Redaksiya şurasi misir Mardanov

4 9 2  

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

QarıKörpüsü 

( Tartarda) 

Bir  qarı  KÖrpü  salır.  Az  sonra  onun  saldığı  KÖrpünü  su  apa­

rır.  Qarı  galib  KÖrpünün  yanında başına  döyüb  ağlayır.  Bu  zaman 

nurani  Kişi  onun  yanına  galib  deyir: 

- Qarı,  ağlama.  Körpünü  pis  yerdan  saldırıbsan,  bünövrasi 

möhKam  olmayıb. 

N ur ani  Kişi  çayı n  har  tarafina bir  ovuc  torpaq  töKür.  Bu  tor-

paq böyüK  ta pa  ol ur,  çayı  dar al dır. 

Kişi: 

- Bunların  üstündan  KÖrpü  sala  bilarsan,  - deyib  gedir. 

Torpaq  tapalarİ  dönüb  göy  daş  olur.  Qarı  bu göy  daşların  üs-

tündan  taza  KÖrpü  salır.  Ela  onun  sağlığında  KÖrpüya QarıKörpüsü 

deyir larmiş. 

TARİXİ  ŞaXSLaRLa  BAÖLI  RaVAYaTLaR 

A

s

t

i

a

q 

Midiyalılar arasında DeioKa adlı bir ağıllı adam var idi.  O, hö­

Kumat  başına  KeçmaK  üçün  çox  harK  allaşirdi.  Maqsadina  çatmaq 

üçün  bela  bir  tadbir  gördü :  o  vaxt  midiyalılar  ayrı-ayrı  Kandlarda 

yaşayırdılar.  DeioKanın  lap  avvaldan  öz  doğma  Kandinda  böyüK 

hörmati var idi,  bütün  Midiyada  heç  bir qayda-qanun olmadığı  hal­

da,  o,  öz  Kandinda  daha  da  artıq  adalat  göstarirdi .  DeioKa  adalat­

sizlarin  hamişa  adalatli  adamlara  düşman  olduğunu  da  yaxşı  bilir­

di .  DeioKanın  yaşadığı  Kandin  ahalisi  onun  xoş  xasiyyatlarini  na­

zarda  tutaraq  DeioKanı  öz larina  haKim  seçdilar.  DeioKa Kandda hö­

Kumat  başına  Keçinca  vicdan  va  adalatla  höKmranlıq  etmaya  başla­

dı .  BelaliKla,  DeioKa  öz  yerlilarinin  tarifini  qazandı .  Qalan  Kandla­

rin  ahalisi  da  onu  yegana  adalatli  haKim  Kimi  tanımağa  başladılar. 

HaKimlardan  adalatsiz  höKmlar  alan  adamlar  DeioKanın  adalatin­

dan xabar tutunca çox havasla onun yanına galir va işlarina baxma­

ğı  ondan  rica  edirdil ar.  BelaliKla,  adamlar  haKimlarİn  i çarisinda 

birca  ona  inanınağa  başladılar. 

DeioKanın  adalatla  höKm  etmasi  xabari  har  tarafa  yayıldığın­

dan ona müraciat  edanlarin  sayı  gündan-güna  artdı.  DeioKa  adam­

ların ondan al çaKmadiyini görünca daha avvalKi Kimi camaatın gö­

zü  qabağında  oturuh  mahKama  qurmağı  boynundan  atdı  va  bir  az 

sonra  haKimliKdan  tamamila  al  çaKdi.  Deyirdi  Ki,  bütün  günü  öz 

işini  buraxıb  qonşularının  işina  baxır.  Bu  vaxt  Kandlarda  soyğun­

çuluq va qanunsuzluq avvalKindan  daha da artdı .  Buna göra da  mi-

---

Ravayatlar 

493 

di yalılar  bir  ye ra  yığışıb  vaziyyati  m üzaKira  etdilar.  DeioKanın 

dostları  öz  aralarında  bela  danışırdılar: 

- İndiKi vaziyyat davam etsa,  biz öz ölKamizda çox yaşaya bil­

mayacayiK .  Galin  özümüza  padşah  seçaK .  ÖlKada  qanun  barpa  olu­

nandan  sonra  biz  işlarimizi  düzaltmaya  başlarıq,  qanunsuzluq  bizi 

sıxışdırıb  vatanİmizdan  çıxara  bil ar. 

