Redaksiya şurasi misir Mardanov

496 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

vahşi  heyvanlarla  dolu  idi  Ki,  bu  vaziyyat  da  Qarpağın  planına  uy­

ğun  galirdi.  Çobanın  adı  Mitradat  idi.  Bu  çoban  Astiaqın  Kanizia­

rindan biri ila evlanmişdi.  Kanizin adı elin dilinda Kino,  Midiya di­

linda  isa SpaKo idi.  SpaKo  midiyaca  it  demaKdir.  Çoban öz  sürüsü­

nü  Ağlıatanın  şimal  tarafindaKi  dağın  döşünda  -Pont  tarafda  ota­

rırdı.  Midiyanın  saspeirlarin  ölKasina  taraf  olan  qismi  çox  yüKsaK 

idi.  Har  tarafi  dağlar  va  meşalar bürümüşdü.  Midiyanın qalan  his­

sasi  isa  düz  yerlardan  ibarat  idi.  Çoban  çağrılan  Kimi  galib  çıxdı. 

Qarpaq  çobana  dedi: 

- Astiaq amr etmişdi  Ki,  san bu  uşağı  aparılı  an  sart  dağların 

birina  atasan.  Uşaq  mümKün  qadar  tez  mahv  olmalıdır.  O,  bu  tap­

şırığı verarKan bela da demişdir:  uşağı mahv etmasan,  har hansı bir 

vasita  ila  onu  diri  saxlasan,  sana  çox  ağır  caza  veracaKdir.  Man 

padşahın  amrina  göra  uşağın  dağa  atılmasını  öz  gözlarimla  görma­

liyam. 

Çoban bu  sözlari  eşidaraK  uşağı götürüb  öz  yerina qayıtdı,  KO­

masına  girdi. 

Bu  vaxt  onun  arvadı  Kino  doğmaq  üçün  çox  ağır  sancı  çaKir­

di.  Çoban  şahara  gedandan  sonra Allahın  izni  ila arvad  doğmuşdu . 

arla-arvad bir-birindan nigaran idilar;  çoban  arvadının doğmasının 

dardini çaKirdi,  arvad  isa Kişisinin Qarpaq tarafindan çağırılmasın­

dan  qorxurdu .  Çoban  qayıdıb  arvadının  yatağının  yanına  galinca, 

onun arvadı  arinin  gözlanilmaz  halda  tez  qayıtmasına taaccüb  eda­

raK  Qarpağın  bu  cür  talasiK  çağırmasının  sahabini  soruşdu.  Çoban 

isa  arvadının  sualına  bela  cavab  verdi: 

- Şahara  çatarKan  man  görülmali,  eşitmali  olmayan  bir  şey 

gördüm,  öz  ağalarım  üçün heç vaxt bela bir şey arzulamazdım.  Man 

qorxa-qorxa  Qarpağın  evina girarKan evdaKilarin  hamısı  ağlayırdı. 

İçari  girib  gördüm  Ki,  yerda  üstü  açıq  KÖrpa  vardır.  Körpa  çapala­

yır  va  harK  ağlayırdı.  aynina  qızıldan  ÜstÜ  naxışlanmış  paltarlar 

geydirilmişdi.  Qarpaq  mani  görünca  darhal  uşağı  götürmayimi  va 

aparılı  sart  dağlara  atmağıını  amr  etdi,  alava  dedi  Ki,  bu,  Astiaqın 

amridir,  ayar  man  bu  amri  yerina  yetirmasam  padşahdan  ağır  caza 

alacağam.  Man  uşağı  götürüb  çıxdım.  Bu  uşağın  Astiaqın  qulluq­

çularından  birinin  olduğunu  gürnan  edirdim,  man  onun  ata­

anasının  Kim  olduğunu  hardan  bilaydim!  Ancaq  uşağın  aynindaKi 

gözal  qızıl  paltarlar  va  Qarpağın  evindaKi  ağlaşma  mani  çox  taac­

cüblandirmişdi.  Yola çıxan Kimi bir qulluqçudan işin haqiqatini öy­

rana bildim .  Bu  Astiaqın  qızı  Mandananın  va  Kirin  oğlu  Kambisin 

uşağı  imiş.  Astiaqın  amri  ila  öldürülmali  idi.  Bax  uşaq  budur,  ga­

tirmişam.  Çoban  bu  sözlari  deyaraK  uşağı  açıb  arvadına  göstardi. 

Arvad  Kişinin  gözal  va  sağlam  bir  uşağı  gatirdiyini  görünca 

gözünün  yaşını  axıdaraq  onun  dizlarini  qucaqladı,  yalvarılı  uşağı 

atmamasını xahiş etdi.  Kişi isa cavab verdi Ki başqa cür ola bilmaz . 

