ünsiyyət tariximiz bizə ruhi-mənəvi böyüklüyün və əzəmətin çoxsaylı nümunələrini miras qoymuşdur. Tarixin bütün dövrlərində özünün rəngarəng tərkibli olması ilə fərqlənən Azərbaycanda bu müxtəlifliyin etnik-milli mənbələri mövcuddur. Diyarımızda yaşayan onlarla etnik-dini Fəsil II. Q loballaşm a və m ədəniyyətlərin dialoqu 2 5 3 birliklərin qarşılıqlı münasibəti və mədəniyyəti - folklor, dialekt, adət, məişət tərzi, inam sistemi və s. müxtəlifliyin vəhdətini müəyyənləşdirmişdir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi əldə etməsindən sonra məlum oldu ki, “monolit sovet xalqı” gerçəklikdə qeyri-adi çoxçalarlığa və mədəniyyətlərə malikdir. Bu baxımdan da Azərbaycanda mədəni münasibətlərin müstəqil dövlətçiliyə uyğun inkişaf mərhələsi başladı. Vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlət quruculuğu, respublikamızdakı ayrı-ayrı azsaylı etnik qrupların bərabər hüquqlu Azərbaycan vətəndaşı kimi varlığını, siyasi-ictimai mahiyyətlə yanaşı, həm də elmi-nəzəri əhəmiyyətli amilə çevirdi. Azərbaycan yalnız türkdilli və çoxsaylı azərbaycanlıların deyil, həm də müxtəlif dil ailələrinə və dinə mənsub olan azsaylı udi və şahdağ xalqlarının, saxur və ingiloyların, tat və dağ yəhudilərinin, talış və kürdlərin, rusların və s. də vətənidir. Azərbaycan dövləti onların qarantı olmaqla yanaşı dünyanın etnik xəritəsində yalnız Azərbaycan adlı məmləkətdə rast gəlinən - udi, buduq, qnz, xınalıq, ingiloy kimi etnik birliklərin dil və mədəniyyətini mühafizə edərək, gələcək üçün dünya sivilizasiyasının etnik “bankının” yaradılmasına kömək etmişdir. Onların mövcudluğu Azərbaycanın dünyaya açıq, humanist, insanpərvər xalq olduğunun canlı sübutudur. Belə olmasaydı, bəzilərinin sayı bir neçə mindən artıq olmayan bu azsaylı etnik birliklər çoxdan assimilyasiya edilərək sıradan çıxardılar. Bununla da dünyanın etnik- milli çələngi, öz naxışlarını itirər, solğunlaşardı. Azərbaycanda etnik çoxçalarlığm tarixin sınağından çıxaraq bu günə çatması, bədnam ermənilərin xalqımız haqqında yaratmağa çalışdığı təsəvvürləri, böhtan və iftiraları puça çıxarır. Bir şey gün kimi aydındır ki, çoxmillətli Azərbaycan onu sevənlər, bu yurdu özünə vətən hesab edənlər üçün həmişə doğma ocaq olub. Bu yaxınlarda rusiyalı müəllif S.Eduardov postsovet Yüklə 396,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|