Redaksiya şurasi misir Mardanov

500 

Azarbaycan  şifahi  xalq adabiyyatı  antologiyası 

caqdır.  Bu  vaxt  Astiaq  onlara  dedi : 

- Harnan  ·oğlan  diridi.  Kandda  böyüyüb  va  harnan  Kanddan 

olan  uşaqlar  onu  özü na  padşah  seçiblar,  o  haqiqi  bir  padşah  Kimi 

haraKat  edaraK  bütün  işiari  öz  qaydasında  aparmışdır.  Özünü  mü­

hafiza  üçü n  gözatçilar,  qapıçılar,  xabarçilar  va  sair tayin  etmişdir. 

Sizin  fiKrinizca,  bunlar  hamısı  nayi  göstarir? 

Kahinlar  cavab  verdilar: 

- U şaq  sağdırsa  va  h eç  bir  maqsad  daşımadan  padşah  olm u ş­

sa,  Kefini  KÖK  ela;  o,  iKinci dafa  padşahlıq  etmayacaK .  

Astiaq  onların  dediKlarini  tasdiq  edaraK : 

- Man  özüm  da  bu  fiKirdayam,  - dedi.  - Oğlan  artıq  padşah 

olmuşdursa,  demaK  Ki,  yuxu  doğru  çıxıb.  Bu  uşaq  artıq  manim 

üçün  tahlüKali  deyil .  Ancaq  masalani  yaxşıca  fiKirlaşin,  manim  sa­

rayım  va  sizin  özünüz  üçün  az  tahlüKali  olan  bir  tadbir  töKün. 

Kahinlar  cavab  verdilar: 

- Padşah,  sanin höKmranlığının möhKam olması bizim da  xey­

rimizadir.  ÇünKi,  padşahlıq iranlılar naslindan olan bir oğlanın ali­

na  Keçsa,  biz  midiyalılar  Köla  halına  düşariK,  iranlılara yad  adam­

lar  taK  taqib  olunarıq.  San isa özümüzünKüsan,  öz  qohumumuzsan, 

san  padşahlıq  etdiKca  biza  höKmranlıqdan  bir  pay  çatır,  sana  göra 

biza da böyüK  hörmat  edirlar.  indi  bir  tahlüKa  görmüş  olsaq,  albat­

ta,  sani  xabardar  edariK .  Yuxun  heç  bir  pis  natica  ila  bitmamişdir, 

buna  göra  bizim  ürayimiz  arxayındı  va  sana  da  xatircam  olmağı 

maslahat  görürüK.  Oğlanı  İrana,  öz  ata-anasının  yanına  göndar. 

Astiaq bu  sözlari sevincia diniayaraK  Keyxosrovu  yanına çağı­

rılı  dedi: 

- Manim balam,  boş  bir yuxuya göra man sani incitdim,  laKin 

tale sani  xilas  etdi .  Indi  get  iranlıların  yanına,  man  sana baladçilar 

da  qoşaram .  Ora  çatınca  ata  va  ananı  axtar,  ancaq  Mitridat  va  ar­

vadı  Kimi  ata-ananı  yox,  asl  ata-ananı  axtar. 

Keyxosrov  Kambisin  evina  galib  çatınca  ata-anası  onu  qabul 

etdilar.  Sonra  isa  Kim  olduğunu  va  haradan  galdiyini  bilinca,  çox 

sevini b  onu  navazişla  oxşadılar.  Onlar  avvalca  oğlanın  doğulan  Ki­

mi öldüyüna  inanmışdılar.  Oğlan onlara bütün başına  galanlari  na­

ğıl  etdi  va  dedi  Ki,  avvalca  o  özü  da bunları  bilmirmiş,  har  şeydan 

tamamila  xabarsizmiş  va  bela  bir acı  macara  Keçdiyini  yolda  öyran­

mişdir.  avvalca  Astiaqın  çobanının  onun  atası  olduğunu  gürnan 

edirmiş,  yolda  isa  baladçilardan  haqiqati  öyranmişdi.  Oğlan,  çoba­

nın  arvadının  onu  neca  saxlayıb  böyütdüyünü  nağıl  etdi.  Danışar­

Kan Kinonun adı oğlanın dilindan düşmayirdi.  Oğlanın ata-anası isa 

iKi il Keyxosrovun  xilas  olmasına bir möcüza şaKli vermaK üçün bu 

addan  daha  çox  istifada  edir  va  bela  xabar  yayırdılar  Ki,  guya  sa­

hibsiz  atılan  uşağı  it  amizdirib  böyütmüşdür.  Keyxosrov  haqqında 

nağıl  buradan  arnala  galmişdi. 

