Redaksiya şurasi misir Mardanov

af sanalar 

46 1 

tır.  O ,   tamamila  sağalıb  ayağa  qalxır. 

Bir gün çoban çay Kanarına galir.  Gözlayir,  gözlayir,  görür çi­

çaK  dastasi  galmadi .  İKi  gün  Keçir,  çiçaK  dastasi  galmir.  Çoban  bi­

lir  Ki ,  sevgilisinin  başında  qaza-qadar  var.  Yol  alıb  doğma  ohaları­

na  qayıdır.  Sevgilisinin  hicrana  dözmayib  talaf  olduğunu  görür. 

Çoban  bu  ağır  d arda  döza  bilmir. 

Deyirlar  Ki,  o  vaxtdan  güllar solduqca  çoban  tazasini  darib  başı 

altına  qoyar,  yatarmış.  Hamin  vaxtdan  o  çiçaK  çobanyastığı  adlanır. 

La la 

Deyirlar  Ki,  Lala  gözal ,  boylu-buxunlu,  tayı-barabari  olmayan 

bir  qız  imiş .  Dard,  Kadar  na  olduğunu  bilmazmiş. 

Günlar KeçdiKca Lala böyüyüb,  boya-başa çatır.  Onların da qa­

pısını  tez-tez elçilar döyür.  Nahayat,  Lalani üraKdan sevdiyi bir oğ­

lana  nişanlayırlar. 

Vaxt çatır.  Lalaya  toy  edirlar.  Günlar  ötdüKca  Lala daha şan, 

daha  gözal ,  daha  qaşang  olur. 

Bir  gün  Lalagilin  yaşadığı  şaharin  höKmdarı  adamları  müha­

ribaya  aparır.  HöKmdar carçılarla  har yana  bayan  edir: 

- XoşbaxtliK ,  saadat,  var,  dövlat  müharibadadir.  Kim  böyüK 

sarvat  sahibi  olmaq  istayirsa,  ömrünün  axırına  qadar  firavan  yaşa­

maq  istayirsa,  höKman  qılınc  götürü b  qan  töRmalidir. 

Minlarla Lalalar irali durub arlarini ,  sevgililarini vermaK  ista-

mir: 

- Mühariba  ancaq  falaKat,  safalat  gatirir,  ananı  oğulsuz,  ar­

vadları  arsiz  qoyur.  Biza yazığınız  galsin,  rahminiz  olsun,  gözümü­

zü  yaşlı,  bağrımızı  qanlı  qoymayın. 

HöKmdar xalqın  sasini  eşitmir.  Lalani  sevgilisindan  ayırırlar. 

Son  anda Lala  deyir: 

- Man baharın  qızıyam .   Geri  qayıdanda  mani  tapmasan  alini 

üzma,  baharda,  çamanda  axtar  mani . 

- HöKman  balıarda  qayıdacağam! 

Lala  hasratla  balıarı  gözlayir,  sevgilisini  gözlayir.  Nahayat, 

güllü-çiçaKli  bahar  galir.  Lala  sevgilisini  düzanliKlarda,  yolların 

Kanarında  qarşılamaq  üçün  qıpqırmızı  donunu  geyib  hasratla  göz­

larini  uzaqlara  diKir. 

Lala  çox  gözlayir,  göz  yaşları  axıdır.  LaKin  sevgilisini  gördüm 

deyan  olmur.  Dard  alindan  Lalanin bağrı  qapqara qaralır.  O,  ayrılığa 

dözmür,  göylara  yalvarır.  Lala qıpqırmızı  donundaca  çiçaya  dönür. 

Bir  gün  bahar  vaxtı  Lalanin  sevgilisi  misKin  va  yaralı  halda 

qayıdır.  Mühariba  onu  ömürlüK  badbaxt,  şiKast  etmişdir.  Oğlan 

Lalani  na qadar  axtarırsa  tapmır.  Görür başqaları  da  onun  Kimi  öz 

---

4 6 2  

Azarbaycan  şifahi  x a l q  adabiyyatı  antologiyası 

Lalalarini  axtarır.  alacsız  qalıb  çamana galir.  Diziari qatlanır,  göz­

larindan  yaş  axır.  Görür 

ıd, 

çamanda  minlarla  bağrı  qapqara  yan­

mış  I ala  ona baxır . 

Bahar galanda Lala düzanliKlard�,  yol  Kanarında,  dağların dö­

şünda  bitaraK  hasratla  sevgilisinin  yolunu  gözlayir. 

Qızboyu  çiçayi 

Qızboyu  sarı  rangli  bir  çiçaKdir.  Bu  çiçaK  haqqında  deyirlar 

Ki ,  guya  Qızboyunu  öz  arnisi  oğluna  nişanlayırlar.  Qızboyu isa  ata­

sının çobanına Könül verir. Ancaq valideynlari buna heç cür razı ol­

mur.  Çobanın  eşqi  Qızboyunu  divana  eylayir. 

Qızboyu  yaxşı  duyur  Ki,  onun  saf  mahabbatini  heç  Kim  başa 

düşmayacaK .  O,  çox  fiKirlaşir,  çox  götür-qoy  edir,  amma  çobanla 

qovuşmağın yolunu tapa bilmir.  alacsız  qalıb  ÖzÜnÜ öldürmaK  ista­

yir.  Birdan  yadına  düşür  Ki,  çoban  daim  dağda,  daşda,  güllarin ,  çi­

çaKlarin qoynundadır.  Sevgilisi  alvan  çiçaKlarla hamişa tamasdadır. 

