Redaksiya şurasi misir Mardanov
Yüklə 4,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
430 Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası 28 Novruz bayramına açılacaq gündüzün gecasinda, Dan ulduzu doğulan vaxt çayların suyu bir an dayanır, yenidan axır. Kim ha min vaxt na arzu el asa, dilinda h ansı sözü desa o iş hasil olar. Ar az qırağındaKı Kandlarin birinda yaşayan arla arvad ilin axır geeasi Dan ulduzu doğan zaman yeKa bir daşı götürüb çayın qırağına ga lirlar. Bir qadar gözlayirlar. Arvad bir da baxır Ki, Arazın suyu da yandı. Tez alini arxaya atıb: - Bu, qızıl olsun , - deyir. Sonra arxaya çevrilanda na görsa yaxsıdı? San dema, qadın daş avazina alini arina vurubmuş va ari da o saat dönüb olub qızıl . O, xalvatca qızıl olmuş arini gatirib ev da gizladir. Qohum-qonşulara, uşaqlarına da deyir Ki, arim uzaq marnlaRata işiarnaya gedib . Sahibsiz qalan qadın geca-gündüz ağlayır, peşimançılıq çaKir. Bir müddatdan sonra evdaKi yemaK-içmaK tamam tüKanar. O, bil mir Ki, dardini Kima desin. Axırda çarasiz qalıb qızıl olmuş arinin çeçala barınağını Kasir, aparıb zargara verir, avazin da pul alır va uşaqlarını bir tahar dolandırmağa başlayır. Nahayat, yena da ilin son geeasi galib yetişir. Arvad qızıl olmuş arini axşamdan götürüb gedir Arazın qırağına, gözlamaya başlayır. Dan ulduzu doğan za man birdan Araz ye na dayanır. Arvad ali ni qızıla vurub deyir: - Bu, adam olsun. Kişi o saat asqırıb ayılır. Qadın başına galan ah valatı ona danışır. Bundan sonra aKin-biçin elayib firavan dolanır lar . Amma Kişinin çeçala barınağı olm ur. 29 İlin axır çarşanba geeasi arla arvad eviarinda yatmışdılar. Ge canin bir vaxtında arvad yuxudan ayılıb arini saslayir: - A Kişi, yarlımdan çıxıb buzovu bağlamamışam . Sonra arvad yuxulu-yuxulu çöla çıxıb görür Ki, hayatda böy rü üsta bir ağac yıxılıb . Buzovu gatirib harnin ağaca bağlayır, qa yıdıb yerina girib ya tır. Kişi sahar yuxudan duranda görür Ki, buzov ağacın başından sallanır. Tez arvadını çağırır. Arvad galib bu vaziyyati göranda ge caKi hadisani ona danışır. Adamlar yığışıb fiKirlaşirlar Ki, bu neca olan işdi ?! Sonra qocalardan biri deyir Ki, ilin axır çarşanba axşa mı har şey ya tır. Yaqin ağa c da yatıbmış, arvad buzovu gatirib ona bağlayıb. Ağac oyananda buzovu da özü ila qaldırıb .
Miflar 4 3 1
30 Yazın ilK geeasi imiş . Bir arvad durur Ki, inayi sulasın. İnayi sulayır, görür Ki, çayın qırağında bir söyüd ağacı var. Söyüd ağa cı yera ayilib . Bela ağlına galir Ki, inayi buradaca söyüda bağlasın , söyüdün tazaca göyarmaya başlayan budaqlarından inaı< yesin. ina yi bağlayı b evina gedir. Sabah açılır. Qadın galir Ki, inayi aparsın . Baxıb görür Ki, söyüd başını yuxarı qaldırıb, inaı< da ağacın başın da boğulub ölüb . Heyvan va bitKilara aid miflar 31 Bir zamanlar bizim meşalar marallar, ceyranlar oylağı imiş. U zaq-uzaq ellardan da b ura ova galarmişlar. Bir gün b ura mahir ov çu galir. O, neça günahsız qana bais olubmuş. İsti günlardan biri imiş . Ovçu çoxdan bari axtardığı bir ana maralın izina düşür. De yilana göra, ela gözal heyvan yox imiş . Ovçu onu bulağa su içmaya enanda vurur. Köı ya, gah da meşaya baxır. Onun başını ı rindan axan yaşı görüb sarsılır. Maralın baxdığı samta çevrilanda
anasına taraf boylanan bir cüt bala görür. amalindan peşman olub, bir da ovçul uq etmayacayina and iç ir. Maralı harnin yerda basdırır.