Bu  masaladan sonra Kimi padşah seçmaK masalasini müzaKira­

ya  başlayınca  hamı  DeioKanın  padşah  olmasını  taKlif  etdi.  DeioKa­

nı  çox  tarifiadilar  va  axırda  onu  özlarina  padşah  seçdilar.  Bu  vaxt 

DeioKa  özüna  padşaha  layiq bir  ev  tiKilmasini va öz  höKmranlığını 

mühafiza  üçün  niza ila  silahlanmış KeşiKçilar ayrılmasını amr etdi. 

Mi di yalılar  on un  bu  amrlarini yerina ye tirdil ar.  Onlar  DeioKa  üç ün 

onun  özünün  göstardiyi  yerda  böyüK  bir  saray  tiKdilar  va  ona  bü­

tün midiyalılar arasından  KeşiKçilar seçdilar.  DeioKa padşahlığı ala 

alandan sonra midiyalıları bir şahar tiKdirmaya,  bütün diqqatlarini 

bu  şahara  vermaya  macbur  etdi.  Midiyalıları  bu  işa  macbur  etdiK­

dan sonra,  onlara indi Ağbatan  adı ila  tanınan  möhKam  hasar  çaK­

mayi amr etdi.  Bu  hasar halqa  şaKlinda bir-biri içarisinda yerlaşmiş 

bir çox  divarlardan  ibarat  idi.  Bu  divarlar  ela  tiKilmişdi  Ki,  Kanar­

dan  baxarKan  bir-birinin  dalında  onların  ancaq  yuxarı  hissalari  -

dişiari  görünürdü.  Divarların  bu  quruluşu  bir  tarafdan  şahar  atra­

fının  tapaliK olması,  iKinci tarafdan  da  ustaların  böyüK  sanatKarlıq 

işiatmasi  naticasinda  alda  edilmişdi.  Divarları  yeddi  halqa  yarat­

mışdılar,  padşahın  sarayı  va  xazinalar yeddinci  halqanın  içarisinda 

yerlaşmişdi. . .  

. . .  TiKinti işiari qurtarandan sonra DeioKa bela bir qayda qoy­

du,  heç  Kas  padşahın  yanına  galmasin,  har  masala  ancaq  qasidlar 

vasitasila padşaha yetirilsin,  padşah heç Kasin gözüna görsanmasin, 

padşahın  hüzurunda  gülmaK  va  yera  tüpürmaK  Kimi  qabih  işiara 

yol  verilmasin.  DeioKa  bu  tadbirla  özünü  ona  göra  yüKsaltdi  Ki, 

onunla  bir  yerda  böyüyan,  nasillarina  va  şaxsi  layaqatina  göra  on­

dan  heç  da  asKiK  olmayan  yaşıdları  onu  göranda  sıxılmasınlar  va 

ona  üsyan  qaldırmasınlar.  DeioKa  bela  düşünürdü  Ki,  bu  adamlar 

onu  görmasalar,  onun  özlarindan  ayrı  bir  maxluq  olduğunu  düşü­

nacaR  va  hörmat  edacaKlar . 

. . .   DeioKa  Midiya  xalqını  birlaşdirib  onlara  padşahlıq  edirdi. 

Midiyalılar  altı  qabiladan  ibaratdir:  buslar,  parepaKenlar,  struxot­

lar,  arezantlar,  budilar,  maqlar.  Midiya  xalqı  bu  qadar  qabiladan 

arnala  galmişdi. 

DeioKanın  Fraorta  adlı bir  oğlu  var  idi.  DeioKa  alli  üç  il  pad­

şahlıq etdiKdan sonra taxt va  tae  Fraortaya çatdı.  Fraorta taxta ay­

laşinca  taKca  midiyalıların  padşahı  olmaqla  Kifayatlanmayib,  İran­

lıların  da üstüna  hücum edib onları  özüna  tabe  etdi.  Fraorta bu  iKi 

güclü  xalqı  öz  haKimiyyati  altına  aldıqdan  sonra  Midiyanın  başqa 

---