---

Ravayatlar 

4 9 7  

ÇünKİ  Qarpağın  adamları  galib  uşağın  atılmasına baxacaqlar. 

dyar 

bu  amri yerina yetirmasa  o,  özü  ağır  caza  ila  öldürülacaKdi .  Arvad 

Kişisini  razı  eda bilmadiKda  dedi: 

- San  uşağı  atmağa  razı  olmusan,  agar  mütlaq  uşağın  atılma­

sını  görmaK  lazım  isa,  gal  bela  bir  iş  ela:  man  doğmuşam,  ancaq 

uşağım  ölü  doğulub.  Bu  uşağı  götür  dağdan  at .  Astiaqın  qızının 

uşağını  isa doğma  balamız  Kimi  saxlayıb  böyüdariK .   BelaliKla,  am­

ra  itaat  etmamaK  üstünda  sani  cazalandırmazlar.  Biz  da  yaxşı  iş 

görmüş  olarıq. 

Çoban  arvadının  masiahatini çox bayandi va onun dediyi  Kimi 

haraKat  etdi. 

ÖldürmaK  üçün  gatirdiyi  uşağı  arvadına  verdi  va  ölü  doğui­

muş  uşağı  isa  zanbila  qoydu,  aparıb  sart  dağların  birindan  atdı . 

Uşaq  dağdan  atılandan  üç  gün  sonra  çoban  öz  KömaKçilarindan  bi­

rini  uşağın  yanında  gözatçi qoyub  şahara  getdi.  Qarpağın  evina  ga­

lib  canazani  göstarmaya  hazır olduğunu  bildirdi.  Qarpaq  an  inanıl­

mış  asgariarindan  birini  dağa  göndarib  çobanın  dediKlarinin  doğru 

olduğuna  inandı.  Çoban  oğlunu  Keyxosrov  adı  ila  deyil ,  başqa  bir 

ad  ila  dafn  etdirdi. 

Keyxosrov  on  yaşına  çatanda  bir  hadisa  onun  hansı  nasildan 

olması  masalasinin  üstünü  açdı.  Bir  dafa sürülarin  otladığı  Kandda 

Keyxosrov Küçada oynayırdı.  Uşaqlar özlarina bir nafar şah seçmaK 

istadilar.  Onlar çoban  oğlu  adı  ila  çağırdıqları  Keyxosrovu  öz larina 

şah  seçdilar.  O,  oynayan  uşaqları  dastalara  bölaraK  har  dastaya bir 

iş tapşırdı.  Bir dastasini  silahlı qoşun vazifasina tayin  etdi,  bir das­

taya saray  tiKmaK  amri verdi,  bir  nafara  işiara  göz  yetirmaK  va  bir 

nafar  da  padşaha  malumat  yığıb  gatirmaK  vazifasini  tapşırdı.  Oy­

nayan  uşaqlardan biri  maşhur  midiyalı Artembaresin  oğlu, Keyxos­

rovun  arnrini  yerina  yetirmadi.  Keyxosrov  qalan  uşaqlara  onu  tut­

ınağı  amr  etdi.  Uşaqlar  ona itaat etdilar.  Keyxosrov  o  uşağı qamçı 

ila  döydü.  Uşaq  özünü tahqir  olmuş  hesab  edaraK buraxılarKan  çox 

harK  incidiyini bildirdi va şahara göz yaşları içinda qayıdıb Keyxos­

rovun  onu  döydüyünü  atasına  nağıl  etdi.  O,  Keyxosrovun  adını 

çaKmadi  - çünKi  onu  hala  bu  adla  tanıyan  yox  idi  - uşağa  Astia­

qın  çobanının oğlunun adını verdi.  Qazablanmiş Artembares  darhal 

oğlu  ila  bir  yerda  Astiaqın  yanına  getdi  va  oğlunun  başına  galani 

nağıl  etdi.  "Padşah,  sanin  qulun  çobanın  oğlu  bizi  tahqir  etdi" ,  -

dedi  va  sonra  uşağın  KÜraKlarini  açıb  göstardi. 

Astiaq  bu  sözlari  eşidib  va  oğlanı  gördüKdan  sonra  Artemba­

resi  tahqir  etdiyi  üçün  Keyxosrova  caza  vermaK  istadi  va  çobanla 

oğlunun  dalınca  adam  göndardi.  Onlar  galinca  Astiaq  Keyxosrova 

baxıb  dedi: 

- San  çoban  oğlu  ola-ola  neca  casarat  edib  mandan  sonra  bi-

rinci  adamın  oğlunu  tahqir  edirsan? 

---