Üstüna da nişana üçün bir ağac sancır. Sahara yaxın Kandin alıa lisi bulağın başında bitmiş qollu-budaqlı çinarı görüb heyran qalır.
H arnı bu möcüzanin tamaşasına çıxır. Baxırlar Ki, ı<öhna çinar quruyub. Ondan aralı ı la galib. Dealan çinar da har iKi bulağın ortasında bitib. Ovçu ah valatı söylayir. Bunu hara bir yera yozur. Ela o vaxtdan da bu bu
laq "Maral bulağı" adlanır. Deyilanlara göra, indi da har günorta Maral bulağına bir cüt
mar al eni b su içir. H eç ı 32
Qabaqlarda yer göya yaxın imiş. Kimin na sözü, na dardi var Allah ağır işiari görmaı göra da başlayır heyvanları , öı<üzlari, inaı onlar danışa bilirlarmiş. İnsanlar başlayır bu heyvanları işlatmaya, harda ağır iş olsa, onlara gördürmaya. Axırda heyvanlar insanların
4 3 2 Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası alindan tanga galirlar. Yığışıb gedirlar Allaha şiKayata. Deyirlar Ki, has yorulduq, daha döza bilmiriK . İnsanlar bizi çox işladirlar. Allah onların şiKayatini dinlayir. Görür Ki, heyvanların na qa dar Ki, dili var, hey danışıb insanlardan şiKayat elayacaKlar. Ona göra da heyvanların dilini alır, onlar danışa bilmirlar. Dilsiz heyvanlar böyüra-böyüra bir da insanlardan ŞİKayata gerlanda görürlar Ki, göy yerdan aralanı b, na sas yetar, na ün. O vaxtdan heyvanlar saslarini çıxarmadan insanların sözüna baxır, daha şiKayat elamaK fiKrina düşmürlar. 33
Quşlar yarananda hamısı uçurmuş . Bir dafa quşlardan biri de yib Ki, Allah qoysa sabah uçacağıq. Toyuq deyir Ki, Allah qoysa da, qoymasa da uçacağıq. Quşlardan bir qismi onun dediyini tasdiqlayir. Saharisi bütün quşlar uçur. Ancaq toyuqla onun sözlarini tas diqlayan quşlar na qadar elayirsa da, uça bilmirlar. Onlar indi da uça bilmirlar. 34
Bir gün insan oğlu fiKirlaşir Ki, har şeyin padşahı, böyüyü var. Quşların da garaK böyüyü olsun. Bütün quşları yığıb deyir Ki, hansınız lap yuxarı çıxsanız , onu padşah qoyacağam . Quşlar razı olurlar. Uçurlar, ancaq qartal hamısından hündüra uçur. Bu dam da insan oğlu görür Ki, qartalın tüKlari arasından cırt-cırt quşu çıxdı, lap yuxarı uçdu . Bunu quşlar da gördü , part oldular Ki, bun dan biza padşah çıxmaz . İnsan oğlu cırt-cırt quşuna deyir Ki, san lap yuxarı uçdun, an caq Kalayinan. Ona göra garaK sana bir iş da tapşıram. Onu da ela san, sani padşah qoyacağam . Get mana ela çöp gatir Ki, na ayri ol sun , na da düz . Deyirlar Ki, cırt-cırt quşu o vaxtdan hamişa Kolluqda gazir, harnin çöpü axtarır, ancaq tapa bilmir. Qartal isa quşların padşa hı olur. 35 Bir nafar cavan oğlan gölün Kanarında ot yığdığı z aman yanına bir göyarçin qonur. Göyarçin dönüb bir gözal qız olur. Bu ahvalat bir neça gün taKrar olur. Axırda bunlar sevişirlar. Har gün bu göyarçinla oğlan günün qızmar vaxtı gölda çimarlarmiş . Oğlan har gün sahar tezdan durub gölün sahilina gedarmiş. Harnin göyar- Yüklə 4,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|