Qızboyu  baş  götürüb  evdan  - zülmün  alindan  qaçır.  Gözal  bir 

çamanzarda oturuh göylara  yalvarır Ki,  onu bir atirli,  rayihali, alvan 

çiçaK  eylayib  çamanliKda  bitirsin,  halKa bu  yolla çobanla  qovuşar. 

Gözal  Qızboyu  çiçaK  olub  o  vaxtdan  çamanliKda  bitir.  atrin­

dan  sevgilisi  old uğu n u  b ilan  çoban  har  gün  bu  çiçayin  boyun u  se­

vib,  atrini  qoxlayır. 

QUŞ, HEYVANLAR 

S amandar  quşu 

Samandar  guya  qarlı-buzlu  ölKalarda  yaşayan  qar  quşudur. 

Öz ü   da  gödaK  ömürlü  quşdur.  Bu  quşun  dimdiyi  polad,  caynaqları 

çaxmaq  daşı,  tüKü  isa  qovdur. 

Samandar quşunun iKi balası olur.  Balalar bir ila parvazlanır. 

Samandar  quşu  balaları  uçan  gün  sevincindan  har  şeyi  unudur, 

dimdiyini  caynağına  vurur,  od  saçır,  onun  qov  tüKÜ  harnin  oddan 

alışır.  Samandar  quşu  yanıb  Kül  olur. 

ŞanapipiK  quşu 

ŞanapipiK  avvallar  galin  imiş .  Bir  dafa  başını  yuyurmuş .  Bu 

vaxt  qaynatası  içari  girir.  Galin  utanır.  Allaha  yalvarılı  deyir: 

- Ay  Allah,  qayınatam  saçlarımı gördü,  man xacalatdan onun 

üzüna  baxa bilmiram ,  mani  ya  daş  ela,  ya  da quş . 

---

af sanalar 

463 

Galin  quşa  çevrilir.  Darağı  başında  qalır,  şanapİpiK  olur.  Şa­

napipiK  çölda  yaşasa da,  abadlıqdan çox uzağa getmir, axı onun gö­

zü  istaKli  arinda,  doğma  evinda  qalıb . . .  

Göyarçin 

Keçmiş  ayyamda  Şarq  ölKalarinin  iKi  qüdratli  şahı  arasında 

düşınançiliK  münasibatlari  daha  da  garginlaşir.  Günda  bir-birina 

hada-qorxu  galirlar.  Nahayat,  şahın  biri  o  biri  ölKanin  şahına  mü­

hariba  elan  edib  onu  taKbataK  meydana  çağırır.  Elçilar  mühariba­

nin başlanacağı günü daqiq müayyanlaşdirirlar.  Taeili son harbi  ha­

zır lıq  işiari  görülür. 

Döyüşa  çağırılan  şah  1 5  il  idi Ki,  mühariba  etmirdi.  Odur  Ki, 

döyüş  papağını  al-ayaqdan  uzaq  Köhna  otaqlardan  birina  qoymuş­

du .  Vuruşmaya bir gün qalmış  şah anasından döyüş papağını  gatir­

masini  xahiş  etdi. Anası  gedir,  laKin  çox  çaKmir  Ki,  aliboş  qayıdır. 

Oğlu  anasından  soruşur: 

- Na  üçün  papağımı  gatirmadin? 

Anası  oğluna  müammalı  cavab  verir: 

- Papağı  gatira  bilmadim . . .  

- Ana,  man  sani  başa  düşmüram .  Meydancia  ölüm-itim  olar. 

Yaxşısı  budur  Ki ,  döyüş  papağımı  gatirib  qalaba  xeyir-duası  vera­

san . 

- Yanılırsan,  bala,  igid  meydancia  ölar.  Ancaq  döyüş  papağın 

o  qadar  ağır,  sirli-sehirli  idi  Ki,  onu  yerindan  tarpatmaya  gücüm 

çatma dı . 

- Manim  gücüm  çatar. 

Ana  şah  oğlunun  ayaqlarına  döşanir: 

- Sani  and  veriram  halal  südüma,  papağa  dayma! 

- Anacan,  man  şaham!  Şah  meydanına  papaqsız ,   dabilqasiz 

neca  çıxım ?  

Ana  oğlunu  inadından  döndarmaK  üçün  gördüKlarini  açınalı 

olur: 

- Bala sanin döyüş papağının içinda indiyadaK  heç  Kima ziyan 

vurmayan,  dünyada  an  dinc  heyvan  olan  ağ  göyarçin  yuva  bağla­

yılı.  Özünün  da  üç  dana  atca  balası  var.  Biaram  özünü  çöla  vurub 

balalarını  yemlayir.  Onları  tahlüKasiz  bir  yerda  boya-başa  çatdır­

maq  istayir.  Man  bu  günahsız  balalara  toxunsam,  ağ  göyarçin  biz­

dan Küsüb  gerlar,  yetim balaların alı-nalasi ölKamiza balalar gatirar. 

Gal  bu  dafa  papağını  qoyma . 

Bu  sözlari  eşidan  oğlu  heç  na  demir.  Şahlıq  tacını  ağ  göyarçi-

na  tapşırıb,  başıaçıq  düşmanin  meydanına  çıxır.  Döyüşa  galan  şah 

---