---

Ravayatlar 

501 

Qarpaq  Astiaqdan  intiqam  almaq  üçün  hadiyya  vermaK  yolu 

ila  Keyxosrovu  özüna  taraf  çaKmaya  çalışırdı.  Keyxosrov  bu  vaxt 

böyüyüb Kişi olmuşdu .  Öz  yaşıdları arasında ağıllı va  sevimli olma­

sı  ila  seçilirdi.  Qarpaq bilirdi  Ki,  o,  özü  padşah  naslindan  olmadığı 

üçün  Astiaqa  qalib  gala  bilmirdi.  Buna  göra  da  o,  ganc  Keyxosrov 

ila  albir  olmaq  istayirdi .  Qarpaq  Keyxosrovun  da  onun  özü  qadar 

Astiaqdan  çox  zülmlar  gördüyüna  inanırdı .  O,  avvalca  bela  iş  gör­

dü:  Astiaq midiyalılar ila  çox  amansız raftar etdiyindan  Qarpaq Mi­

diya ayanları  ila  ayrı-ayrı  danışıb,  Astiaqı  taxtdan salmaq  va Key­

xosrovu  padşah  etmaK  lazım  galdiyina  onları  inandırmışdı.  Qarpaq 

buna  müvaffaq olandan sonra,  lazımİ hazırlıq görüb öz  fiKrini İran­

da  yaşayan  Keyxosrova  bildirmaK  qararına  galdi.  Yollar  KeşiKçilar 

tarafindan  qorunduğundan  Qarpaq bela  hiyla  işlatdi:  O,  bu  iş  üçün 

bir  dovşanın  qarnını  ela  yardırdı  Kİ,  tüKlarİ  yerindan  qopmadı.  Öz 

planını  bir  maKtubla  yazıb  dovşanın  qarnına  qoydu  va  tiKdi.  Dov­

şanı  tarla barabar  öz  sadiq qullarından birina verdi  va  guya bir ov­

çu  Kimi  onu  İrana yola saldı.  Qarpaq qula dedi  Kİ,  dovşanı  Keyxos­

rova verarsan  va  tapşırarsan  Kİ,  öz  ali  ila  Kassin  va  Kasanda  yanın­

da  heç  Kas  olmasın. 

Har şey deyildiyi  Kimi yerina yetirldi .  Keyxosrov dovşanı  Kas­

di.  MaKtubu tapıb oxudu.  MaKtub bu  mazmunda idi:  "Kambisin oğ­

lu,  allahlar  sani  hifz  etsin,  yoxsa  san  bu  yüKsaKliya  qalxa  bilmaz­

din.  Öz  qatilin  Astiaqdan  intiqam  al .  O  sani  öldürmaK  istayirdi. 

San  allahların va  manim  sabahima  sağ  qalmısan .  Ela bilirarn  Ki ,  bü­

tün  ahvalatlar artıq sana  malumdur,  manim  saninla  neca  raftar  et­

diyima,  sani  öldürmayib  çobana  verdiyima  göra Astiaqın  mana  ne­

ca  caza verdiyini bilirsan .  Mana inansan,  Astiaqın  indi  höKmranlıq 

sürdüyü bütün yerlarİn  padşahı  olacaqsan .  İranlıları  qiyama  hazır­

la  va  Midiya üstüna davaya  gal .  agar Astiaq mani qoşuna sarKarda 

tayin  edib  sanin  qabağına  göndarsa,  işlar  lap  ürayin  istayan  Kimi 

olacaq,  yox,  maşhur midiyalılardan  başqa bir adam  tayin etsa,  far­

qi  yoxdu,  çünKi  Midiya  Kübarları  har  Kasdan  avval  ondan  üz  dön­

daracaR  va  saninla  birliKda  Astiaqı  taxtdan  salınağa  çalışacaqlar. 

Burada har şey hazırdı,  san da tez ,  mümKün qadar tez haraKat ela" . 

Keyxosrov  bu  maKtubu  oxuyunca  iranlıları  qiyama  qaldirmaq 

üçün  hansı  yolun  daha  alverişli  olması  barada  düşünmaya  başladı. 

FiKirlaşarKan  o  an  alverişli  bir  vasita  tapıb  bela  haraKat  etdi:  Dü­

şündüKlarini  maKtuba yazıb  iranlıları yığdı va  onların  gözünün qa­

bağında  maKtubu  açıb  oxudu,  qurtardiqdan  sonra  Astiaqın  onu 

iranlılara  sarKarda  tayin  etdiyini  bildirdi va dedi: 

- İranlılar,  indi  hamınıza orağınızı götürü b  buraya yığılmağı 

amr  ediram. 

Bütün  iranlılar  allarinda  oraq  galinca  Keyxosrov  tiKanlı  bir 

yeri  göstarib  bir  gün  müddatinda  buranı  biçib  tamizlamayi  amr  et-

---